Referati mavzu: Nuklien kislotalarning tuzilishi, vazifalari va fizik-kimyoviy xossalari
Download 446.74 Kb. Pdf ko'rish
|
nuklien kislotalarning tuzilishi vazifalari va fizik-kimyoviy xossalari
- Bu sahifa navigatsiya:
- 5140100 – biologiya ta’lim yo’nalishi talabasi JUMAYEVA DILDORA ning Molekulyar biologiya fanidan yozgan
|
1
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI 5140100 – biologiya ta’lim yo’nalishi talabasi JUMAYEVA DILDORA ning Molekulyar biologiya fanidan yozgan REFERATI Mavzu: Nuklien kislotalarning tuzilishi, vazifalari va fizik-kimyoviy xossalari QARSHI 2013 yil 2
VA FIZIK-KIMYOVIY XOSSALARI KIRISH
1. NUKLIEN KISLOTALARNING TUZILISHI VA TARKIBI 2. PURIN VA PIRIMIDIN ASOSLARINING O‘ZIGA XOSLIGI 3. DNK VA UNING TUZILISHI 4. DNK NING BIOLOGIK AHAMIYATI 5. NUKLIEN KISLOTALARNING XOSSALARI XULOSA FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
3
KIRISH Molekulyar biologiya - biologiya fanining muhim sohalaridan biri bo‗lib, u tirik organizmlarning qanday kimyoviy moddalardan tashkil topganligi va ular hayotiy jarayonlarda qanday o‗zgarishini, organizmda kechadigan kimyoviy jarayonlarni o‗rganadi. Molekulyar biologiya biokimyo fanining negizida yuzaga kelgan fan bo‘lid, u biologiya, kimyo va boshqa tabiiy fanlarni ni bir-biriga bog‗lovchi oraliq fandir. Barcha tirik organizmlar (viruslar, mikroorganizmlar, sodda hayvonlar, o‗simlik va yuqori taraqqiy etgan hayvonlar) tarkibiga kiradigan moddalarning kimyoviy tabiatini, sifat o‗zgarishlari va miqdoriy nisbatlarini, ularda boradigan hayotiy jarayonlarning asosini tashkil qiluvchi kimyoviy jarayonlarni o‗rganadi. Bu jarayonlar organizmda, uning to‗qima va hujay-ralarida doimo sodir bo‗lib turadigan moddalar va energiya almashinuvidan iborat bo‗lib, dastavval mazkur jarayonlarga faol ishtirok etuvchi barcha organik va anorganik moddalarning kimyoviy tuzilishi hamda xossalarini biokimyoviy nuqtai-nazardan ko‗rib chiqadi.
Biokimyo oqsillar, nuklein kislotalar, uglevodlar, yog‗lar, vitaminlar va anorganik birikmalarning kimyoviy tuzilishlari, xossalari, ularni organizmning turli qismlarida, jumladan, xujayra va uning elementlarida tarqalishi, joylanishi bilan shug‗ullanadi. Biokimyoning bu sohasi statik biokimyoni, modda va energiyaning organizmdagi o‗zgarishlari esa dinamik biokimyoni tashkil qiladi.
Biokimyoning boshlang‗ich tarixi organik kimyoning paydo bo‗lishi va kimyogarlarning o‗simlik hamda hayvonlardan turli moddalarni ajratib olishdagi muvaffaqiyatlari bilan uzviy bog‗liq. Organik kimyoni erishgan yutuqlari, xususan, Shevrel tomonidan yog‗lar tuzilishining o‗rganilishi, rus olimi А.Butlerov va nemis olimi E. Fisherning nukleoproteidlar hamda oqsillar ustidagi ishlari oziq moddalar va hujayralarning tarkibiy qismlarini aniqlashga imkon berdi. Frantsuz olimi L. Paster achish jarayonining tabiatini, I. Pavlov hayvonlar oziqlanishining fiziologiyasini, K. Timiryazev o‗simliklardagi foto-sintez jarayonining o‗rganishi fikrimizning dalilidir. 4
Byuxner achish bilan bog‗liq hodisalarni tekshirib, hayotiy jarayonlarning haqiqiy tezlatuvchilari, hujayra katalizatorlari bo‗lgan fermentlar to‗g‗risida hozirgi zamon kontseptsiyasini yaratdi. Ovqatlanish va oziq moddalar tarkibida qandaydir noma‘lum omillarning yetishmasligi bilan bog‗liq kasalliklarni tekshirish asosida vitaminlar haqidagi ta‘limot paydo bo‗ldi.
So‗nggi yillarda biokimyoning rivojlanishi molekulyar biologiya, gen muhandisligi va biotexnologiya fanlarining shakllanishiga sabab bo‗ldi. Hozirgi zamon biokimyosi hayotiy jarayonlarning eng chuqur sirlarini ochish, oqsil sintezi, moddalar almashinuvi va naslni idora qilish muammolarini hal qilish arafasida turibdi.
Biokimyoning tibbiyot, qishloq xo‗jaligi va biotexnologiya ravnaqi uchun bergan g‗oyalari va usullari qanchalik muhim bo‗lmasin, u jonli tabiatni tushunish, talabalarning dunyoqarashlarini shakllanishida katta ahamiyatga ega.
Biokimyo fanining zamonaviy tekshirish usullari; nishonlangan atomlar, xromotografiya, elektroforez, spektrofotometriya, rentgentostruktura analizi, elektron mikroskopiya, moddalarni ultratsentrafuga yordamida ajratish usullari keng qullaniladi. Biokimyo biologiya fanining muhim sohalaridan biri bo‗lib, u tirik organizmlarning qanday kimyoviy moddalardan tashkil topganligi va ular hayotiy jarayonlarda qanday o‗zgarishini, organizmda kechadigan kimyoviy jarayonlarni o‗rganadi. Biokimyo biologiya bilan kimyoni bir-biriga bog‗lovchi oraliq fan bo‗lib, barcha tirik organizmlar (viruslar, mikroorganizmlar, sodda hayvonlar, o‗simlik va yuqori taraqqiy etgan hayvonlar) tarkibiga kiradigan moddalarning kimyoviy tabiatini, sifat o‗zgarishlari va miqdoriy nisbatlarini, ularda boradigan hayotiy jarayonlarning asosini tashkil qiluvchi kimyoviy jarayonlarni o‗rganadi. Bu jarayonlar organizmda, uning to‗qima va hujay-ralarida doimo sodir bo‗lib turadigan moddalar va energiya almashinuvidan iborat bo‗lib, dastavval mazkur jarayonlarga faol ishtirok etuvchi barcha organik va anorganik moddalarning kimyoviy tuzilishi hamda xossalarini biokimyoviy nuqtai-nazardan ko‗rib chiqadi.
5
Biokimyo oqsillar, nuklein kislotalar, uglevodlar, yog‗lar, vitaminlar va anorganik birikmalarning kimyoviy tuzilishlari, xossalari, ularni organizmning turli qismlarida, jumladan, xujayra va uning elementlarida tarqalishi, joylanishi bilan shug‗ullanadi. Biokimyoning bu sohasi statik biokimyoni, modda va energiyaning organizmdagi o‗zgarishlari esa dinamik biokimyoni tashkil qiladi.
Biokimyoning boshlang‗ich tarixi organik kimyoning paydo bo‗lishi va kimyogarlarning o‗simlik hamda hayvonlardan turli moddalarni ajratib olishdagi muvaffaqiyatlari bilan uzviy bog‗liq. Organik kimyoni erishgan yutuqlari, xususan, Shevrel tomonidan yog‗lar tuzilishining o‗rganilishi, rus olimi А.Butlerov va nemis olimi E. Fisherning nukleoproteidlar hamda oqsillar ustidagi ishlari oziq moddalar va hujayralarning tarkibiy qismlarini aniqlashga imkon berdi. Frantsuz olimi L. Paster achish jarayonining tabiatini, I. Pavlov hayvonlar oziqlanishining fiziologiyasini, K. Timiryazev o‗simliklardagi fotosintez jarayonining o‗rganishi fikrimizning dalilidir.
Byuxner achish bilan bog‗liq hodisalarni tekshirib, hayotiy jarayonlarning haqiqiy tezlatuvchilari, hujayra katalizatorlari bo‗lgan fermentlar to‗g‗risida hozirgi zamon kontseptsiyasini yaratdi. Ovqatlanish va oziq moddalar tarkibida qandaydir noma‘lum omillarning yetishmasligi bilan bog‗liq kasalliklarni tekshirish asosida vitaminlar haqidagi ta‘limot paydo bo‗ldi.
So‗nggi yillarda biokimyoning rivojlanishi molekulyar biologiya, gen muhandisligi va biotexnologiya fanlarining shakllanishiga sabab bo‗ldi. Hozirgi zamon biokimyosi hayotiy jarayonlarning eng chuqur sirlarini ochish, oqsil sintezi, moddalar almashinuvi va naslni idora qilish muammolarini hal qilish arafasida turibdi.
Biokimyoning tibbiyot, qishloq xo‗jaligi va biotexnologiya ravnaqi uchun bergan g‗oyalari va usullari qanchalik muhim bo‗lmasin, u jonli tabiatni tushunish, talabalarning dunyoqarashlarini shakllanishida katta ahamiyatga ega. Biokimyo fanining zamonaviy tekshirish usullari; nishonlangan atomlar, xromotografiya, elektroforez, spektrofotometriya, rentgentostruktura analizi, 6
elektron mikroskopiya, moddalarni ultratsentrafuga yordamida ajratish usullari keng qullaniladi. Tirik hujayrada muhim biologik vazifani bajaruvchi biologik polimerlarga nuklein kislotalar kiradi. Ular irsiy belgilarni o‘zida saqlab, uni avloddan avlodga o‘tkazilishida, oqsillarning sintezida, organizmning o‘sishi va rivojlanishida muhim o‘rin egallaydi.
Nuklein kislotalar 1869 yilda F. Misher tomonidan hujayra yadrosida aniqlanib, unga ―nukleus‖ nomi beriladi. Ular oqsil bilan birikib, nukleoprotied ko‘rinishida asosan yadroda uchraydi.
Nuklein kislotalar parchalanganda azot asoslari, uglevod komponenti va fosfat kislota qoldiqlari hosil bo‘ladi. Azot asoslarining quyidagi hosilalari bor .
Azot asoslari hamda uglevod komponentlarining birikishidan hosil bo‘lgan birikmalar nukleozidlar deb ataladi. Purin asoslari hosil qilgan nuklezidlarga «ozin» qo‘shimchasi qo‘shiladi. Masalan adenozin pirimidin asoslari hosil qilgan nukleozidlar esa «idin» qo‘shimchasini oladi, uridin, timidin va hakozolar.
7
Nukleotidlarning fosforlanishi natijasida di- va trifos-fatlar hosil bo‘ladi. Bular energiyaga boy birikma hisoblanadi.
Nuklein kislota nukleotidlarining polimerlanishi natijasida hosil bo‘lgan polinukleotidlar zanjiridan iborat.
Download 446.74 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|