Referat jumíSÍ Tayarlaǵan A. Kojamjarov Qabıllaǵan G. Djaykov

«Halqa» tapologiyasi


«Halqa» tapologiyasi — bul hár bir kompyuter baylanıs jolları tek eki basqa kompyuter menen ulanib, birinen tek informaciya aladı hám ekinshisine tek informaciya uzatadı. Hár bir baylanıs jollarında «Juldız» tapologiyasi sıyaqlı tek bir informaciya uzatıwshı hám bir informaciya qabıl etiwshi isletiledi. Bul jaǵday sırtqı terminatorlardan waz keshiw imkaniyatın beredi. «Halqa» tapologiyasining zárúrli ózgesheligi sonnan ibarat, hár bir kompyuter ózine kelgen signallardı tiklaydi, yaǵnıy repiter wazıypasın da atqaradı, sol sebepli pútkil halqa boylap signaldıń sóniw mashqalası bolmaydı. Áhmiyetlisi, halqa daǵı eki kompyuter ortasındaǵı sóniw bolıp tabıladı. Bul jaǵday - de anıq ajıratılǵan oray joq, tarmaqtaǵı hámme kompyuterler bir qıylı bolıwı múmkin. Kóbinese halqada arnawlı abonent ajıratılıp, ol informaciya almasınıwın basqaradi yamasa qadaǵalaw etedi. Ekenin aytıw kerek, tarmaqta bunday basqarıwshı abonent bar ekenligi tarmaqtıń bekkemlik dárejesin pasaytiradi, sebebi onıń isten shıǵıwı pútkil tarmaqta ámelge asırılıp atırǵan informaciya almasınıwın sol zamatiyoq toqtatadı.
Saldamlı etip aytqanda, kompyuterler halqada tolıq teń haqılı emes («Shina» tapologiyasi sıyaqlı ). Áyne waqıtta informaciya qabıl qılıp atırǵan bir kompyuter informaciyanı basqa kompyuterlerge salıstırǵanda aldın, qalǵan kompyuterler bolsa, informaciyanı keyin qabıl etedi. Arnawlı «Halqa» tapologiyasi tarmaqtıń áyne sol mólsherlengen informaciyanı tarmaqta almasınıwın basqarıw usılları, ózgeshelikine tiykarlanǵan boladı.
Bul usıllarda informaciyanı náwbettegi kompyuterge uzatıw huqıqı dáwirinde izbe-iz jaylasqan kompyuterlerge gezegi menen beriledi.
«Halqa»ga jańa abonentti jalǵaw, ádetde, ápiwayı, lekin, álbette, jalǵaw waqtında pútkil tarmaqtı isten toqtatıw kerek boladı. «Shina» tapologiyasi sıyaqlı halqada da abonentlerdiń tarmaqtaǵı maksimal sanı úlken (mıń hám odan da kóp). «Halqa» tapologiyasi, ádetde, júklemelerge shıdamlı esaplanadı, ol tarmaq arqalı eń kóp informaciya aǵımın isenimli támiyinleydi, sebebi ol jaǵdayda konflikt jaǵdayı joq («Shina» tapologiyasida ámeldegi), sonıń menen birge, oraylıq obiekt de joq («Juldız» tapologiyasida ámeldegi). Signal halqa daǵı tarmaqtıń hámme kompyuterlerinen ótkeni ushın, tarmaqtaǵı kompyuterlerdiń qandayda birsi isten shıqsa (yamasa tarmaq apparatlarınan biri) pútkil tarmaqtıń jumıs iskerligi toqtaydı. Tap sonıń menen birge, tarmaq kabellarining qandayda birsi uzilsa yamasa qısqa dúgilisiw júz bersa, pútkil tarmaq jumıs iskerligin dawam ettira almaydı. «Halqa» tapologiyasi kabellari úziliske eń bayqaǵısh, sonıń ushın bul tapologiyada, ádetde, eki (yamasa kóbirek) parallel baylanıs jolları ótkeriledi, olardan bin rezerv ushın qaratnadı.
«Halqa» tapologiyasining iri jetiskenligi sonnan ibarat, ol jaǵdayda hár bir obiekt signaldı qayta qayta tiklew
múmkinshiligi pútkil tarmaq uzınlıǵın keskin asırıwǵa xızmet etedi (geyde bir neshe on kilometrgeshe).
Bul mániste «Halqa» tapologiyasi basqa barlıq tapologiyalardan joqarı ústinlikke iye esaplanadı. «Halqa» tapologiyasida tarmaqtaǵı hár bir kompyuterge ekinen kabel ótkeriliwin kemshilik («Juldız»ga salıstırǵanda ), dep esaplawımız múmkin. Birpara jaǵdaylarda «Halqa» tapologiyasida eki baylanıs jolı ótkerilip, bul baylanıs jollarında informaciya keri tárepke uzatıladı. Bunday sheshimdiń maqseti
— informaciya uzatıw tezligin eki márte asırıw. Sonıń menen birge, kabellardan biri ziyanlanǵanda tarmaq ekinshi kabel esabına jumıs iskerligin dawam ettiriwi múmkin (lekin kem tezlik menen).