Работа специального психолога по коррекции нарушений внимания у детей младшего школьного возраста с умственной отсталостью

Aqliy zaifligi bo'lgan bolalarda deviant rivojlanishning birinchi umumiy qonuniyatlaridan biri V.I.Lubovskiy tomonidan ilgari surilib, ularni uchta tartibli daraja shaklida taqdim etdi.

II.bob. Boshlang'ich maktab o'quvchilari diqqatining xususiyatlari va buzilishlarini eksperimental o'rganish aqliy zaiflik bilan yosh
2.1. Boshlang'ich maktab bolalarida diqqatning xususiyatlari va buzilishlarini o'rganishga qaratilgan metod tavsifi
Boshlang'ich maktab yoshidagi bolalarda diqqat xususiyatlarini o'rganish uchun turli xil metodlar va usullar mavjud, masalan, Burdon testi, Shulte jadvallari, “Katta va kichik raqamlar” metodi, Myunsterberg testi, E.Kraepelinning hisobi, uchburchaklar chizish metodi, Tuluza-Pieron testi, “Eslab qoling va nuqta qo'ying” metodi, tuzatish sinov (Landolt doirachalari), “Topish va o'chirish” metodi, “shifrlash” metodi, Rissning diqqat barqarorligi, Torndik testi, “Nishonlarni qo'yish” metodi, “raqamlarni ko’chirishi bilan qo'shish” metodi va boshqalar.
Ushbu eksperimental tadqiqotda uchburchaklarni chizish metodan foydalanildi.
Uchburchaklarni chizish metodi muallifi M.P.Kononovadir. Ushbu metodning maqsadi aqliy zaifligi bo'lgan boshlang'ich maktab yoshidagi o'quvchilar diqqatini ko’chirishi xususiyatlarini aniqlashdir.
Tadqiqotda Respublika ijtimoiy moslashuv markazi Farg’ona filialida bazasidagi 14 o’quvchi ishtirok etdi: 10 yoshdan 12 yoshgacha (3 va 4-sinf) engil aqliy zaifligi bo'lgan boshlang'ich maktab o'quvchilarining diqqatini xususiyatlarini eksperimental o'rganildi.
Aqliy zaifligi bo'lgan boshlang'ich maktab yoshidagi o'quvchilarning psixologik va pedagogik xususiyatlari

Jadval 1

№	Ф.И.О.	Diagnoz	Psixologik va pedagogik xususiyatlar
1	Salimov J	yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	O’qituvchilarning bahosidan qat’i nazar, o’qituvchining talablariga vaziyatga qarab yo’naltiriladi. O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi. Emotsiyalarni tartibga solishga qilnaladi. Vaziyatga qarab tengdoshlari bilan aloqa qiladi. Ruhiy tus passiv.
2	Astanov E	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	O'qituvchining talablariga to'liq yo'naltirilgan, o'qituvchini diqqat bilan tinglaydi. Turli O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi, kattalar va tengdoshlar bilan osongina aloqa qiladi.
3	Asimova X	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	O'qituvchining talablariga to'liq yo'naltirilgan. O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi. O'qituvchilar va tengdoshlarning bahosiga bog'liq. Impul’sivlik normal chegaralarda. Xulq-atvor asosan maqsadga muvofiqdir. Guruh faoliyatiga faol kiritilgan. Harakat uslubi etarli. Ruhiy tus faol.
4	Yursunov R	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	To'liq o'qituvchining talablariga qaratilgan. O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi. Impul’sivlik normal chegaralarda. O'qituvchilar va tengdoshlarning bahosiga bog'liq. Guruh faoliyatiga faol kiritilgan. Asosan, maqsadni ushlab turadi, lekin ba'zida chalg'itadi. Harakat uslubi etarli. Emotsiyalarni tartibga solishga qilnaladi. Ruhiy tus faol. Affektiv reaktsiyalar etarli emas.
5	Shoyusupov Sh	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	O'qituvchining talablariga to'liq yo'naltirilgan. O'qituvchilar va tengdoshlarning bahosidan qat'i nazar. O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi. Impul’sivlik normal chegaralarda. Guruh faoliyati vaziyatga qarab kiritilgan. Maqsad uzoq davom etmaydi. Harakat uslubi etarli. Ruhiy tus passiv. Affektiv reaktsiyalar etarli emas.
6	To’lanova B	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	U o'qituvchining talablariga to'liq yo'naltirilgan, o'qituvchini diqqat bilan tinglaydi, darslarda va o'zgarishlarda xotirjam. Turli o’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi, kattalar bilan osongina aloqa qiladi. O'qituvchilar va tengdoshlarning bahosiga bog'liq. Impul’sivlik normal chegaralarda. Guruh faoliyatiga faol kiritilgan. Asosan, maqsadni ushlab turadi, lekin ba'zida chalg'itadi. Harakat uslubi etarli. Ruhiy tus faol. Affektiv reaktsiyalar etarli emas.
7	Jo’rayev G	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	O’qituvchilarning bahosidan qat’i nazar, o’qituvchining talablariga vaziyatga qarab yo’naltiriladi. O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi. Emotsiyalarni tartibga solishga qilnaladi. Vaziyatga qarab tengdoshlari bilan aloqa qiladi. Ruhiy tus passiv. Affektiv reaktsiyalar etarli emas.
8	Rustamov M	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	O’qituvchilarning bahosidan qat’i nazar, o’qituvchining talablariga vaziyatga qarab yo’naltiriladi. O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi. Vaziyatga qarab tengdoshlari bilan aloqa qiladi. Maqsad uzoq davom etmaydi. Ruhiy tus passiv. Affektiv reaktsiyalar yetarli
9	Po’latov F	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	O’qituvchilarning bahosidan qat’i nazar, o’qituvchining talablariga vaziyatga qarab yo’naltiriladi. O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi. Emotsiyalarni tartibga solishga qilnaladi. Vaziyatga qarab tengdoshlari bilan aloqa qiladi. Ruhiy tus passiv. Affektiv reaktsiyalar etarli emas. U injiq va o'ziga katta diqqat talab qiladi.
10	Eminjonova S	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	U o'qituvchining talablariga to'liq yo'naltirilgan, o'qituvchini diqqat bilan tinglaydi, darslarda va o'zgarishlarda xotirjam. Turli O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi, kattalar va tengdoshlar bilan osongina aloqa qiladi. Impul’sivlik normal chegaralarda. Guruh faoliyatiga faol kiritilgan. Asosan, maqsadni ushlab turadi, lekin ba'zida chalg'itadi. Kundalik va o'yin vaziyatlarida etarli darajada javob beradi. Ruhiy tus faol. Affektiv reaktsiyalarning etarli.
11	Sultonov Q	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	Vaziyat bo'yicha psixologning talablariga yo'naltirilgan. O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi. Tengdoshlari bilan faol o'ynaydi. Ko'pincha chalg'iydi. Ruhiy tus faol. Affektiv reaktsiyalar etarli emas.
12	Qaxxorov L	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	O’qituvchilarning bahosidan qat’i nazar, o’qituvchining talablariga vaziyatga qarab yo’naltiriladi. O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi. Emotsiyalarni tartibga solishga qilnaladi. Vaziyatga qarab tengdoshlari bilan aloqa qiladi. Ruhiy tus passiv. Affektiv reaktsiyalar etarli emas.
13	Mo’minjonova Z	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	U o'qituvchining talablariga to'liq yo'naltirilgan, o'qituvchini diqqat bilan tinglaydi, darslarda va o'zgarishlarda xotirjam. Turli O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi, kattalar va tengdoshlar bilan osongina aloqa qiladi. Tengdoshlari bilan faol o'ynaydi. Ko'pincha chalg'itadi. Ruhiy tus faol. Affektiv reaktsiyalar etarli emas.
14	Fozilov K	Yengil aqliy zaiflik, til va nutq vositalarining shakllanmaganligi	O'qituvchining talablariga to'liq yo'naltirilgan, turli O’qituvchilarda nisbatan tanlash namoyon bo’lmaydi. O'qituvchilar va tengdoshlarning bahosiga bog'liq. Tengdoshlar va kattalar bilan faol aloqada. Harakat uslubi etarli, ba'zida dürtüsel. Ruhiy tus faol. Affektiv reaktsiyalar etarli emas.

Xulosa: eksperimental tadqiqot guruhi 14 kishidan iborat: 5 qiz va 9 o'g'il. Barcha o’quvchilar engil aqliy zaiflikka, til va nutq vositalarining shakllanishiga ega emaslar. Shuningdek, barcha o’quvchilarga nutq terapevti va o'qituvchi-psixolog bilan darslar tavsiya etiladi.