Reja: Ishlab chiqarish omillari va ularning tarkibi

Mehnat unumdorligi – bu sarflangan inson mehnatining har bir birligi
evaziga ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori bilan aniqlanadi. Vaqt birligi ish 
kuni, ish soatidan iborat bo‟ladi. 
Samaradorlikni aniqlashda kapital unumdorligidan foydalanish mumkin. 
Ya„ni: KU = M/K; KU= YaD/K; KU= F/K; 
 

Bunda: KU - kapital unumdorligi, M – mahsulot, K - ishlab chiqarishda 
qatnashgan kapital miqdori: 
Samaradorlikni anqilashda ko‟rsatib o‟tilgan mezonlardan tashqari
mahsulotning mehnat sig‟imi, material sig‟imi, energiya sig‟imi degan 
ko‟rsatkichlardan ham foydalaniladi. Bunda ishlab chiqarilayotgan mahsulotning
har bir birligini yaratish uchun ketgan, yoki ishlab chiqarish uchun zarur 
bo‟lgan mehnat, moddiy ashyolar, energiya miqdorini hisobiga olinadi. 
Samaradorlikni oshirishga ta‘sir qiladigan omillarga qo‟yidagilar 
kiradi: 
1. Ishchi kuchi salohiyati; 
2. Fan-texnika taraqqiyoti va uning yangiliklari; 
3. Ilg’or texnologiya; 

---

4. Ishlab chiqarish sarflarini tejash; 
5. Iqtisodiyotni tarkibiy tuzilish va ratsional joylashtirish; 
6. Ishlab chiqarishni ixtisoslashuvi; 
7. Tabiiy, modiy va mehnat resurslaridan tejash va tejamkorlik bilan
foydalanish; 
8. Sub‘ektlarni ya‘ni ishlab chiqaruvchilarni moddiy rag’batlantirish. 
9. Ishlab chiqarishni modernizatsiyalash. 
10. Ishlab chiqarishda innovatsiyalarni qo’llash. 
Samaradorlikni asosida mashinalashgan mehnat turadi, uni fan texnika
va inson yaratadi. Fan texnika taraqqiyotini ikkita yo’li bor: 
1. Evolyutsion yo’lidir - mavjud texnika texnologiya asosida, mashinalar 
va uskunalar qisman modernizatsiyalashtiriladi, rivojlanish asta-sekinlik bilan
amalga oshirib boriladi. 
2. Revolyutsion yo’ldan rivojlanish – bu fan-texnikaning bir qancha