Referat: Yuza kariesi

ADTI

Stomatologiya

Azizbek Salomov

Referat:

Yuza kariesi

Yuza kariesi – caries superficialis. Yuza kariesi oq yoki pigmentlangan dog` bosqichidagi karies rivojlangan joylarda emal qavatining destruksiyasi natijasida hosil bo`ladi.

Yuza bosqichidagi karies uchun kimyoviy moddalar: shirin, kislotali, tuzli moddalar ta`siridan qisqa muddatli og`riq paydo bo`lishi xarakterli hisoblanadi. Harorat ham shu kabi qisqa muddatli og`riq chaqirishi mumkin.

Yuza karies ko`pincha emal qavati yupqa hisoblangan bo`yin sohasida uchraydi. Yuza kariesi b.n zaralangan tishni ko`zdan kechirganda zararlangan sohada uncha chuqur bo`lmagan bo`shliq ko`rinadi; u tish zondlanganda tishning yuzasida g`adir-budirlik borligi b.n aniqlanadi. Ba`zan bu g`adir-budirlik zararlangan soha markazida oq yoki pigmentlangan dog`ni keltirib chiqaradi.

Diagnostikada tabiiy fissuralarda joylashgan yuza kariesini aniqlash bir muncha qiyin. Bunday hollarda dinamik kuzatuv yo`lga qo`yiladi – qayta tekshiruv 3-6 oydan so`ng amalga oshiriladi.

Yuza kariesida tish pulpasining elektr o`tkazuvchanligi 2-6 mkA bo`ladi.

Yuza kariesini emal gipoplaziyasi, tish qattiq to`qimalari yemirilishi va ponasimon nuqsonlardan farqlay bilish zarur.

Emal gipoplaziyasida emal yuzasi silliq, yumshagan qismlardan holi bo’ladi hamda gipoplaziya asosan karies rivojlanmaydigan sohalarda uchraydi. Emal gipoplaziyasi ko`pincha bir xil tishlarda (simmetrik) paydo bo`ladi.

Tish qattiq to`qimasining yemirilishida zararlangan soha shakli o`yiq kosasimon, yuzasi silliq va yaltiroq bo`ladi. Tishning bo`yin qismida quyidagi formula bo`yichauchraydi:

Tish yemirilishi ko`pincha giperesteziyani (mexanik, kimyoviy va harorat ta`sirlovchilariga yuqori sezuvchanlik) keltirib chiqaradi.

Ponasimon nuqson faqat bo`yin sohasida uchraydi, nuqsonnong devorlari zich hamda o`ziga xos formaga ega. Odatda simptomsiz kechadi.

Терапевтическое стоматология Е.В. Боровсикий. 2002-г.A 200-201 стр.

Юза кариесининг қиёсий ташхиси

• 
  Юза кариес-кимевий таъсирдан қисқа муддатли оғриқ, Блек бўйича; эмал чегарасидаги нуқсон
  
  • 
    Гипоплазия-эстетик нуқсон, вестибуляр ва тил юзада туби силлиқ, думалоқ нуқсон.
    
  • 
    Флюороз-эстетик нуқсон, вестибуляр ва тил юзасида силлиқ эрозиялар, ариқча ёки эгатлар.
    
  • 
    Кислотали некроз-- t° ва кимёвий таъсирдан қисқа муддатли оғриқ, увишиш хисси, фронтал тишларнинг вестибуляр юзаси ва кесув қирраси, юзали, оқиш-кулранг нуқсон
    
  • 
    Ўрта кариес - t° ва кимёвий таъсирдан қисқа муддатли оғриқ, нуқсон ёпқич дентин чегарасида
    
  • 
    Понасимон нуқсон – оғриқсиз ёки турли таъсирдан оғриқ, тишларни вестибуляр юзасини бўйин сохаси, пона шаклида, юзаси силлиқ.
    

^{Клиник ходиса: Юза кариесни композит пломба ашеси билан тиклаш.}









Профилактик кенгайтириш усули (Г. Блэк томонидан XIX аср охири):

• 
  Тишни кариесга учраган ва учраши мумкин бўлган заналарни тўлиқ чархлаб, резистент зоналарни сақлаш орқали амалга оширилган.
  

И.Г.Лукомскийнинг «Биологик мутаносиблик» усули

• 
  Бу усул тишни фақат кариесга учраган тўқимасини олиб, максимал равишда соғлом тўқимани сақлашга қаратилган.
  

^{МИНИМАЛ ИНВАЗИВ ДАВОЛАШ
(MIT — minimal intervention treatment)}

• 
  Тишнинг анатомик ва функционал бутунлигини максимал сақлаш билан кариесни эрта даволаш усули.
  

^{Минимал инвазив даволашнинг афзалликлари:}

• 
  Тиш структурасига минимал таъсир этиш, айниқса иммун зоналарга;
  

• 
  Даволашга кам вақт кетиши;
  

• 
  Хавф факторини адекват назоратида юқори эстетик реставрацияга эришиш мумкин;
  

• 
  Реставрацияни хизмат вақтини узоқлиги;
  

• 
  Оғриқни кам ёки умуман бўлмаслиги;
  

• 
  Тиш карашини фиссура ва чуқурчалардаги ретенциясини олдини олиш натижасида, профилактик самарани вужудга келиши.
  

^{Минимал инвазив даволаш усулининг камчиликлари:}

• 
  Стоматологнинг касбий махоратига юқори талаб;
  
• 
  Стоматологни замонавий техник жихозланганлиги;
  
• 
  Усулларни кам таниқлилиги ва умумқабул қилинган Блэк концепциясига қарама-қаршилиги.