Mavzu:. Ekonometrika fanining asosiy maqsadi, mohiyati va ekonometrik modellasbtirisbning zarurligi Reja: 1.Iqtisodiyotda ekonom etrik m odellashtirishning zarurligi 2.Ekonom etrik m odellashtirish usullari tasnifi Ekonometrik modellaming ahamiyatini quyidagilarda ko'rish mumkin: - Ekonometrik modellaming ahamiyatini quyidagilarda ko'rish mumkin:
1. Ekonometrik usullar va modellar iqtisodiy va tabiiy fanlami rivojlantirishda yetakchi vosita bo'lib xizmat qiladi. 2. Ekonometrik usullar yordamida moddiy, mehnat va pul resurslaridan oqilona foydalaniladi. 3. Ekonometrik usullar va modellar yordamida tuzilgan bashoratlami umumiy amalga oshirish vaqtida ayrim tuzatishlami kiritish mumkin bo'ladi. 4. Ekonometrik modellar yordamida iqtisodiy jarayonlar faqat chuqur tahlil qilibgina qolmasdan, balki ulaming yangi o'rganilm agan qonuniyatlarini ham ochishga imkoni yaratiladi. Shuningdek, ular yordamida iqtisodiyotning kelgusidagi rivojlanishini oldindan aytib berish mumkin. 5. Ekonometrik usullar va modellar hisoblash ishlarini avtomatlashtirish, aqliy mehnatni yengillashtirish, iqtisodiy soha xodimlarining mehnatini ilmiy asosda tashkil etish va boshqaruv qarorlarini sifatliroq tayyorlash imkonini beradi. 1.2.Ekonometrik modellashtirish usullari tasnifi Asosiy ekonometrik usullarga quyidagi usullar kiradi: 1. Matematik statistika usullari. U o;z navbatida quyidagi usullarga bo'linadi: a) dispersion tahlil; b) korrelyatsion tahlil; v) regression tahlil; g) omilli (omiliy) tahlil; d) indekslar nazariyasi. - 1.2.Ekonometrik modellashtirish usullari tasnifi Asosiy ekonometrik usullarga quyidagi usullar kiradi: 1. Matematik statistika usullari. U o;z navbatida quyidagi usullarga bo'linadi: a) dispersion tahlil; b) korrelyatsion tahlil; v) regression tahlil; g) omilli (omiliy) tahlil; d) indekslar nazariyasi.
- 2 Makroekonometrik usullar: a) iqtisodiy о si sh nazariyasi; b) tarmoqlararo balanslar; v) ishlab chiqarish funktsiyalari nazariyasi; g) talab va taklif tahlili;
- 3. Optimal dasturlash: a) chiziqli dasim lash; b) kasr-chiziqli dasturlash; v) butun sonli dasturlash; g) dinamik dasturlash; d) stoxastik daslurlash; e) o'yinlar nazariyasi va boshqalar.
- 4. Bozor iqtisodiyotiga taalluqli usullar: a) erkin raqobat modellari; b) firmalarga taalluqli modellar. Jamiyatdagi va iqtisodiyotdagi ob’ektlami matematik modellar yordamida kuzatish va o ’rganish mumkin. Bu tushuncha m odellashtirish deyiladi.
Iqtisodiy model - iqtisodiy ob'ektlaming soddalashtirilgan nusxasidir. Bunda modelning hayotiyligi, uning modellashtiriladigan ob'ektga aynan mos kelishi muhim ahamiyatga egadir. Lekin yagona modelda o'rganilayotgan ob'ektning hamma tomonini aks ettirish mumkin emas. Bunda jarayonning eng xarakterli va eng muhim belgilari aks ettiriladi - Iqtisodiy model - iqtisodiy ob'ektlaming soddalashtirilgan nusxasidir. Bunda modelning hayotiyligi, uning modellashtiriladigan ob'ektga aynan mos kelishi muhim ahamiyatga egadir. Lekin yagona modelda o'rganilayotgan ob'ektning hamma tomonini aks ettirish mumkin emas. Bunda jarayonning eng xarakterli va eng muhim belgilari aks ettiriladi
- Demak, modelning haqiqiyligi to'plangan ma'lumotlar hajmiga, aniqlik darajasiga, tadqiqotchining malakasiga va modellashtirish jarayoniga, aniqlanadigan masalaning xarakteriga bog'liqdir. Shuni ham unutmaslik kerakki, juda soddalashtirilgan model qo'yilgan talablarga to'la javob bermaydi va aksincha, murakkab model esa uni echish jarayoniga qiyinchiliklar tug'diradi.
Ekonometrik modellashtirish bosqichlari. Ekonometrik modellarni tuzish bir qancha bosqichlardan tashkil topadi. Ulami alohida ko'rib chiqaylik: - Ekonometrik modellashtirish bosqichlari. Ekonometrik modellarni tuzish bir qancha bosqichlardan tashkil topadi. Ulami alohida ko'rib chiqaylik:
- Birinchi bosqich. Iqtisodiy jarayon har tomonlama nazariy, sifat jihatdan tahlil qilinadi va uning parametrlari, ichki va tashqi informatsion aloqalar, ishlab chiqarish resurslari, rejalashtirish davri kabi ko'rsatkichlar aniqlanadi.
- Ikkinchi bosqich. Bu bosqichda izlanayotgan noma'lum o'zgaruvchilar qaysi, qanday maqsadni ko'zda tutadi, natija nimalarga olib keladi kabi savollar aniqlangan bo'lishi kerak.
- Uchinchi bosqich. Modellashtirilayotgan jarayonning iqtisodiy-matematik modeli tenglamalari va tengsizliklar tizimi shaklida ifodalanadi.
To’rtinchi bosqich. Tuzilgan iqtisodiy-matematik modelning miqdoriy yechimini aniqlaydigan usul tanlanadi. Beshinchi bosqich. Masalani yechish uchun kerakli bo'lgan barcha iqtisodiy ma’lumotlar to'planadi. - To’rtinchi bosqich. Tuzilgan iqtisodiy-matematik modelning miqdoriy yechimini aniqlaydigan usul tanlanadi. Beshinchi bosqich. Masalani yechish uchun kerakli bo'lgan barcha iqtisodiy ma’lumotlar to'planadi.
- Oltinchi bosqich. Olingan ma'lumotlar statistik tahlil qilinib, EHMda tanlangan usul va dasturdan foydalanib, qo'yilgan masala yechiladi.
- Yettinchi bosqich. Olingan natijalar iqtisodiy tahlil qilinadi va optimal variant tanlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
