Reja: Ijtimoiy javobgarlik va biznes etikasi

Biznes g’oya – biznes asosi
Reja:
1. Ijtimoiy javobgarlik va biznes etikasi.
2. Davlatni himoyalashga qaratilgan faoliyat
Ijtimoiy javobgarlik masalalari.
Ijtimoiy masulyat biror jamiyatning biznesdagi burchlari farovinligini anglatadi. Uning masuliyatini hisobga olib, biznes qiziqishlaringiz va ko'plab guruhlar qamrab olishi kerak. Ijtimoiy
masuliyat biznesni kengaytirilgan ko’rinishi, ijtimoiy tashvishlarga ko’proq etibor qaratadi. Bu o’z
ichiga atrof muhit himoyasi , fizik jihatdan tanlangan va qari odamlarning ish bilan taminlanishi
Asrash noyob tabiiy resurslarni saqlashdir.Bu ko’p kompaniyalarning maqsadi.Masalan, yog’och
kompaniyalari qaysikim daraxtlarni istemol qiladiganlarda qayta o’rmonlashtirish loyihalari bor.
Bazi tabiiy resurslarni o’rnini to’ldirib bo’lmaydi.Qayta yangilab bo’lmaydigan resurslar
shundayki, ularni ishlatib bo’lgandan so’ng qayta o’rnini to’dirib bo’maydi. Misol gaz, neft, va
minerallar mis va temir redasidir. Ifloslanish inson harakatlari mahsulida sodir bo’ladi. Bazi ishlab
chiqarish usullari ko’llarning daryolarning va havoning ifloslanishiga sabab bo’ladi. Ijtimoiy
masuliyatli ish ifloslanishga sabab bo’ladigan harakatlarni o’zgartirishga va vaziyatni
rivojlantirishga harakat qiladi. Masalan injinerlar ifloslanishni kamaytiradigan yangi asboblarni
loyihalashtiradilar.
Biznes ayollarga etnik guruhlarga jismoniy kamchilikli odamlar va qariyalarga nisbatan
sezuvchan Beznesning ishchi kuchlari jamoviy guruhlarda o’zini nomoyon qilish kerak. Bu guruh azolari bilim olish imkoniyati va shug’ullanish ish bilan taminlanish o’z korerasi rivojlantirish jihadan teng bo’lish kerak.Bugungi kunda beznesni oldida turgan eng kata
muommolardan har xil jamoda madaniyatli kishilarni boshqarishdan iborat.Keyengi muommo
ayollarni pensiyaga chiqarishdagi to’siqlar misol uchun ish beruvchilar ayollarni muayyan
mehnatga jismoniy jihatdan to’g’ri kelmasligini isbotlay olgan holdan tashqaridan har qanday
holatda ariza bergan ayolga ish berishga majbur.
SHuningdek ish beruvchi jismoniy nuqsonlarni joy bilan taminlashi majburiyatni olgan
.Amerkalik imkoniyati cheklanganlar akti va boshqa federal va mahalliy qonuniy hujjatlar
imkoniyati cheklangan shaxslarni joy bilan taminlashda kata ro’l o’ynaydi.Inshootlarda
nogironlar aravachasi uchun yetarli imkoniyat bo’lishi shart eshitish va kurish qobiliyati
cheklanganlar ish bilan taminlanishi shart boshqa qonunlar ham qari ishchilar haqida xatto
fikrlarga qarshi qaratilgan ish beruvchilarni ishga olish qororlarida qaysiki ishga yollash
darajani oshirishda va ishdan bo’shayotganda yoshni inobatga olishlarini taqiqlaydi.Bu qonun
40 va undan yuqori yoshlilarni himoya qiladi.
MEHNAT HAFSIZLIGI
Ish joyini havfsiz bo’lishi har bir ishga kiruvchilar uchun ular hayotlari uchun havf tug’diradigan
xalokatlar ehtimolidan xoli bo’lgan zavod va ofislarda ishlashi kerak.Havfsizlik qoidaga
ishonch hosil qilish qilish uchun ko’p ish beruvchilar ishchilarni himoya qilish uchun ko’plab
dasturlarni amaliyotga tatbiq qilishgan.Fediral va mahalliy hukumat ish joyi hafsizligi to’grisida
qonun qabul qilgan.Hafsizlik standartlari ,,Mehnat xavfsizligi va soliqni saqlash ‘’ mamuriyati
kabi agentlik tamonidan tartibga solinadi va nazorat qilinadi.
ISHCHI SOGLIGI
Sog’lom ish ko’chi samarali hisoblanadi.Fizik sog’lom bolgan ishchilar qimmatli mulk.Bugungi
kundagi bisneslar bir qancha ishlarni olib boradi ishchi kuchini sog’ligiga bu programalarni
orasida chekishni tashash dieta qilish haqida takliflar bor. Sizni yaxshi ko’rinishiz himoyaga
muhtoj xuddi ishchilanikiday.ishchining sog’ligiga bogliq moddalar mehnat samadosligi va siyisat
qolanmalariga bogliq. Bu moddalar ish shartlari hisoblanadi qaysiki ishchining mehnat
davomidagi sog’ligi va xafsizligiga tegishlidir. Ko’pgina kompaniyalar programalarni taklif qiladi
soglom ishchini rag’batlantirishga. Seminarda narmalni ovqatlanish, to’gri mashq qilish va shunga
oxsghaganla misol keltirildi.
IJTIMOIY MASULYAT BAHOLASH
Ijtimoiy masulyat holatlari mulohazaga sabab boladi. Bu ijtimoiy masulyat faoliyatlari
quyidagilarni oz ichiga oladi. Kengaytirilgan adolat jamiyatdagi guruhlar uchun Kompaniya
imijini yaxshilashHukimat holatlari uchun muhtojlikni kamaytirish Dunyo boylab jamoadagi
hayotni yaxshilash
XARAJATLAR
Bisnesda ijtimoiy holatlarni olishda narxlar ham ishtirok etadi. Pul ifloslantirmaslikka xafsiz
jihozlarga va turli xil ishchi kuchini yaxshilovchi narsalarga kompaniyalar tomonidan ishlatilishi
shart.Bisnesda foyda ochiq qolish uchun qilinishini kerak. Agar bisnesda foyda qilmasa u yopiladi
va ishini yoqatadi. Ijtimoiy dasturlar mos levelada bolishi kerak xuddi bisnesda yaxshi foyda
qilishday.
BIZNES ETIKALARI
Jamoaviy masuliyatli biznes band qiladi, odobli biznes mashqlarini. Etika bu, odob axloq qoidalari
yoki boshqarish qoidalari.Biznes etikalari esa bu shunday qoidalarki qanday bizneslar va ularning
xizmatchilarining xulq atvoriga bog’liq.Odobli xulq-atvor mana shu qoidalarga kelishib ish
tutishdan iborat bo’ladi. Odobsiz xulq-atvorlar buzadi mana shu qoidalarni.Biznesda mana shu
etika orqali bilinadiki, xizmatchining xulq atvori va bu kod hisoblanadi.
ETIKANING KODI
Etikaning bu kodi xizmatchilar va a’zolarning tashkillashtirilgan harakatlarida rahbarlik qilish
uchun o’rnatiladi. Etikaning kodi address nomlari bo’lishi mumkin masalan biznes malumotining
ishonchliligi.4-1 chi qismda ko’rishimiz mumkin rivojlanayotgan etika kodlarini.Birinchilikda
barpo qilingan etika qoidalari xizmatchilarni kompaniya ichida boshqarib bilishi kerak.
Kod unutilmaydigan tarzda muddatlarda va so’zli bo’lishi kerak. Etika kodlar hattoki shunaqa
tanlangan bo’lishi kerakki biznesda qarorlar qabul qilishda ham muammoli vaziyatga sabab
bo’lmasligi kerak.Pastda odobiy muammoli vaziyatlar haqida bir nechta misollar ko’ramiz:
-- Mamlakatda foydali bozorni kengaytirish uchun kompaniyaga qaysiki biznes qilayotgan, kerak
bo’ladimi hukumatga qimmatli sovg’alar berishi ?
-- Kompaniya davom ettirishi kerakmi ishlab chiqarishni, uning mashhur mahsulotidan kichikroq
defekt chiqsa ham ishlab chiqilganidan keyin ham ?
ODOBLI XULQ MALUMOTLARI:
Biznesda odobli xulq bu boshqarishning eng yuqori nuqtasi hisoblanadi.Biznesda ijro etuvchilar
ko’rsatadi kuchli odobli xarakterlarni va o’rnatilgan normalar asosida odobli biznes qarorlarni
o’rnatadi. Kompaniyalar xabardor bo’ladilar o’zlarining xizmatchilarining odobli xulqi
haqida,yoki o’rnatadilar o’qitish uslublarini odobli xulq yaratish uchun. Bu uslublar
loyihalashtiriladi rahbatlantirish uchun xizmatchilarning saxiyligini hamda halolligi kabi hislatlar
uchun.Bunday uslublar o’zgartiriladi agarda xizmatchilar shaxsiy mavzu yuzasidan saxsiy
qo’ng’iroqlar qilishganda. Xizmatchilarga yana o’rgatiladi ish vaqtida qanaqa odobli qarorlar
qilinishi haqida.
Aytib o’tilayotagan biznes vaziyatlari odob haqida quyida tanishish mumkin:
1. Jarayon qonuniymi ?
2. Jarayon kompaniya normalariga yoki mukammallikni buzmaydimi ?
3. Kim va qanday bu jarayonga tasir qilishi mumkin ?
Odob axloq kodlarini yozish uchun malumotlar:
1. Kodni maqsadini aniqlash.
2. Tayyorlanishi tashkilotdagi kerakli va qiymatli kodni.
3. Kompaniyadagi barcha darajadagi xizmatchilarning kodni yozishdan iboratligi.
4. Tashkilotdagi barcha a’zolarning sodiq qolishi uslublar va qoidalarga.
5. Kod bo’ysunishi uchun malumotning kiritilishi.
6. Aniqlanishi kodning qanday davom ettirilishi va qayerda ko’rsatilishi haqida.
7. Aniqlanishi kodning qanday va qachon qayta tekshirilishi haqida.
Umr rejasi
Sizda o`z shaxsiy etika qoidalaringiz bormi? Hattoki siz bu haqida hech qachon o`ylab ko`rmagan
bo`lsangiz ham, sizni hayotingizni boshqaradigan qonuniyatlar mavjud. Shaxsiy etikangiz haqida
vaqt sarlang va uni yozib boring! Sizning etikangiz oldingizga qo`ygan maqsadlaringizga qanday
ta’sir etishini tushuntiring.Umumiy etik qaror qabul qilish qarashlar ziddiyatligini o`z ichiga
oladi.Bu kompaniya yoki shaxs noqonuniy foyda olganda o`z aksini topadi. Masalan, bu qarashlar
ziddiyati bo`ladi, qachonki odam faqat boshqaruv a’zosi egalik qiladigan yoki boshqaradigan
biznes tovarlarini sotish uchun bosim beradigan kompaniya boshqaruviga xizmat qilsa.