Referat mavzu: Savdo menejmenti Bajardi: O’ktamov Bekzod Tekshirdi: Toshkent-2023 Reja

2. Menejmentning rejalashtirish va tashkil etish funksiyari, ularni boshqaruv jaroyonida tutgan o’rni.
Rejalashtirish boshqaruv jarayonining birinchi, g‘oyatda muhim vazifasi bo’ladi. Agar rejali ko‘rsatkichlar yetarlicha asoslanmagan bo’lsa, tashkilot keyingi bosqichlarda qanchalik yaxshi ishlanmasin, natija past bo’ladi. Shuning uchun boshqaruvning sifati rejalashtirishning to‘g‘ri shakllantirilgan tamoyillariga bog’liqdir.
Rejalashtirish - bu maqsadlarga erishishni ta'minlaydigan ta'sir ko'rsatish vositalarini shakllantirish bo'yicha faoliyat turi. Rejalashtirish kompaniyaning keyingi rivojlanishini belgilaydigan muhim qarorlarga nisbatan qo'llaniladi. Nemis professori D. Hanning fikriga ko'ra rejalashtirish kelajakka yo'naltirilgan tizimli qarorlarni qabul qilish jarayonidir. Rejalashtirishning mohiyati ma'lum bir davr uchun kompaniya va har bir birlikning rivojlanish maqsadlarini belgilashda namoyon bo'ladi: iqtisodiy vazifalarni aniqlash, ularga erishish vositalari, amalga oshirish vaqti va ketma-ketligi, vazifalarni hal qilish uchun moddiy mehnat va moliyaviy resurslarni aniqlash. Rejalashtirish kompaniya, korxona yoki boshqa tarkibiy bo'linmaning normal ishlashi va rivojlanishi uchun qulay shart-sharoitlarni ta'minlaydigan ichki va tashqi omillarni oldindan hisobga olishga imkon beradi.
Rejalashtirish maqsadlarni oqilona tanlashni, siyosatni belgilashni, chora-tadbirlarni ishlab chiqishni va maqsadlarga erishish usullarini tanlashni o'z ichiga oladi⁶.
Rejalashtirish vazifasi quyidagi savollarga javob qaytarishga qaratilgan:
- biz hozirgi vaqtda qayerda turibmiz? Menejerlar tashkilot haqiqatdan ham nimalarga erishishi mumkinligini aniqlashi uchun, tashkilotning uning asosiy sohalari (moliya, xodimlar, marketing, ITTKI)dagi kuchli va zaif tomonlarini baholashlari kerak;
- biz qaysi tomonga harakatlanishni xohlaymiz? Menejerlar tashkilotning atrof-muhitidagi imkoniyatlar va xavflarni baholab turib, tashkilotning maqsadlari qanday bo’lishi kerakligini va ularga erishishga nimalar xalaqit berishi mumkinligini belgilashlari kerak;
- buni biz qanday qilmoqchimiz? Menejerlar tashkilot a’zolari maqsadlariga erishmog‘i uchun nimalar qilishlari kerakligini hal qiladi.
Quyidagilar rejalashtirishning tamoyillariga kiradi:
- obyektlarni ularning muhimliklari bo‘yicha darajalarga ajratish;
- rejaning muvofiqligi;
- rejaning ko‘p variantliligi;
- ko'rsatkichlarning iqtisodiy asoslanishi;
- strategik, taktik va joriy rejalarning izchilligi;
- rejalashtirishni avtomatlashtirilganligi;
- rejani tashqi muhitning parametrlari bilan moslashtirilganligi;
- rejaga bevosita tegishli bo’lgan shaxslarni rejalashtirish jarayonida ishtirok etishi.
Bularga rioya qilish asoslangan rejani ishlab chiqishning majburiy sharti bo’ladi. “Rejalashtirish” vazifasi ko‘pincha maqsadni mo’ljallashdan boshlanadi. Gap shundaki, agar tizimning maqsadlari berilmagan, tizimning mohiyati asoslanmagan bo’lsa, ularni belgilash, ya’ni maqsadni mo’ljallash muhim vazifa bo’ladi.