Reja: Daraxt va butalarga parvarish
Download 273.11 Kb. Pdf ko'rish
|
Ўрмон таксацияси ва ўрмон тузиш mustaqil ish
|
Mavzu: Daraxtzorlarning tuzilishi.
Reja:
1. Daraxt va butalarga parvarish 2. Daraxt va butalarning kompozitsiyasi 3.
Yashil tusitslar
Daraxt va butalarga parvarish berishda asosiy tadbirlardan biri bu ularning shox-shabbalariga manzarali shakl berishdir. buning uchun tsisman kesiladi va kesish ishida usimliklarning biologik va manzarali-yestetik xususiyatlari e’tiborga olinadi. Daraxt va butalarning shox-shabbalari tuFri kesilsa umumiy usish va rivojlanishi yaxshilanadi. shox-shabbalariga ma’lum bir shakl beriladi, tsuruts shoxlari, kasal va tsalinlashgan novdalari kesiladi. natijada manzarali daraxt va butalar nafis kurinishga kelib tsoladi.
Manzarali usimliklar uruFidan va vegetativ usulda, ya’ni ona usimlikdan uning tsismlari - bargi, kurtagi, kuchati, shoxi, ildizi, tuganagi va xokazolarni ajratish yuli bilan kupaytiriladi. kupgina bir yillik usimliklar uruFidan kupaytirilganda, shu navga tegishli xususiyatlarni satslab tsoladi. kup yillik manzarali usimliklar, shu jumladan, piyozsimon usimliklarni uruFdan kupaytirish, tsoida buyicha, turli-tuman avlodlar kelib chitsishiga sabab buladi. bu usimliklar kupincha vegetativ yul bilan kupaytiriladi.
Shaxar sharoitida tanlangan maydonlar va ulardagi usimliklar dunyosi turlicha bulib, xar biri tsandaydir ximoyalash va manzarali xususiyatlarni bajaradi. ba’zi bir yirik daraxtlar uzidan pastrotsda usuvchi usimlik turlariga soya solib ozrots bulsada uning tanasi va barglarini issits xavo xarorati va avtomobillar xarakatidan chitsadigan zaxarli gazlardan ximoyalaydi. Demak, avtomobil yullari atrofida usimlik dunyosidan xar xil kompozitsiya uslublariga ega bulgan yashil xududlar barpo etishimiz mumkin. Chunki, barpo etilgan ushbu kompozitsion xududlar uzining kurinishi buyicha kandaydir shakli va uzining barcha elementlari bilan landshaftini namoyon etishi kerak buladi:
-
tomonidan shakliy kurinishi;
- yashil usimlik turlarining avtomobil yuliga tushadigan soya yunalishi;
- yaprok va ninabargli daraxt va butalarning yul atrofida mikroiklim namoyon etishini kuzatish;
-
buyicha shamol xaroratini tashkil etishi;
- avtomobil yuli atrofida manzarali daraxtlarni katorga olib, shox- shabbalariga ishlov berib, uzokdan tuFri turtburchak shaklidagi kompozitsiyani barpo etish;
- yullar atrofida, ayniksa yullar uzaro kesishgan chorraxalarda doira, muntazam yoki klumba kurinishidagi maydonchalar tashkil etib, ularda yashil usimliklar va gul usimliklarining kurkam kompozitsiyasini tashkil etish. manzarali daraxtlarni gurux xolida joylashtirib, ularni xar xil jonsiz bulgan marmartosh yoki yoFOchdan yasalgan mozaikalar atrofida yoki biror-bir xaykallar, memorandumlar bilan uYFunlashgan nafis kompozitsiyalarda kursatishdan iboratdir.
Markaziy yullar atrofida xar xil turdagi reklama roliklari urnatilmokda, natijada manzarali usimliklarni shunday joylashtirish kerak-ki, ular ushbu reklama elementlariga kandaydir estetik kurinish berib, uzining yana bir kompozitsiyasini namoyon etishi kerak. yullar atrofidagi yana bir xudud uzining boshkacha bir kurinishi bilan yulda xarakatlanuvchilar kuz nigoxida uzgacha kompozitsiya namoyon kiladi - bu yullar atrofidagi yashil terassa lardir. Chunki, ular maysa bilan koplangan, pastdan yukoriga xar xil turdagi butasimonlar: shark biotasi, shakldosh tuyasi, oddiy siren, yukka, yapon bexisi va boshkalar bilan uzgacha bir yashillik namoyon etadi, yoki avtomobil yullari atrofidagi arnamentli temir tusiklar bulib ular xam xar xil jozibali kurinishda barpo etiladi va usimlik turlari bilan uYFunlashgan xolda joylashtiriladi. bu xam uzining kandaydir kompozitsion kurinishi-fasadini kursatadi. yoki chorraxalar yakinida, barchaning kuz nigoxida, usimlik turlaridan xar xil manzarali xayvonlar, kushlar timsollarini yaratib, ular oldida xar xil jonsiz landshaft elementlarini urnatib, dabdabali kurinishlar yaratish - bu xam bir kompozitsion kurinish va xokazolardan iborat buladi.
Yullar atrofida eng asosiy kompozitsion kurinishlardan biri - bu zamonaviy arxitektura landshafti asosida kurilgan kurkam va xashamatli binolar va kupriklarni xar xil turdagi yaprok va ninabargli daraxtlar, butalar bilan uYFunlashgan xoldagi kompozitsiyasini, yashil usimliklarni katorga, gurux xolida yoki urtada gilamli kurinishdagi gulzorlar va klumbalar barpo etib yaratishdan kelib chikadi.
Ikki yoklama avtomobillar xarakatlanadigan yullar oraligidagi eni 4 m gacha bulgan yaxlit xududda xar xil turdagi butasimonlar oralik bordyurlar buylab ekib borilsa, ajoyib kompozitsiya kelib chikadi. bunda yapon bexisi, shark biotasi, shakldosh tuyasi, virgin archasi, shakl berilgan yapon saforasi, sadakayraFoch va boshka butasimon turlar ekib boriladi. ayniksa bunda, shaxar sharoitida yirik yaprok bargli daraxtlar bilan doim yashil butasimonlar va xar xil gul turlaridan klumbalar barpo etilsa, atrof- muxitga uYFunlashgan xolda kurkam kompozitsiya namoyon buladi
Xar bir obodonlashtirilgan, kukalamzorlashtirilgan xudud uzining kompozitsiya markaziga ega bulishi kerak. Kompozitsiya markazi bulib favvora yoki gulzori bulgan maydoncha, yoki suv xavzasi, favvoralar va gulzor bilan koplangan asosiy xiyobon xizmat kilishi mumkin. Asosiy kismining yaxlit kurinishi bilan va uzaro tugri kesishganlik darajasi - mutanosiblik va keng kulamlilik deyiladi. Masalan, agar xiyobon kichik bulsa, bu xolda uning chetlari tusilgan bulishi lozim; xiyobon xajmi katta bulsa unga tusuvchi devorlar baland kilib kuriladi. Gulzorning katta-kichikligi u joylashgan maydon xajmiga bogaik. Gulzordagi usimliklarni tuplashda e’tiborni shunga karatish lozimki, guruxdagi usimliklar balandligi buyicha sekin-asta uzgarib, bir-biriga uYFunlashib borishi kerak. Usimliklar dunyosi bekiyos rang-barang shakllar, fakturalar va kiyofaga ega. Usimliklarning manzaraboplik xususiyatlarining kupligi, buning ustiga, vakt va fasllar doirasida uz kiyofasini uzgartirib turishi, shaxarlardagi bogaar, istiroxat bogaari, xiyobonlar va boshka xududlarning arxitektura kurinishini uzgartirishga cheklanmagan imkoniyatlarni ochib beradi. Ekinzorlar shunday bir materialdirki, u aloxida binoni yoki bir necha binolarni, mikrorayon va mavzelarning yaxlit
kurinishini ta’minlaydi. Bogaar, istiroxat bogaari, xiyobonlarning yashil ekinzorlari, katta yul va kuchalar yokasidagi kukalamzorlashtirilgan yulkalar shaxar kismlarini birlashtirib turadi xamda shaxarga guzal manzara bagishlaydi. Ekinzorlar yonidagi xovuzchalar shaxarning arxitektura yechimini yumshatib, unga rangbarang kurinish beradi va shu bilan “tosh-betonli” kurinish tasavvurini inkor kiladi. Shaxarlarning xajmi-fazoviy kiyofasi, ya’ni siluetini yaratishda yashil ekinzorlarning axamiyati kattadir. Aynan yashil ekinzorlar katta yoki kichik massivlar kurinishida, shuningdek, kuchalar va maydonlarda, mavze va mikrorayonlarda katorlab va guruxlab ekilgan usimliklar shaxarning xajm kurinishi yechimiga xush manzaralilik va mazmun baFishlaydi. Yashil ekinzorlar nafakat estetik, balki psixologik axamiyatga xam ega. Ranglar boyligi, gullarning ufori, barglar shivirlashi - bularning barchasi mikroiklim yaxshilanishi barobarida insonga, uning kayfiyati va asablariga ijobiy ta’sir kursatadi. Daraxtzorlarni rejalashtirish tadbirlarida, masalan, shaxar transporti katnovini va piyodalar yurishini boshkarishda yulaklarni joylashtirishda, “xavfsizlik orolchalari” ni barpo etishda kullash mumkin. Daraxtzorlardan eski kurilishlar va boshka kurimsiz joylarni tusib kuyishda xam foydalaniladi. Shunday kilib, daraxtzorlarning arxitektura-rejalashtirish axamiyati juda kattadir. Download 273.11 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|