Raqamli qurilmalarni loyihalashga kirish fanidan tayyorlagan prezentatsiyasi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKASIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZIMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI URGANCH FILIALI

Kompyuter injeneringi yo`nalishi 961-20 guruh talabasi
YAKUBOV XO‘SINBOYNING
RAQAMLI QURILMALARNI LOYIHALASHGA KIRISH FANIDAN TAYYORLAGAN
PREZENTATSIYASI

Mavzu: O'nli schyotchiklar.Reversiv schyotchiklar

Reja:

• O'nli schyotCHIKlar
• Reversiv schyotCHIKlar
• Xulosa

Foydalanilgan adabiyotlar.

Aniqlash maqsadlari bilan, sizga 6 ta raqamdan tashkil topgan o'nli schyotlardan va ularning mos reversiv schyotlaridan tuzib beraman:
Reversiv schyotlarda, har bir son ikki o'qida joylashadi va o'qidlarning qiymati 2 ning darajalari hisobida olinadi. Misol uchun, 5 soni reversiv schyotida 101 sifatida ko'rsatilgan, chunki 5 ning ikkilik tizimdagi qiymati quyidagicha hisoblanadi:
Ushbu jadval sizga o'nli schyotlarning mos reversiv schyotlari tizimini tushuntirdi. Agar bu mavzuga oid yana savollar yoki izohlar bo'lsa, yozib qoldirishingiz mumkin.
O'nli schyotlar, raqamlarning 0 dan 9 gacha bo'lgan 10 ta elementidan iborat sonlar sistemasidir. Har bir raqam o'nlik (10^1), yuzlik (10^2), minglik (10^3) va hokazo oʻqida joylashgan. Misol uchun, 345 soni uchun, 3 yuzlik, 4 o'nlik va 5 birlik sifatida tahlil qilinishi mumkin.
O'nli schyotlar umumiy qiyinchiliklarga, masalan, ko'p sonli ma'lumotlarni to'g'ri saqlash uchun katta ko'chirish xajmi va operatsiyalar uchun kerak bo'lgan vaqt va kuchga ega bo'lishi bilan bog'liq. Bunday sabablarga ko'ra, kompyuterlar va elektron qurilmalar odatda reversiv schyotlar (binary numbers) bilan ishlaydi.
Bunday sonlar tizimida faqat ikki raqam, ya'ni 0 va 1 ishlatiladi va har bir raqam ikki oʻqida joylashgan. Reversiv schyotlarda, o'qidlarning qiymati 2 ning darajalari hisobida olinadi. Misol uchun, 5 soni reversiv schyotida 101 sifatida ko'rsatilgan, chunki 5 ning ikkilik tizimdagi qiymati quyidagicha hisoblanadi:
5 = 4 + 1 = 2^2 + 2^0 = 100 + 001 = 101
Reversiv schyotlar kompyuterlar va elektron qurilmalar uchun juda muhimdir, chunki ular kompyuter operatsiyalarini o'z ichiga olgan xolda, o'zaro almashinuvni osonlashtirish uchun imkoniyat yaratadi.
Reversiv schyotlar (binary numbers) - bu ikkilik sonlar sistemasidir, ya'ni faqat 0 va 1 raqamlari ishlatiladi. Bu tizimda har bir raqam ikki oʻqida joylashgan.
Har bir ikki oʻqidagi raqamning qiymati 2 ning darajalari hisobida hisoblanadi. Birinchi oʻqida 2^0, ikkinchi oʻqida 2^1, uchunchi oʻqida 2^2 va hokazo. Misol uchun, 1011 soni uchun, 1-lik oʻqida 1, 2-lik oʻqida 1, 4-lik oʻqida 0 va 8-lik oʻqida 1 sifatida tahlil qilinishi mumkin. Bu sonning onlik (decimal) tizimdagi qiymati quyidagicha hisoblanadi:
1x2^3 + 0x2^2 + 1x2^1 + 1x2^0 = 8 + 0 + 2 + 1 = 11
Reversiv schyotlar kompyuterlar va elektron qurilmalar uchun juda muhimdir, chunki ular kompyuter operatsiyalarini o'z ichiga olgan xolda, o'zaro almashinuvni osonlashtirish uchun imkoniyat yaratadi. Ikkilik tizimda har bir raqam 1 bit hisoblanadi va odatda kompyuter xotirasida ham, kompyuterlar almashinuvini osonlashtirish uchun reversiv schyotlar ishlatiladi.
Xulosa
O'nli schyotlar va reversiv schyotlar, sonlar tizimlari uchun farkli usullar hisoblanadi.
O'nli schyotlar 0 dan 9 gacha bo'lgan 10 ta elementidan iborat sonlar sistemasidir. Reversiv schyotlar esa faqat 0 va 1 raqamlari ishlatiluvchi ikkilik sonlar sistemasidir. Har bir o'nlik son, 10 ning darajasiga tengdir, ya'ni har bir raqamning o'nlik, yuzlik, minglik oʻqida joylashgan. Reversiv schyotlarda esa har bir raqam ikki oʻqida joylashadi, va o'qidlarning qiymati 2 ning darajalari hisobida olinadi.
Reversiv schyotlar kompyuterlar va elektron qurilmalar uchun muhimdir, chunki ular kompyuter operatsiyalarini o'z ichiga olgan xolda, o'zaro almashinuvni osonlashtirish uchun imkoniyat yaratadi. O'nli schyotlar esa ko'p sonli ma'lumotlar uchun foydalaniladi.
To'plamda, o'nli schyotlar va reversiv schyotlar sonlar tizimida farkli usullar hisoblanadi va ularning foydalanilishi bog'liq ko'plab omillar bor.
Foydalanilgan adabiyotlar

• Computer Organization and Design: The Hardware/Software Interface" kitobi, David A. Patterson va John L. Hennessy tomonidan yozilgan.
• "Digital Design and Computer Architecture" kitobi, David Money Harris va Sarah L. Harris tomonidan yozilgan.
• "Computer Systems: A Programmer's Perspective" kitobi, Randal E. Bryant va David R. O'Hallaron tomonidan yozilgan.
• "Introduction to Computing Systems: From Bits and Gates to C and Beyond" kitobi, Yale N. Patt va Sanjay J. Patel tomonidan yozilgan.
• "Computer Science: An Overview" kitobi, J. Glenn Brookshear va David T. Smith tomonidan yozilgan.