Reja: Ishlab chiqarish omillari va ularning tarkibi

ishlab chiqarish funktsiyasi deyiladi. 
Ya„ni: M = F (E, K, I) (2) dan iborat bo‟ladi. 
Bunda: ishlab chiqarish funktsiyasi – M; yer - Ye, kapital – K; ishchi kuchi 
- I bilan belgilangan. 
5-savol. Ishlab chiqarishning samaradorligi va uning ko’rsatkichlar 
Samaradorlik iqtisodiy kategoriya sifatida ishlab chiqarishning pirovard 
natijasi bilan unga avanslangan resurslar, mablag‟lar yoki qilingan xarajatlar 
o‟rtasidagi nisbatdan iborat bo‟ladi. 
Ishlab chiqarishning samaradorligi olingan foydaning (F) ishlab
chiqarishga sarflangan resurs xarajatlariga (IX) nisbati bilan aniqlanadi. 
Ya„ni: I/ch = F x 100% (3). 
Rх 
С = M х 100 % (4). 
Rc 
Samaradorlik qanchalik yuqori bo‟lsa, olinadigan foyda va foyda normasi 
oshib boradi. 
Ya„ni: R’ = F x 100 % (5). 
Bunda: R‟- foyda normasi; IX - iqtisodiy resurs xarajatlari; F -foyda.
Samaradorlikning bosh mezoni haqida foyda, boshqalari esa yalpi milliy 
mahsulot, sof mahsulot, milliy daromad, qo‟shimcha mahsulot deb ko‟rsatadilar. 

---

Ko‟pchilik olimlar bozor iqtisodiyoti sharoitida samaradorlikning bosh 
ko‟rsatkichi olingan foydaning xarajatlarga nisbati, ya„ni рентабеллик
foydalilik darajasi bilan belgilanadi deb ko‟rsatadilar. 
Ishlab chiqarishda qatnashadigan omillarning unumdorligi, ulardan 
samarali foydalanish darajasini bildiradigan ko‟rsatkichlar tizimidan 
foydalaniladi. Bosh mezonlardan biri mehnat unumdorligidir. 
Mehnat unumdorligi – ishchi kuchining vaqt birligi mobaynida mahsulot 
yaratish qobiliyatiga aytiladi. Bu esa sarflangan mehnat miqdoriga nisbati bilan
belgilanadi. 
Ya„ni: MU= M/V (6). 
Bunda: MU- mehnat unumdorligi; M - yaratilgan mahsulot; V - sarflangan 
vaqt.