Reja: Impulsli usul

3-rasm. O‘lchamsiz C-egri chiziq 
Pog'onali g'alayon usuli. Bu usuldan foydalanishda apparatga kirayotgan 
va indikator boimagan suyuqlik oqimiga indikatoming malum miqdori shunday 
kiritiladiki, kirayotgan oqimda uning konsentratsiyasi sakrab noldan ning m a 
ium qiymatigacha o‘zgaradi va slui sathda ushlab turliadi. 
Signalning pog’onali shakliga mos keluvchi javob egri chizigi
4-rasmda tasvirlangan ko‘rinishga ega. Agar vaqt o’lchamsiz birliklarda 
ifodalangan bo’lsa, unda apparatdan chiqayotgan oqimdagi indikator 
konsentratsiyasining vaqt bo‘yicha o‘zgarish bog’liqligi F - egri chiziq deb 
ataladi. Kirayotgan oqimdagi F/F(∞) nisbatga teng miqdor 0 dan 1 gacha 
o‘zgaradi. 
4-rasm. Tipik tajribaviy F – egri chiziq. 
Oqim elementlarining apparatda bo’lish vaqti θ dan θ + ∆θ gacha oraliqda 

---

bo’lsa , oqim elementlarining ulushi quyidagiga teng bo’ladi: 
dF{ θ) = C(θ)d(θ) (15) 
Oqim elementlarining apparatda bolish vaqti θ dan kichik bo’lsa, oqim 
elementlarining ulushi quyidagicha aniqlanadi: 
(16) 
Apparatdagi suyuqlikning barcha ulushlarini yig’indisi 1 ga teng bo’lganligi 
uchun C-egri chiziq tagidagi maydon 1 ga teng va θ →∞ d a f(θ) →1, ya’ni 
(17) 
Oqimning apparatda o‘rtacha bo‘lish vaqti quyidagini tashkil etadi: 
(18) 
(18) 
ifodada oxirgi integralni topish uchun bo‘laklab
integrallashdan foydalanamiz: 
(19) 
(19) tenglamadagi birinchi qo‘shiluvchi nolga teng. Bunda oqimning 
apparatda o‘rtacha bo‘lish vaqti apparatdan chiqishdagi oqim elementlarining 
taqsimlanish funksiyasi qiymatlari F(t)=F
E
(t)/F
K
(∞) orqali quyidagicha 
ifodalanadi: 
(20) 
Quyidagi funksiyani kiritib 
I(t) =1-F(t) (21) 
o‘rtacha bo‘lish vaqtini quyidagicha ifodalash mumkin 
(22) 
Geometrik jihatdan o'rtacha bo‘lish vaqti F(t) egri chiziq ustidagi maydonga 
mos keladi (5-rasm). 

---

5-rasm. O‘rtacha bo‘lish vaqtinig geometrik talqini.