Reja: Issiklik energiyasini ishga aylanishi Siklik jarayon va sikl ishi

₁ - sovutgich temperaturasi

I - bosqich:

AV - izotermik kengayishida bajarilgan A1 ish
(17.1)
teng bo`ladi, bu yerda Q<sub>0</sub> -gazning isitgichdan olgan issiqlik miqdori.
II - bosqich:
BC - adiabatik kengayish Т<sub>0</sub>=Т<sub>1</sub> protsess tuxtasada
gaz kengayganda
(17.2)
tenglik urinli bo`ladi. Shuningdek
(17.3)
tenglikdan V₂ topish mumkin.
II - bosqichda gazning bajaradigan iishi А₂
(17.4)
teng bo`ladi. III-bosqichda, shundan keyin gazning hajmi V<sub>2</sub> va V<sub>3</sub> gacha izotermik siqiladi. Bunda gaz bajarilgan ish А<sub>3</sub> ga teng bo`ladi.
(17.5)
va Q1 issiqlik ajralib chikadi.
IV - bosqichda gaz adiabatik siqaladi dastlabki P₀, V₀ holatga qaytadi:
(17.6)
tenglikdan
Sikl oxirida IV - bosqichda adiabatik siqishda bajarilgan
(17.7)
ga teng bo`ladi.
Siklning natijasi nima bo`ladi?
Uning issiqlikning mexanikaviy ishga aylantirishdan iborat maqsadi qay darajada bajariladi?
Gazning bajargan va gaz ustida umumiy ish A ning
(17.8)
ga teng bulishi uz-uzidan ravshan
(18.1), (18.4), (18.5) va (18.7) tengliklardan quyidagini olamiz:
(17.9)
(18.3) va (18.6) tenglik o`ng tomoni teng shuning uchun:
yoki ekanligi kelib chiqadi.
Bu munosabatni r orqali belgilaymiz. U xolda
(17.10)
va bo`lgani uchun. Demak umumiy ish
(17.11)
teng bo`lib, bo`lgani uchun demak ishchi jismning isitgichdan olgan Q₀ issiqlik miqdoriga teng emas.
Isitgich bergan
(17.12)
issiqlik miqdoridan
(17.13)
ga teng bo`lgan bir qism gazning V<sub>2</sub> hajmdan V<sub>3</sub> hajmgacha izotermik siqishda sovitgichga berilgan edi. Shunday qilib, olingan issiqlikning
(17.14)
ga teng bo`lgan qismigina foydali ishga aylantirishga erishalid.
Demak

tengliklardan

(17.15)
tenglik o`rinli bo`ladi.
Bundan tenglikka asosan
(17.16)
Issiqlik mashinasining F.I.K ning aniqlashga erishamiz.
h=1 bo`lgan issiqlik dvigateli g`oyat manfaatli bo`lar edi. Chunki bunday dvigatel ikki jism issiqroq jismning (isitgichning) va sovuqroq jismning (sovutgichning) mavjud bo`lishini talab qilinadi.
Bunday dvigatel ikkinchi xil perpetuum mobele degan nom olar edi. Biroq faqatgina isitgichdan bir marta olgan Q₀ issiqlik hisobidan davriy А=Q₀ ish bajaradigan issiqlik mashinasini yasash yo`lidagi barcha urinishlar hamma vaqt muvaffaqiyatsizlikka uchrab keladi.
Fransuz fizigi Sadi Karno 1824-yilda o`zining «Olovning harakatlantiruvchi kuchi haqida mulohazalar» degan asarida ( ideal gaz ustida bajarilgan va gaz hajmining adiabatik va izotermik o`zgarishlaridan iborat bo`lgan ayirma protsessda (agar sovitgichning temperaturasi absolyut noldan yuqori bo`lsa) issiqlikning isitgichdan sovitgichga uzatilmasligi mumkin emas, degan xulosaga keldi.
Klauzius bilan V.Tomson keyinchalik Karnoning xulosalarini quyidagicha umumlashtiradi. Biror bir manbadan bir marta olingan issiqlik hisobida davriy ishlashi mumkin emas degan issiqlik mashinasi to`g`risidagi prinsipga(birdan-bir natijasi manbalardan bittasidan olingan issiqlik hisobiga ish hosil qilishdan iborat bo`lgan davriy protsessni vujudga keltirib bo`lmaydi. Bu prinsip Termodinamikaning II ( bosh qonuni deb nom oldi. Termodinamikaning II ( bosh qonunini butun koinotga va cheksiz katta vaqt oralig`iga umumlashtirish xatodir.