Radiatsiya turlari va insonga ta’siri, radiatsiyadan himoyalanish Xolboyev Maqsadjon

Radiatsiya turlari va insonga ta’siri, radiatsiyadan himoyalanish

Xolboyev Maqsadjon

Meteorologiya (qadim. yun. μετά — „nari“, „keyin“, ἀείρω — „havolataman“, -λογία — „oʻqish-oʻrganish“; „havodagini oʻrganish“) atmosferani oʻrganuvchi fan sohalari majmuidir. Unga ming yillar ilgari asos solingan boʻlsa-da, XVIII asrgacha meteorologiyada tayinli ilgʻorlanish boʻlmagan. XIX asrda kuzatuv tarmoqlari rivojlanishi ayniqsa jabhaga ijobiy taʼsir qildi. XX asr ikkinchi yarmida axborot texnologiyalari jadallashuvi va Yer atmosferasini fazodan kuzatish imkoni paydo boʻlishi ortidan ob-havo bashoratida katta taraqqiyot sodir boʻldi.
Meteorologiya (yun. meteora — atmosfera va osmon hodisalari va ...logiya) -— Yer atmosferasi va unda sodir boʻladigan fizik jarayonlarni oʻrganadigan fan. M.ning asosiy boʻlimi — atmosfera fizikasi. Atmosferadagi kimyoviy jarayonlarni kimyo atmosferasi, atmosfera omillarining biologik jarayonlarga taʼsirini biometeorologiya oʻrganadi. Atmosfera hodisalarini oʻrganishda M.da fizikaning turli sohalarida, jumladan, gidromexanika, termodinamika va boshqalarda qoʻllaniladigan umumiy qrnunlardan foydalaniladi. Atmosferaning yuqori qatlamlari fizikasi va kimyosi bilan aeronomiya boʻlimi shugʻullanadi. M.ning bir qancha mustaqil tarmoqlari mavjud boʻlib, bularga - aktinometriya, dinamik meteorologiya, sinoptik meteorologiya, atmosfera optikasi, atmosfera elek-tri, aerologiya va boshqa kiradi. Shuningdek, M. amaliy va nazariy M.ga boʻlinadi. Bundan tashqari, biror sohaga xizmat qiladigan tarmoq M.si mavjud. Bularga aviatsiya, q.h., tibbiyot, kosmik, yadro, dengiz meteorologiyasi va boshqa kiradi va, koʻpincha, ular umumlashtirilib tatbiqiy (amaliy) M. nomi bilan yuritiladi.
Meteorologik sharoitlarning inson organizmiga ta’siri
Organizmda issiqlik hosil boʻlishini va tashqi muhitga issiq- lik oʻtkazilishini tartibga solish orqali inson tanasining doimiy haroratini saqlab turish termoregulyatsiya deb ataladi. Tana tomonidan issiqlikning tashqi muhitga oʻtishi uchta usulda sodir boʻlishi mumkin:

• konveksiya,
• radiatsiya
• terning bugʻlanishi.

Konveksiya orqali issiqlik uzatish 25-30%, nurlanish - 45% va bugʻlanish - 20-25% ni tashkil qiladi. Tananing tashqi muhitga issiqlik uzatishi haroratga, organizm tomonidan ajratilgan ter miqdoriga, bajarilgan ishning ogʻirligiga va insonning jismoniy holatiga bogʻliq.
Inson tanasida oksidlovchi jarayonlar doimiy ravishda issiqlik paydo bo'lishi bilan birga keladi. Shu bilan birga, atrofdagi issiqlikni qaytarish doimiy ravishda. Insonning issiqlik transferini aniqlaydigan jarayonlarning kombinatsiyasi atrof-muhitga oid Termogulom deb ataladi.