Raqamli iqtisodiyot va axborot tenologiyalari

MAT quyi tizimlarining tasnifi va ularning xususiyatlari 
 
MAT quyi 
tizimlari 
Tizimlardan 
foydalanish 
Quyi tizimlarning xususiyatlari 
Marketing 
intellectual 
tizimlari 
Tahlil, 
tashqi 
boshqaruv 
Tashqi marketing muhitidagi muammolar, o'zgarishlar 
va imkoniyatlarni aniqlash 
Marketing 
tadqiqotlari 
tizimi 
Tahlil 
Kompaniyaning o'ziga xos marketing muammolarini 
aks ettiruvchi ma'lumotlar to'plami (ya'ni, bozorni 
o'rganish, reklama samaradorligi, narxlar, assortiment). 
kompaniya siyosati, reklama tizimlari) 
Marketing 
qarorlarni 
qo'llab-
quvvatlash 
tizimi 
Tahlil, 
qaror 
qabul 
qilish 
Marketing bilan bog'liq barcha ma'lumotlarni, shu 
jumladan strategiya va marketing aralashmasini 
saqlash va qayta ishlash 
Marketingni 
rejalashtirish 
tizimlari 
Tahlil, 
rejalashtirish 
Umuman olganda marketingni rejalashtirish jarayonini 
boshqarish, marketing imkoniyatlarini tahlil qilishdan 
marketing taktikasini rejalashtirishgacha 
Marketing 
nazorati tizimi 
Boshqaruv 
(ichki) 
Marketing faoliyatini monitoring qilish va ularning 
samaradorligini baholash, shuningdek, rejalarni 
amalga oshirish 
Marketing 
xisoboto 
tizimi 
Boshqaruv 
(ichki) 
Sotish hajmi, xarajatlari, daromadlari va boshqalar 
bo'yicha hisobotlarni tayyorlash. Boshqaruv 
hisobotining ko'rsatkichlari; sotish hajmini prognoz 
qilish 
Marketing 
operatsion 
tizimlari 
(savdo tizimlari) 
Qaror qabul 
qilishda 
ma`lumotlar-
lar yig'ish,
ishlash 
Tarqatish tizimini boshqarish, savdo faoliyatini 
muvofiqlashtirish, mijozlar ma'lumotlarini yangilash, 
pochta ro'yxatlarini tuzish va boshqalar. 
4
Manba. 
Adabiyotlar tahlil asosida magistr ishlanmasi

---

27 
Bunday modellar byurokratik, funktsional va ierarxik tashkilot va funktsional 
tashkilotni tashkil etish tamoyillari asosida qurilgan. 
Ierarxiyalar korxonaning tarkibiy bo'linmalari o'rtasida axborot almashinuvini 
rivojlantirishga yordam bermaydi. Har bir bo'linma faqat o'zining axborot 
tizimlarini optimallashtirishdan manfaatdor va korxonaning axborot tizimlari uchun 
javobgarlikni o'z zimmasiga olmaydi. Ba'zi tadqiqotchilarning fikricha, bitta 
faoliyatning maksimal samaradorligiga erishish umumiy ish faoliyatini 
yaxshilashga yordam beradi. Bu har doim ham shunday emas - bu holda umumiy 
samaradorlik pasayishi mumkin. 
Shunday qilib, marketing axborot tizimini (MAT) marketing qarorlarini 
doimiy ravishda qabul qilish uchun ma'lumotlarni yaratish, tahlil qilish va tarqatish 
uchun mo'ljallangan protseduralar va usullar to'plami sifatida aniqlash mumkin. 
Marketing axborot tizimining oxirgi va eng muhim komponenti ma'lumotlarni qayta 
ishlash vositalaridir. Ularga dasturiy vositalar, ekspert tizimlari va qarorlarni 
qo‘llab-quvvatlash vositalari, shuningdek, marketing sohasida qaror qabul qilish 
jarayonini standartlashtirish imkonini beruvchi turli integratsiyalashgan boshqaruv 
tizimlari kiradi. 
Dasturiy ta'minot orasida, avval aytib o'tilganidek, hujjatlarni qayta ishlash 
dasturlari va elektron jadvallar qo'llaniladi. Ulardan ma'lumotlar bazasini 
boshqarish tizimlari rivojlandi. Bu vositalar algoritm yordamida qayta ishlanadigan 
oddiy va bir ma'noli ma'lumotlar bilan ishlash imkonini beradi. Ular muntazam 
ravishda bajariladigan hisob-kitoblarni va ba'zi oddiy guruhlash operatsiyalarini 
bajarish uchun qo'llaniladi. Ushbu mablag'lar individual marketing funktsiyalari va 
mahalliy vazifalarni amalga oshirish uchun ishlatiladi. 
Marketing faoliyati samaradorligini oshirishning asosiy omili uning tashkiliy 
boshqaruvning umumiy mexanizmiga integratsiyalashuv qobiliyatidir. Xorijiy 
amaliyotda rasmiy, an'anaviy marketing bo'limlari hajmini qisqartirish 
tendentsiyasi mavjud. Marketing, go'yo marketing xizmatlaridan chiqib ketadi va 
butun tashkilot bo'ylab tarqaladi. Integratsiyalashgan marketing ma'lumotlarini 

---

28 
qo'llab-quvvatlash tizimlarining mumkin bo'lgan tasnifi 3-jadvalda keltirilgan.
Marketing bloklari bozorda keng tarqalgan korporativ boshqaruv tizimlarining 
ko'pchiligida taqdim etiladi. Biroq, moliya va buxgalteriya hisobi, ishlab chiqarish, 
kadrlar kabi boshqa funktsional bloklar bilan solishtirganda ular yomon rivojlangan 
va umumiy boshqaruv tizimiga etarlicha integratsiyalanmagan. Integratsiyalashgan 
tizim provayderlariga ko'ra, marketing bloklari eng kam talabga ega va aksariyat 
o'rnatishlar ularsiz amalga oshiriladi. Bu ko'p jihatdan marketing muammolarining 
aksariyati sifatli xarakterga ega bo'lib, tegishli ma'lumotlarni algoritmik tarzda 
qayta ishlash mumkin emasligi bilan bog'liq. 
3-jadval
5
.