Reja Buldozerlar. Ularning tasnifnomasi va tuzilishi; Buldozerlarni tanlash

Buldozer ishlarining tashkil etilishi va texnologiyasi.

Ishssikli. Buldozerning ishssikli gruntni kirkish(kazish), ish yuli, ketinga yurish uchun xarakatni almashish maksadida tuxtash, kirkishni davom ettirish uchun dastlabki xolatga kaytish (salt yurish) va oldinga yurish uchun xarakatni almashlab kuyish uchun tuxtashdan iborat. Ba’zan ishssikliga, agar navbatdagi ish yulini boshka joydan boshlash talab etilganda, zarur buladigan manyovr kilish xam kiradi.

Ish yuli ishssiklining eng murakkab elementi xisoblanadi. Ishssiklida otvalni gruntga botirish, otval oldidagi gruntni(grunt prizmasini surib) tuplash, grunt urnini tuldirish uchun gruntni uzluksiz kirkish bilan otvalni ma’lum masofaga surib borish, gruntni zarur joylarga taksimlash va joylashtirish ishlari bajariladi.
Otvalni gruntga botirish va uni surish (3-rasm) grunt turiga, yuzaning tekisligi va nishabligi xamda boshka ekspluatatsiya sharoitlariga karab turlicha bajariladi. Bu operatsiyani bajarishning keng tarkalgan uchta sxemasi mavjud.

3-rasm. Otvalni gruntga asta bostirib (a), boskichli botirib (b) va bir xil chukurlikda kirkib(v) surish.

Tekis yuzada otval imkoni boricha chukur, keskin botiriladi va u surilayotgan grunt kupayib borishiga karab otval kutara boriladi(3-rasm,a).

Mashina massasi gruntni kirkishga yordam beradigan juda katta nishablikda ishlayotganda otvalni gruntga botirish va uni surish deyarli uzluksiz chukur kirkish bilan amalga oshiriladi (3-rasm, v).
Amalda bajariladigan Buldozer ishlari yuzaning notekisligi, gusenitsalar yoki gildirakli traktorlar osmasidagi mavjud elastik zvenolarga boglik bulgan otvalning anik boshkarilmasligi sababli otvalni gruntga botirish va uni surish otvalning kisman botishi va kayta botishi bilan birga boskichli sxema buyicha (3-rasm, b) olib boriladi.
Tik kiyaliklarda terrasa va polkalar Buldozerni nishablikda pastga karatib burgan xolda gruntni buylama surib ishlanadi. Ish boshlashdan avval bastlabki polkani Buldozer ishonchli ishlay oladigan kilib ishlash kerak.
Bunday polka kupincha Buldozerning uzi bilan ishlanadi. Buning uchun kiyalikda yukoriga karab xarakatlanayotganda otval gruntga tushiriladi va mashina 90⁰ ga burilayotganda bir uchi bilan kichik polkani kirkadi. Bu operatsiyani kaytarish bilan buylama utib ishlashga etadigan maydoncha xosil kilinishi mumkin. Burilishlarda mashinaga ortikcha nagruzka tushmasligi uchun otval chukurrok botirib boriladi.
Otvalni buriladigan kiya urnatilgan yoki otvali gidravlik kiyalatiladigan Buldozerlar bu operatsiyani otvali burilmaydigan oddiy Buldozerlarga nisbatan samaralirok va tezrok bajaradi. Pioner polka, agar kiyalik juda xam tik bulmasa, yukoridan pasiga karab utish bilan ishlanishi xam mumkin. Pioner polka ishlangach, terrasa gruntni polka kirrasiga surish uchun mashinani kiyalik tomonga burish bilan buylama utib ishlanadi.
Bunday burilishlarni otvali burilmaydigan Buldozerlar xar 1 – 3 m utgandan sung bajaradi. Otvali buriladigan Buldozerlarda grunt uzluksiz yon tomonga tushish uchun plandagi burchak etarli emas, shuning uchun xam bu tipdagi mashinalar uchun bunday burilishlar zarur.
Terrasalarni buylama utib ishlash Buldozerlar uchun ancha kiyin va xavfli ish xisoblanadi. Barcha xollarda xam polkani yon bagir tomonga kiya xolatda saklash kerak, aks xolda Buldozer kiyalik buylab surilib tushib ketitshi mumkin.
Buldozerning smenalik unumdorligini hisoblaymiz:
Buldozerning kon jinsini kesish va ko‘chirishdagi unumdorligi qo‘yidagi formula bilan ifodalanadi:
m3/soat
K_iv- mashinadan vakt davomida foydalanish koefitsienti K_iv – 0,75
K_p- tashishda yukotilish koefiyienti K_p – 0,85
bu erda: V_v– bulg‘alanayotgan prizmaning xaqiqiy xajmi, , m³;
T_s–ssiklning davomiyligi, s;
Bulg‘alanayotgan prizmaning xajmi

Otval balandligi Nquyidagichahisoblanadi:
m
_{bu erda, -koeffitsientlar, MN. Agar bo‘lsa olinadi, bo‘lsa olinadi.}

Otval uzunligi L quyidagicha hisoblanadi:

_{m
bu erda, bazaviy mashina kundalang bazasi o‘lchami.}

Nihoyat prizmaning hajmini hisoblaymiz

_m3
Sikl vaqti T_s-telejkaning ishchi va bo‘sh yo‘nalishlardagi xarakatlanish vaqtiga teng.
T_s= t_r+ t_x+t_man+t_per =(14+50)+18,4+5=87,4sek.
bu erda: t_r-ishchi, t_x–yuksiz yo‘nalishda, t_man-mayovrlar vaqti, va tper-tezlikni o‘zgartirish uchun sarflangan vaqtlar; t_man+ t_per= 5 s.
trishchi vaqti alohida bajariladigan jarayonlardan iborat bo‘lib, u kon jinsini qamrash, kon jinsini siljitish va kon jinsini to‘kish (yoki belgilangan joyga taqsimlash) dan iboratdir. Har bir jarayonni bajarish yo‘li (L₁, L₂, L₃) va tezligi(1, 2, 3) ma’lum bo‘lgan holda ish vaqti quyidagicha hisoblanadi:
Kon jinsini qamrashdat_r1=L₁/1= 7/0,5=14 sek.
Kon jinsini siljitishdat_r2=L₂/2= 50/1=50 sek.
Kon jinsini to‘kishda t_r3=L₃/3= 0
bu erda, Kon jinsini qamrashda L₁= 6-10 m,1=n*(0,6÷0,7) = =(0,7÷0,85)*(0,6÷0,7)=0,42÷0,6 m/sek
Kon jinsini siljitishda L₂ ≤ 60 m, 2=n*(1,0÷1,32) =(0,7÷0,85)*(1,0÷1,32)=0,7÷1,13 m/sek
Kon jinsini to‘kishda L₃ 0 m, 3= 0;t_x
– yuksiz yo‘nalishda harakatlanish vaqti t_x= L_x/ _x=55/3,5 = 15,71sek
bu erda L_x = ≤ 60+5 m,  _x=2,8-3 m/sek
Nihoyat, buldozerning unumdorligini hisoblaymiz:
m³/soat
Buldozerning texnik unumdorligini hisoblaymiz:

m³/smena

- ish sharoitlari, mashinist kvalifikatsiyasi va kon-texnik sharoitlarni hisobga oluvchi kompleks koeffitsient bo‘lib, uning qiymati 0,6-1 oraliqda qabul qilinadi.
- smena vaqtidan foydalanish koeffitsienti, uning qiymati 0,8-0,9.
Buldozerning yillik unumdorligini hisoblaymiz
Q_g =Q_sm  pN=716 2 305=484950m³/yil

№