Reja : Ninachilarni o’rganilish tarixi Ninachilar turkum vakillarining morfologik tuzilishi

Calopteryx splendens Harris

Calopteryx splendens Harris

Lestes dryas Kirby

O’zbekistonda ninachilar tur tarkibini o’rganish bo’yicha olib borilgan tadqiqotlarda nafaqat kolleksiya yig’ilish, balki ilgari aniqlangan turlarning namlanishiga aniqlik kiritish ishlari ham amalga oshirilgan. Jumladan, Ukrainalik entomolog olim – A.N.Kirichenko tomonidan 1912-yilda Surxandaryo viloyatining Termiz shahri yaqinida yig’ilgan ninachi kolleksiyalari tarkibida Anormogomphus korotshenkoi turining nomlanishi rus-nemis-ingiliz-fransuz tiliga tarjima jarayonida o’zgarishga uchraganligi taxlil qilingan.

• O’zbekistonda ninachilar tur tarkibini o’rganish bo’yicha olib borilgan tadqiqotlarda nafaqat kolleksiya yig’ilish, balki ilgari aniqlangan turlarning namlanishiga aniqlik kiritish ishlari ham amalga oshirilgan. Jumladan, Ukrainalik entomolog olim – A.N.Kirichenko tomonidan 1912-yilda Surxandaryo viloyatining Termiz shahri yaqinida yig’ilgan ninachi kolleksiyalari tarkibida Anormogomphus korotshenkoi turining nomlanishi rus-nemis-ingiliz-fransuz tiliga tarjima jarayonida o’zgarishga uchraganligi taxlil qilingan.
• A .N.Popavanining olib borgan tadqiqotlari Markaziy Osiyoda joylashgan, Tojikiston xududidan oqib o’tadigan daryolar havzalaridagi ninachi lichinkalarini aniqlagan.

Ninachilarning turkum vakillarining morfologik tuzilishi.

• Ninachilarning turkum vakillarining morfologik tuzilishi.

ninachilar- hashorotlar sinfining o’ziga xos turkumi vakillari sanaladi. Ninachilar vakillari ancha yirik va ixcham tuzilgan yirtqich hashorotdur. Boshining harakatchanligi, og’iz aparatining kemiruvchi tipdaa tuzilganligi, katta murakkab ko’zlarining borligi va kokrak qismida bir xilda taminlangan ikki juft to’rsimon shaffof qanotlarning bir-biriga o’xshashligi ularning barcha turlariga hosdir. Hozirgi kunda o’rganilayotgan qazilma holdagi ninachilarning qanotlarini yozganida 70-sm ga yetgan.

Ninachining tuzilishi

• Qorinchasi uzunchoq erkaklarida ikkinchi va uchunchi sternitlarda joylashgan ikkilamchi tartibda kelib chiqqan kopulyativ organlar bo’ladi.
• Ninachilar inson hayotida ikkitomonlama ahamiyatga ega . Birinchida ayrim parazit chuvalchanglar oraliq ho’jayini sifatida uy qushshlarida kasallik keltirsa, ikkinchi tomondan ularning lichinkalari ovlanadigan va yetishtiriladigan baliqlar uchun tabiiy ozuqa bo’lishligi bilan foydalaniladi