Referati bajardi: Joʻrayeva g tekshirdi: Atamurodoova Q

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA
MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI

Denov tadbirkorlik va pedogogika instituti
Sirtqi (maxsus sirtqi) boʼlimi
“Boshlang’ich ta’lim va sport tarbiyaviy ishi”
yo’nalishi 4-bosqich 401 -guruh talabasi
Joʻrayeva Gulruxning
Ona tili metodikasi fanidan tayyorlagan
REFERATI
Bajardi: Joʻrayeva G
Tekshirdi: Atamurodoova Q

1-Mavzu: Boshlangʻich sinf oʻquvchilarining nutqini oʻstirishga oid mashq turlarini ishlab chiqish

Reja:
1.Nutq xususiyatlari
1.Soʻz bilan ishlash
2.Fonimik eshitishni rivojlantirish uchun mashqlar

Nutq o‘quvchilar tafakkurini o‘stirishda muhim vositadir. Nutq fikrni bayon etish

vositasi bo‘libgina qolmay, uni shakllantirish quroli hamdir. Fikr nutqning psixologik
asosi vazifasini bajaradi, uni o‘stirish sharti esa fikrni boyitish hisoblanadi. Aqliy
faoliyat sistemasini egallash asosidagina nutqni muvaffaqiyatli o‘stirish mumkin.
Shuning uchun o‘quvchilar nutqini o‘stirish materialni tayyorlash, takomillashtirish,
mavzuga oidini tanlash, joylashtirish, mantiqiy operatsiyalarga katta ahamiyat beriladi.
Tafakkur til materiali yordamida nutqiy shakllantirilsa va bayon etilsagina
muvaffaqiyatli o‘sadi. Tushuncha so‘zlar yoki so‘z birikmalari bilan ifodalanadi,
shunday ekan, tushuncha til vositasi bo‘lgan so‘zda muhim aloqa materialiga aylanadi.
Kishi tushuncha ifodalaydigan so‘z (so‘z birikmasi) ni bilsagina, shu tushunchaga
asoslangan holda, tashqi nutqda fikrlash imkoniga ega bo‘ladi.
Nutqda fikr shakllantiriladi, shu bilan birga, fikr nutqini yaratadi. «Nutq tafakkur
bilan chambarchas bog‘langandir. Nutq bo‘lmasa, tafakkur ham bo‘lmaydi, til
materiali bo‘lmasa, fikrni ifodalab berib bo‘lmaydi». Fikrni nutqiy shakllantirish uning
aniq, tushunarli, sof, izchil, mantiqiy bo‘lishini ta’minlaydi. Tilni egallash shu tilning
fonetikasini, lug‘at sostavini, grammatik qurilishini bilib olish, fikrni takomillashtirish
uchun, tafakkurni o‘stirish uchun shart-sharoit hozirlaydi. Bilimlar, faktlar, har xil
axborotlar tafakkurning ham, nutqning ham materialidir. Nutq tafakkur jarayonini
o‘rganishning muhim vositasi bo‘lib xizmat qiladi.
So'z bilan ishlash.
“So‘zning ma’nosiga chuqurroq kirib borishga odatlanmagan, uning asl ma’nosini tushunmagan yoki umuman tushunmagan, og‘zaki yoki yozma nutqda uni erkin ishlatish odatiga ega bo‘lmagan bola hamisha bu asosiy nuqsondan aziyat chekadi. boshqa fanni o'rganayotganda" K.D.Ushinskiy.
Asos boshlang'ich kurs nutqni har tomonlama rivojlantirishga ega bo'lishi kerak. Fonetika, morfologiya, lug'at va sintaksis elementlarini o'rganish bu vazifaga bo'ysunadi. Nutqni rivojlantirish ishda, o'qishda ham, imloda ham printsipdir. Og'zaki nutqning to'g'ri talaffuzi va ifodaliligi, lug'atni boyitish, so'zning to'g'ri va to'g'ri qo'llanilishi, ibora, gap va bog'langan nutq ustida ishlash - bu nutqni rivojlantirish darslarining asosiy mazmunidir. .
Muvaffaqiyatli nutqni rivojlantirish bo'yicha ishlar tizimida nutq mashqlarining turli xil guruhlari va turlari, jumladan lug'at, iboralar va jumlalar ustida ishlash, mantiqiy ish va o'quv xarakteridan foydalaniladi.
Nutqni rivojlantirish bo'yicha ishlar tizimi kuzatish va tahlil qilish usullaridan foydalangan holda amalga oshiriladi lingvistik hodisalar, mustaqil ish turli mashqlar orqali talabalar.
1. Fonemik eshitishni rivojlantirish uchun mashqlar.
"So'zlarni nomlang"
(Eshitishni farqlashni rivojlantirish uchun)
1. “A tovushi bilan boshlanadigan iloji boricha koʻproq soʻzlarni ayting” va hokazo.
2. “P tovushi bilan tugaydigan so‘zlarni iloji boricha ko‘proq nomlang” va hokazo.
3. “O‘rtada L tovushi bo‘lgan iloji boricha ko‘proq so‘zlarni ayting” va hokazo.
"Qarsaklar"
1. “Men so‘zlarni nomlayman, [C] va hokazo tovushi bilan boshlangan so‘zni eshitganingizda, darrov qo‘llaringizni qarsak chaysiz”. Variant: bola so'z tugagan tovushni yoki so'zning o'rtasida joylashgan tovushni "tutishi" kerak.

2. “Men so‘zlarni nomlayman, [K] tovushi bor so‘zni eshitganingizda, 1 marta chapak chaling. Agar siz [G] so'zida tovushni eshitsangiz - 2 marta qarsak chaling "

"So'zlar bilan o'ynash"
1. “Baqa”, “bayroq”, “stol” va hokazo so‘zlardagi kabi tovush bilan boshlanadigan (tugaydigan) so‘z o‘ylab toping.
2. "" nur "," divan "va hokazo so'zdagi birinchi (oxirgi) tovushni nomlang."
3. «Osmon», «bulut», «tom» kabi so‘zlardagi barcha tovushlarni tartib bilan nomlang.
4. “Baliq” so‘zida qanday tovush bor” va hokazo. ikkinchimi, birinchimi, uchinchimi?
"Yangi so'z yarating"
Xulosa:
O'quvchi o'qilgan asar mazmunini o'qituvchi savoli yordamida aytib berishida faqat analizdan emas, sintezdan ham foydalanadi: ayrim faktlarni o'zaro bog'laydi (sintezlaydi), bir-biriga taqqoslaydi, ular yuzasidan muhokama yuritadi va xulosa chiqaradi. Ko'pincha boshang'ich sinf o'quvchilari qatnashuvchi shaxslar xatti-harakatini yaxshi tushunmasliklari, ba'zan noto'g'ri yoki yuzasi tushunishlari natijasida asar mazmunini anglab etmaydilar. Shuning uchun ham o'qituvchi savolni juda o'ylab tuzishi, u bolani fikrlashga, o'ylashga majbur etadigan, qatnashuvchi shaxslarning xatti-harakati, voqealarning bog'lanishi yuzasidan muhokama yuritadigan, ularni o'zaro qiyoslashga, ijobiy va salbiy tomonlarini aniqlashga yordam beradigan bo'lishi lozim. O'quvchi asarda qatnashuvchilarning xatti-harakatini qanchalik aniq ko'z oldigan keltira olsa, u hikoyaning asosiy mazmunini shunchalik chuqur tushunadi, shunchalik mustaqil qayta hikoya qilib beradi. Asarda qatnashuvchilarning xatti-harakatini qanchalik aniq ko'z oldigan keltira olsa, u hikoyaning asosiy mazmunini shunchalik chuqur tushunadi, shunchalik mustaqil qayta hikoya qilib beradi.
Foydalanilgan Adabiyotlar. 
1. Mirziyoev Sh.M. “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlashyurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi”. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga bag‘ishlangan tantanalimarosimdagi ma’ruza. 2016 yil 7 dekabr- Toshkent, O‘zbekiston, 2017. 48-b
2..Ta’lim taraqqiyoti.Umumiy o‘rta ta’lim.Davlat ta’lim standarti.Boshlang‘ich 
ta’lim ona tili dasturi.Sharq.1999 yil. 
3. Boshlang‘ich ta’lim bo ‘yicha yangi tahrirdagi Davlat ta’lim standarti. 
Toshkent.2005 yil. 
4.Qosimova K. va boshqalar. Ona tili. “O‘qituvchi”.2003 yil.93-96-bet. 
5.Fuzailov S. va boshqalar. Ona tili III-sinf. Toshkent.2003 yil. 102-106-betlar. 
6.Ikromova va boshqalar. Ona tili IV-sinf. Toshkent. “O‘qituvchi”.2003 yil. 
7.Qosimova K.Neymatova A. II-sinfda ona tili darslari. “O‘qituvchi kitobi”. 
Toshkent.Cho‘lpon 2004 yil. 108-111-bet, 
8.Xudoyberganov M. va boshqalar.III-sinfda ona tili darslari. Toshkent. 
“O‘qituvchi”.2004 yil. 101-107- betlar. 
9.G‘ulomova X. va boshqalar.IV-sinfda ona tili darslari. Toshkent.“O‘qituvchi”2003 
yil. 119- 128-betlar.