Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
122
- компетентлтк акмеологик ривожланиш векторига эга;
- касбий маҳорат компетентликни ўз ичига олади.
В.И.Байденко компетентлик моделига мувофиқ ўтган асрнинг 80-йилларидан 
бошлаб таълим тизимида ишлаб чиқилган ва амалга оширилган фаолиятли ёнда-
шувни амалиётда қўллаш тамойилини таққослади. У ўз асарларида тизимли фао-
лиятли ёндашув билан боғлиқ йўналишни кўрсатади, ўз қоидаларида ҳозирги кунда 
ички парадигмани такрорловчи олий мактабини модернизациялаш йўналишларини 
кўрсатиб берди [2].
Компетентли ёндашувни амалиётда қўллаш тамойили олий таълим муассасаси 
битирувчисининг амалий касбий стандарт ва ностандарт вазифаларни ҳал қилиш 
қобилияти ва тайёргарлигини назарда тутади. Бу, шубҳасиз турли ривожлантирувчи 
таълим моделларига, шунингдек ўтган асрнинг 70-йилларидан бошлаб қўлланишга 
мос келади. 
Компетентли ёндашувга хос икки ғояни киритиш мумкин:
- Амалиётга йўналтирилганлик, бу назария бўлажак мутахассисларнинг касбий 
фаолияти шакллари ва шартлари, ўқув фаолиятининг яхлит мазмунини моделлашти-
риш тамойилини узвий равишда бирлаштиради;
- Талабага йўналтирилганлик, моҳиятан талабанинг таълим жараёнидаги шахсий 
иштирокини психологик-педагогик қўллаб-қувватлаш тамойилига мос келади. 
Шунингдек, биринчи навбатда, “касбий малака” тушунчаси таълим тизими бити-
рувчилари истеъмолчиларининг талабларини қондиришни тўхтатганлигини англаш-
дан иборат. У кўпроқ мос келадиган замонавий иқтисодий, техник ва технологик 
жараёнлар “компетентлик” тушунчаси билан алмаштирилди.
“Билим, кўникма ва малакалар” дан фарқли ўлароқ компетентлик универ-
сал билимларга асосланган мустақил фаолият тажрибасини назарда тутади. Бунда 
таълимда компетентликка йўналтирилган ёндашув кўникма ва малакаларнинг, 
шунингдек, функционал саводхонлик элементлари – типик вазиятлардаги ижтимоий 
жиҳатдан мақбул фаолият алгоритмлари асоси ва тўпламни шакллантириш зарура-
тини мутлақо инкор этмайди. 
Компетентлик шахснинг фаолият субъектига шахсий муносабатини ўз ичига 
олган тегишли компетентликга эга бўлишини билдиради. 
Олий таълим муассасалари битирувчиларининг хорижий тилларни ўрганишда кре-
атив компетентлигини шакллантиришнинг муҳимлиги кўплаб меъёрий ҳужжатларда 
қайд этилган. Умумий ўрта таълим мактабларида коммуникатив фанларнинг ролини 
сезиларли даражада ошириш зарурати ахборот технологиялари ва она тили билан бир 
қаторда ушбу мақсадни амалга ошириш учун алоҳида аҳамиятга эга.
Олий таълим муассасалари битирувчиларининг хорижий тилларни ўрганишда 
креатив компетентлигини шакллантириш бир нечта чет тилларини билишга эҳтиёж 
билан бирлаштирилади. Ҳозирги вақтда миллий ва умум европа даражасида, улар-
нинг шаклланиши таълимга йўналтирилган асосий компетентликлардан бири сифа-
тида кўриб чиқилади.
Тилни ўқитиш соҳасидаги кўплаб инновацион жараёнлар, Болония декларацияси 
қоидалари, таълим тизимларини якуний натижа нуқтаи назаридан ва таълим жара-
ёни бўйича таққослашни назарда тутувчи компетентли ёндашувни амалга оширишга 
қаратилади. Кўрсатилган омиллар олий таълим муассасалари битирувчиларининг 
хорижий тилларни ўрганишда креатив компетентлигини шакллантириш шахсий 
компетентликлар, шунингдек, уларнинг касбий соҳада ўзини ўзи ривожлантириши, 
ижтимоийлашуви, интеграциялашувини таъминловчи шахсий хусусиятлар ва сифат-

---