Referat mavzu: Insonning ma’naviy kamolotida falsafiy dunyoqarashning roli Kafedra bo’limi: ki11-20s bajardi: Suyunov Quvonch

O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus Ta’lim Vazirligi

Muhammad AL-Xorazmiy nomidagi Toshkent Davlat axborot texnologiyalari universitetini Qarshi filiali

REFERAT

MAVZU:Insonning ma’naviy kamolotida falsafiy dunyoqarashning roli

Kafedra bo’limi:KI11-20S

Bajardi:Suyunov Quvonch

Tekshirdi:Xudoyqulov Azamat

QARSHI – 2021

REJA:

1.Ma’naviy barkamol inson tushunchasi

2.Falsafiy dunyoqarash nima degani?

3.Dunyoqarash

Ma’naviy barkamol inson tushunchasi.

1.Komil insonni tushuntirishda dunyoviy fikrning asosida nma yotadi?.Prezidentimiz uqtirganidek,odam tabiiy omillarga ko’ra,o’zi mansub bo’ladigan irq va elatni tanlay olmaydi.Lekin dunyoqarashni axloqiy madaniyatni hech kimning tazyiqisiz va ayniqsa zo’ravonligisiz o’zi tanlab olishi mumkin va lozim.Modomiki,shunday ekan, mamlakatimizda huquqiy demokratik tamoyillarga asoslangan davlat, fuqarolik jamiyati qurish sari boryotgan ekanmiz, qanday dunyoqarashga asoslanishimiz kerak?

2.Hozirgi zamon yashayotgan ijtimoiy muhitda asosan ikki yo’nalishdagi-ilmiy-falsafiy va diniy-mistik dunyoqarash mavjudligi o’z-o’zidan ayon.Ularni bir biriga qarama-qarshi qo’ymagan holda-shuni ta’kidlash kerakki,O’zbekistonning asosiy qomusi-Konstitutsiyada dunyoviy davlat qurish nazarda tutuilganligi bois bog’cha,maktab,oliy o’quv yurtlari va boshqa muassasalardagi ta’lim-tarbiya tizimi jarayonida ilmiy - falsafiy dunyoqarash shakllantiriladi.

Komil inson to’g’risidagi nazariya va uslubiyat metodologik jihatdan O’zbekiston Prezident asarlarida, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida, “Ta’lim to’g’risidagi”Qonunda, Kadrlar tayyorlash milliy dasturida va boshqa hujjatlarda har tomonlama ishlab chiqilgan.

1.Komil inson to’g’risidagi nazariya va uslubiyat metdologik jihatdan O’zbekiston Prezidenti asarlarida, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida Kadrlar tayyorlash milliy dasturida va boshqa hujjatlarda har tomonlama ishlab chiqilgan.

2.Komillikning bosh mezoni insoniylik hisoblanadi.Insonning eng noyob fazilatlaridan biri uning komilikka intilishidir.Mehnat,aql,idrok,odob-axloq,odamlarga yaxshilik qilish-insonning-oddiy fazilati.

3.Har bir xalqning o’zi yetuk allomalari,komil inson unvoniga Musharraf bo’lgan ajdodlari bor.Ularning mehnati, merosi avlodlar ko’ksini g’urur bilan to’ldiradi.Xorazmiy,Farobiy,Farg’oniy,Ibn Sino,Ismoil Buxoriy,Marg’iloniy,Beruniy,Ulug’bek,Navoiy,Muqumiy va boshqalar inson qadr qiymatini hamma narsadan ustun qo’yishga harakat qilganlar.

4.Farobiy insonning yaratuvchanlik qobilyatiga yuksak baho beradi.U inson biologik mavjudot emas,balki aql zakovat sohibi ekanligini, o’z qanday mushkullikni oson yenga oladi,degan fikrlarni bildiradi.Navoiy dunyoda insonga qaraganda ulug’roq kamolot yo’q, deydi “Menga ne yoru,ne oshiq havasdir.Agar men odam o’lsam ushbu basdir.”

Falsafiy dunyoqarash nma degani?

Agar falsafa so’zining kelib chiqishi(etimologiyasiga )e’tibor bersak, uning yunon tilidagi tarjimasi “donolikni sevaman” ma’nosini anglatadi.Diogen Laertskiy (eramizning 2 asr oxiri-3 asr boshlari)so’zlariga qaraganda,o’zini birinchi marta faylasuf deb atagan kishi – yunon mutaffakiri va olimi Pifagordir.Faylasuflarning qanday ekanligiga ta’rif berib, u shunday degan “Hayot o’yinga o’xshaydi” ba’zilar unga musobaqalashgani kelsa ,ayrimlar savdolashgani, eng baxtlilari esa tomosha qilgani keladilar: hayotda ham xuddi shunday ,ba’zilar qullar kabi shuhrat va boylikka o’ch bo’lib keladilar, vaholangki faylasuflar-faqat haqiqat uchun keladilar”.

Falsafa nma degani?”savolga javob berish oson emas.Har birimiz u yoki bu matn, yo nutq falsafiy yohud falsafiy emasligini ichki sezgi bilan his etamiz.Ammo falsafaga qat’iy ilmiy ta’rif berish juda mushkul.Bunga urinib ko’rishning o’zi kifoya , Falsafaga tegishli bo’lmagan narsani aniqlash osonroq. Masalan,falsafa DNK tuzilishini aniqlash bilan shug’ullanmaydi,differesial tenglamalarni yechmaydi va hokazolar.

Falsafa nima degani?”savolga javob izlash osonmas.Har birimiz u yoki bu matn, yo nutq falsafiy yohud falsafiy emasligini ichki sezgi bilan his etamiz.Ammo falsafaga qa’tiy ilmiy ta’rif berish juda mushkul.Bunga o’rinib ko’rishning o’zi kifoya .Ba’zi falsafiy tizimlarda falsafa bosh oliy ibtido birinchi sabab to’g’risidagi fan deb ta’riflanadi, Masalan, qadimgi yunon faylasufi Arastu ta’limotida, u “barcha mavjudotning ibtidosi va sabablari to’g’risidagi fan”deyilgan bo’lsa o’rta osiyolik mutaffakir Abu ALI Ibn Sino falsafani “mutlaq borliq to’g’risidagi oliy fan” deb ta’riflagan.Boshqa yunalishlarda falsafaning bosh sababi birinchi ibtidolarni bilish ekanligi umuman rad etiladi, masalan, o’rta asr ilohiyotchisi al-G’azzoliy o’zining

“Faylasuflarni rad etish” nomli maxsus asarini shu mavzuga bag’shlagan.