Referat mavzu: Iqtisodiy risklarni kamaytirish masalalari

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

REFERAT

Mavzu: Iqtisodiy risklarni kamaytirish masalalari

Bajardi; MMT-86 guruh

Talabasi:Boboxonov Shohruh
Tekshirdi: Sultonov SH. N.
Reja

1. 
   Iqtisodiy risk tushunchasi
   
2. 
   Iqtisodiy risklarni boshqarish
   
3. 
   Iqtisodiy risklarni kamaytirish masalalari
   

Iqtisodiy instrumentlar yordamida amaIga oshiriladigan operatsiyalar har doim moliyaviy risklar bilan bog'Iiq. Moliyaviy hisobotdan foydalanuvchilami axborot bilan ta'minlasll moliyaviy instrumentlaming tavakkalchilik darajasini aniqlashga imkon beradi. Moliyaviy risk1arning quyidagi turlari mavjud: 1. Vаbо riski o'z ichiga nafaqat potensial zararlar, balki potensial foydani oladi. Ваbо riski quyidagilarga bolinadi: valuta riski, foiz riski, bozor riski. Valuta riski chetel valyutasini ayirboshlash kursining o'zgarishi natijasida moIiyaviy instrument qiymatining o'zgarish ehtimolidan iborat. Foiz riski - bozordagi foiz stavkasining o'zgarishi natijasida moliyaviy instrument qiymatining o'zgarishining riskidan iborat.
Bozor riski - bu bozor QahoIarining o'zgarishi, o'zgarish qanday оmillar bilan bog'liqligidan qat'i nazar, moliyaviy instrument qiymati o'zgarishi riskini biIdiradi.
2. Kredit riski - moliyaviy instrumentda ishtirok etuvchi kontragentlardan birortasi majburiyatlarni bajara olmasdan, ikkinchi tomonning zarar ko'rishiga olib kelganida sodir bo'lishi mumkin.
3. Llikvintlikni moliyalashtirish riski - korxona ma'lum muddatga moliyaviy instrumentlar bo'yicha o'z majburiyatlarini so'ndirish mablaglarini yo'naItirishda to'qnashadigan qiyinchiIik1ar bilan bog'liq. Ви moliyaviy aktivni uning haqqoniy qiymatiga yaqin qiymat bo'yicha sotish imk.oni bo'lmaganda vujudga keladi.
Bozor qiymati -bu sotishdan olinishi mumkin alohida bozorda moliyaviy buyumlarni xarid qilish chog'ida to'lanishi zarur bo'lgan sщпmа. Haqqoniy qiymat - Ьи birbirlaridan mustaqil tomonlar o'rtasida ixtiyoriy bitimlar tuziIganida taqqoslanuvchi baholarda alohida ayirboshlash уоki majburiyatni so'ndirish mumkin bo'lgan summa. 101 4. PUI oqimi riski - pul1ik moliyaviy buyum bilan bog'liq ke1ajakdagi ри1 oqim1arining miqdorining o'zgarishi bilan bog'liq. Suzuvchi foiz stavkali qarz instrumenti qollanilganda bunday o'zgarishlar mo1iyaviy ins-tunnent bo'yicha haqiqiy foiz stavkalarining o'zgarishiga, odatda, uning haqqoniy qiymati o’zgarishga olib kelishi тumkin. Korxona tanazulini boshqarish axborotlarni to'plash va tahlil qilish moliyaviy rejalashtirish prognozlashni o'z ichiga oladi, ularning sifati рul oqimlarini boshqarish natijalariga, korxonaning moliyaviy barqarorligiga, oqibatda uning raqobatbardosbligiga, moliyaviy resurslarida shakllantirishga bevosita ta'sir ko'rsatadi.
Risk- potensial foyda yoki zaraz bo’lib, umumiy holda har qanday vaziyatga biror hodisani yuzaga kelish ehtimoli qo’shilsa, unda risk paydo bo’ladi. Risk – bu noaniqlikning maqsadga ta’siri.
Iхtiyoriy mеtоdikаdа risklаrni idеntifikаtsiya qilish lоzim, ulаrning to’ldiruvchilаri – vаriаntlаri sifаtidа (tаhdidlаr vа zaifliklаr).
Risklаr qiymаtlаrining bаhоsi qаrаlmаydi, u tаyanch dаrаjа mеtоdikаsining bа’zi turlаri uchun mаqbul. Risklаr sinflаrining ro’yhаti bir qаtоr bоshqаrmаlаrdа mаvjud, spеtsiаlizаtsiyalаshgаn risklаrni tаhlil qilish DT(dаsturiy tа’minоt). Risklаrni bаhоlаshdа quyidаgi tоmоnlаr(аspеktlаr, jihаtlаr)ni qаrаb chiqish tаvsiya etilаdi:

– risklаrni o’lchаsh mumkin bo’lgаn, shkаlаlаr vа kritеriyalаr;

– hоdisаlаrning ehtimоlliklаr bаhоsini;
– risklаrni o’lchаsh tехnоlоgiyasi.

2. O’zbekistonda tashkilotlarda axborot xavfsizligi yaxshi darajada yo’lga qoyilmagan. Kun ora qaysidir tashkilotning veb-sayti buzilib kiriladi. Shuning uchun O’zbekistonda kiberxavfsizlikka yaxshiroq e’tibor berish kerak.

Risk bu -ichki yoki tashqi majburiyatlar natijasida tahdid yoki hodisalarni

Yuzaga kelishi yo’qotilishi yoki boshqa salibiy ta’sir etishi mumkin bo’lgan voqea.

Risk- bu manbaga zarar keltiradigan ichki yoki tanqi zaiflik ta’sirida tahdid qilish ehyimoli.
Risk bu-voqea sodir bo’lishi ehtimoli va ushbu hodisaning axborot texnologiyalari aktivlariga ta’siri. Risk ,tahdid,zaiflik va ta’sir o’rtasidagi bog’lanish quydagicha:
RISK=Tahdid*Zaiflik*Ta’sir

Hoodisaning axborot aktiviga ta’siri bu -aktivdagi yoki manfaatdor tomonlar uchun aktivning qiymatidagi zaiflikning natijasi. AT riski quydagicha kengaytirish mumkin:

RISK=Tahdid*Zaiflik*Aktiv qiymati.Risk quydagi ikki faktorning mujassamlashganidir:

• Zararli hodisani yuzaga keltirish ehtimoli

• Zararli hodisaning oqibatlari.

Xavf tahlili davomida xavf darajasi quydagi ko’rsatkichlar bo’yicha hisoblanadi

• Resurs qiymati
• Bog’langan tahdidlarni hisobga olgan holda turli xil resurslarning xavf darajasi
• Resurslarning saqlanish zaifligi
• Risklarni boshqarish xavsizligi aniqlash,tahlil qilish
• Qabul qilinishi mumkin bulgan bo’lmagan xaflarni kamaytirish uchun iqtisodiy maqsadda muvofiq bo’gan himoya choralarini aniqlash
• Muayyan korxonaning axborot xavsizlik tizimini tahlil qilish (mavjud axborotni himoya qilishvositalari va usullarini ko’rib chiqish ).
• Mavjud xavsizlik tizimining xafini baholashni amalga oshirish

Moliyaviy risklarini boshqarish - risk darajasini pasaytirishning muhim omili. Bozor iqtisodiyoti sharoitida investitsiyalarni loyihaviy moliyalashtirishning eng taraqqiy etgan zamonaviy shakllaridandir.
Riskdan qochish - risk bilan bog’liq tadbirlardan voz kechishni (demak, bunda foydadan ham voz kechishni) bildiradi.
Riskni ushlab qolish – investor zimmasiga riskni qoldirish, bunda investor o’z kapitalini riskli tadbirlarga yo’naltirayotganda, risklardan ko’riladigan zararlarni qoplash uchun mablag’i bo’lishi kerak. Riskni uzatish (sug’urtalash) – investor risk havfini kimningdir zimmasiga yuklaydi. Riskni sug’urtalash, mantiqan olganda, muayyan risklarni sug’urta kompaniyalariga berishni anglatadi. Uning mohiyati investorning riskdan qutilish maqsadida daromadning bir qismidan voz kechish orqali aks ettiriladi. Bunda investorning risk darajasini “nol”ga tushirish uchun to’lovni amalga oshirishga tayyor ekanligini tushunish mumkin. Ko’p hollarda, sug’urta kompaniyalari moliyaviy risklarni sug’urtalash bilan risk darajasini pasaytirishga to’liq erishishiga xizmat qiladilar. Riskni pasaytirish - ko’zda tutilmagan harajatlarni qoplash uchun zahira mablag’larini tashkil etish yo’li bilan yo’qotishlar hajmini qisqartirish hisoblanadi. Ko’zda tutilmagan harajatlarni qoplash uchun zahira mablag’larini tashkil etishdagi asosiy muammo risklarning jiddiy oqibatlarini baholash hisoblanadi. Buning uchun loyiha qiymatini boshlang’ich baholashni hisobga olish lozim. Bu esa zahira summasini aniqlashga katta yordam beradi. Riskni pasaytir i tanlashda investor quyidagi tamoyillarga asoslansa, maqsadga muvofiq bo’ladi:

• 
  ortiqcha tavakkal qilish kerak emas;
  
• 
  risk oqibatlari to’g’risida o’ylash lozim;
  
• 
  kam narsa uchun risk qilish kerak emas