Reja: Kirish Multimediya aloqa tarmoqlarida qo‘llaniladigan texnologiyalar. Multimediya axborotli oqimlar va trafikning asosiy parametrlarini aniqlash. Xulosa Foydalangan adabiyotlar Kirish

Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
Multimedia aloqa tarmoqlari


Mustaqil ish
Mavzu : Multimediya aloqa tarmoqlarida qo‘llaniladigan texnologiyalar.
Multimediya axborotli oqimlar va trafikning asosiy parametrlarini aniqlash.

Guruh: 412-20

Bajardi: Safarov Shohjahon
Tekshirdi: Normatova Dilbar
Toshkent 2023

Reja:
Kirish

1. 
   Multimediya aloqa tarmoqlarida qo‘llaniladigan texnologiyalar.
   
2. 
   Multimediya axborotli oqimlar va trafikning asosiy parametrlarini aniqlash.
   

Xulosa
Foydalangan adabiyotlar

Kirish

1. 
   Multimediya aloqa tarmoqlarida qo‘llaniladigan texnologiyalar.
   

Multimediya aloqa tarmoqlarida qo'llanadigan texnologiyalar, o'z ichiga turli turlarda media (video , audio , tasvir) almashish va ularni uzatish uchun mo'ljallangan vositalar va protokollardan foydalanishni o'z ichiga oladi. Bu texnologiyalar ko'plab sohalarda foydalaniladi , masalan , televiziyalar , radiolar , internet , mobil ilovalar , va hokazolar .
Quyidagi texnologiyalar multimediya aloqa tarmoqlarida mashhurdir:
Internet Protocol (IP), kompyuterlar va boshqa qurilmalar o'rtasidagi ma'lumot almashishni o'rganish va o'rganiladigan protokolni ifodalaydi. IP, axborotning jozibador tarqatilishi, olib tashlanishi va o'qilishi uchun ishlatiladi. Bu protokol internetni o'rganishning asosiy qismi bo'lib, ma'lum bir dastlabki manbada 32-bitlik IPv4 (Internet Protocol version 4) yoki yangi versiyasi 128-bitlik IPv6 (Internet Protocol version 6) orqali ishlaydi.
Internet Protocol (IP) haqida quyidagi muhim ma'lumotlarni bilishingiz mumkin:
IP Manbalarining turli versiyalari: Internet Protocol, uchradigan versiyalarda mavjud: IPv4 va IPv6. IPv4 odatda "X.X.X.X" shaklida ifodalangan 4 ta blokdan iborat bo'ladi, masalan, 192.168.1.1. IPv6 esa "X:X:X:X:X:X:X:X" shaklida ifodalangan 8 ta blokdan iborat va heksadesimal (16-lik) sonlar bilan ifodalangan.
Ma'lumotni taqsimlash va ruting: IP protokol ma'lumotni paketlar (datagrammalar) shaklida taqsimlaydi va ularni internet tarmoqlari orqali murojaat qilgan manbaga yetkazadi. Bu protokol, har bir paketga manzil beradi va uni o'quvchi qurilmaga yetkazadi.
IPv4 va IPv6 orasidagi farq: IPv4 yangi versiyasi IPv6 bilan muqobil. IPv4 da manba manzillarining cheklangan miqdori bor va shunga o'razi, IPv6 esa yetarli manzil miqdorini taqdim etadi, shuningdek xavfsizlik va boshqa yangiliklar bilan ta'minlaydi.
Internet protokolining o'zi, internet va boshqa IP tarmoqlarida multimedia ma'lumotlarni uzatish uchun asosiy protokol hisoblanadi. Bu protokol orqali video, audio, tasvir va boshqa multimediya ma'lumotlari uzatiladi.
Voice over IP (VoIP), internet protokoli (IP) orqali ovozni uzatish va almashish uchun ishlatiladigan texnologiyadir. Bu texnologiya ovozni aniq, digital signal sifatida olib, internet orqali boshqa foydalanuvchilarga yetkazadi. VoIP o'z ichiga yuqori sifatli ovozni, boshqa multimediya ma'lumotlarini (masalan, video) almashish va qo'llab-quvvatlash uchun bir nechta protokollarni, qurilmalarni va xizmatlarni o'z ichiga oladi.
Quyidagi VoIP haqida boshqa muhim ma'lumotlarni topasiz:
Protokollar: VoIP qurilmalari ovozni tarqatish va qabul qilish uchun ko'plab protokollarni ishlatadi. Odatda SIP (Session Initiation Protocol), H.323, MGCP (Media Gateway Control Protocol) va RTP (Real-time Transport Protocol) kabi protokollar foydalaniladi.
Internet orqali aloqa: VoIP tarmoqlari internet protokoli orqali ovozni uzatish uchun ishlatiladi. Bu, internetga ulangan kompyuterlar, smartfonlar yoki VoIP telefoni orqali boshqa insonlar bilan ovozli muloqotlarni tashkil etishni o'z ichiga oladi.
Xizmatlar: VoIP xizmatlari internet aloqa orqali yagona ovozni uzatishdan ko'ra, boshqa qulayliklarni ham taqdim etishi mumkin. Bu xizmatlar qo'ng'iroqni saqlash, qaytarish, bo'limni ko'chirish, boshqa multimediya ma'lumotlarini almashish, faksni qabul qilish va boshqa imkoniyatlar bilan ta'minlangan.
Xavfsizlik: VoIP tarmoqlarining xavfsizligi muhimdir, chunki ovoz va boshqa shaxsiy ma'lumotlar internet orqali uzatiladi. Xavfsizlik protokollari va shifrlash texnologiyalari, VoIP aloqalarni himoya qilish uchun ishlatiladi.
Aloqa Qo'shilishi: VoIP aloqalari o'zaro VoIP protokollari yordamida tashqi telefon tarmoqlariga, qo'ng'iroq qiluvchilarga va internetda boshqa qurilmalar bilan aloqa qilish imkoniyatini taqdim etadi.
Ariza va qo'llab-quvvatlash: Ko'plab VoIP xizmatlari ariza va qo'llab-quvvatlash xizmatlarini taqdim etadi, shunday qilib, mas'uliyatga asoslangan xizmatni boshqa qurilmalardan olib tashlab, internet tarmog'ini o'zaro aloqaga o'tkazish uchun yordam beradi.
VoIP, qulay va tezlik bilan ovozni uzatishni va almashishni ta'minlaydigan zarur texnologiyadir. Bu texnologiya ovozni tarqatish uchun internetni ishlatishi tufayli katta miqdorda puldan tasarruf qilish va dunyo bo'ylab ovoz bilan muloqot qilishni osonlashtiradi.
VoIP texnologiyasi ovozni internet orqali uzatish uchun ishlatiladi. Misol uchun, Skype, WhatsApp va Telegram kabi ilovalar VoIP protokolini ishlatishadi.
Streaming media, video, audio, tasvir va boshqa multimedia ma'lumotlarini internet orqali to'g'ridan-kor tarqatish va ko'rishning shakli bo'lib, bu qurilmalarda ma'lumotni to'plab olish va o'qish vaqtida saqlash mumkin emas. Streaming media, foydalanuvchilar uchun ma'lum bir vaqtda ma'lum bir multimedia ma'lumotini internet orqali tarqatish uchun ma'lum bir protokol va texnologiyalar to'plamini ishlatadi. Bu usul, multimedia ma'lumotlarini yutib olish va saqlashning oson va tez bo'lishini ta'minlaydi.
Streaming media haqida quyidagi muhim nuqtalarni eshitishingiz mumkin:
Live Streaming va On-Demand Streaming: Streaming media ikkita asosiy turda bo'ladi. "Live streaming" onlayn ko'rish uchun multimedia oqimlarini to'g'ridan-kor uzatishni tashkil etadi, misol uchun, sport voqealarini, televiziyalarni yoki internetdagi musiqa konsertlarini onlayn tarqatish. "On-demand streaming" esa foydalanuvchilar uchun ko'rib bo'lish uchun saqlangan multimedia ma'lumotlarini taqdim etadi, masalan, Netflix, YouTube, Spotify kabi xizmatlar.
Protokollar: Streaming media ko'rsatish uchun ko'plab protokollar mavjud. Mavjud protokollar orqali video, audio va boshqa multimediya oqimlari streaming formatida tarqatiladi. Quyidagi protokollar streaming media uchun mashhur: HTTP Live Streaming (HLS), Dynamic Adaptive Streaming over HTTP (DASH), Real-Time Messaging Protocol (RTMP), va Microsoft Smooth Streaming kabi.
Kompresiya: Multimedia ma'lumotlarini internet orqali uzatish uchun, ularni tarqatish uchun kompressiya protsessi o'qiladi. Bu, multimedia ma'lumotlarini to'g'ridan-kor tarqatishda saqlashga yordam beradi.
Tezlik va sifat: Streaming media sifat va tezlikni ta'minlash uchun ko'plab parametrlar orqali boshqariladi. Bu parametrlar bitrate, video tanlash, qulaylik va boshqa xususiyatlarni o'z ichiga oladi.
Platformalar: Ko'plab kompaniyalar va xizmatlar streaming media platformalari tashkil etish va tarmoq orqali tarqatishni ta'minlaydi. Bu platformalar internetdagi ko'rsatuvlar va onlayn xizmatlar orqali ko'rish imkoniyatini oshiradi.
Streaming media, internet orqali multimediya ma'lumotlarini tez va qulay ko'rishni vaqt va qo'llashni ta'minlaydi. Bu, muzlatib olish va saqlash kerak emas, balki multimedia ma'lumotlarini to'g'ridan-kor tarqatish imkonini ta'minlaydi.
Bu texnologiyalar orqali audio va video ma'lumotlari raqamli ko'rsatiladi. Misol uchun, YouTube, Netflix, Spotify va boshqa streaming xizmatlari.
Internet Protocol Television (IPTV), internet protokoli (IP) orqali televiziyani o'z ichiga olgan vaqtli yoki vaqtsiz tarqatish uchun ishlatiladigan texnologiyadir. IPTV, televiziyani internet orqali to'g'ridan-kor ko'rish va tarqatishga imkon beradi. Bu texnologiya ko'pgina televideniyalarni, radio kanallarni, on-demand video xizmatlarini va boshqa multimediya ma'lumotlarini tarqatish uchun ishlatiladi.
Manba tarqatish: IPTV manbasi televiziyani va boshqa multimedia kanallarni internet orqali olish uchun ishlatiladi. Bu manbalar, televideniyalar, broadcasting kompaniyalari, sayt va platformalar tomonidan taqdim etiladi.
Kompressiya: Multimedia oqimlarini internet orqali tarqatish uchun kompressiya protsessi ishlatiladi, bu esa oqimni kichikroq saqlash va internet trafikini kengaytirish uchun mo'ljallangan.
Set-top Box (STB): IPTV ko'rish uchun o'zlashtirilgan televideniyalar yoki set-top boxlar ishlatiladi. Ular, o'zaro aloqani qo'llab-quvvatlash va multimedia ma'lumotlarini televizor ekranida ko'rishni ta'minlaydi.
Ko'rsatuvlar va on-demand xizmatlar: IPTV, televiziyalarni va xizmatlarni to'g'ridan-kor tarqatish imkonini ta'minlaydi. Bu, televideniyalarni ko'rish uchun kompaniyalarning vaqtsiz tarqatish xizmatlaridan foydalanishga imkon beradi.
Interaktivlik: IPTV interaktivlikni oshiradi va foydalanuvchilarga TV dasturlarini boshqarish, interaktiv interfeyslar yaratish, onlayn qiluvchilar bilan muloqot qilish va boshqa interaktiv imkoniyatlar taqdim etishga imkon beradi.
Video tanlov va 4K-sifat: IPTV platformalari ko'plab video formatlarini va sifatli tarqatishni qo'llab-quvvatlaydi, qandayki qidiruv texnologiyalari, video tanlov va 4K-sifatni taqdim etadi.
IPTV televiziyani internet orqali tarqatishning yangi vaqtni o'z ichiga olgan innovatsion usuli bo'lib, foydalanuvchilarga boshqa multimedia ma'lumotlariga oson vaqtiy kirish, vaqtiy marta yoki voqea davrida istalgan joyda televiziyani ko'rish imkonini beradi. Bu xizmatlar dunyo bo'ylab ommalashtirilmoqda va televiziyani o'z ichiga olishning klassik usullarini o'zlashtirib borayotgan.
IPTV, internet orqali televideniya kanallarini uzatish uchun ishlatiladi. Bu texnologiya internetni, IPTV serverlarini va o'zaro aloqa protokollarni o'z ichiga oladi.
Video konferensiyalar, masofaviy turar joylarda joylashgan odamlar o'rtasida ovoz va video almashishni ta'minlaydigan bir komunikatsiya usuli bo'lib, ularga turar-joylar orqali yagona tarmoq orqali ovoz va video muloqot qilish imkoniyatini beradi. Video konferensiyalar, korxona tashkil etish, o'quv jarayonlarini tashkil etish, joriy maqsadlarga yetishish, yaqqol ovoz va video muloqotlarni ta'minlash va boshqa ko'plab maqsadlarga erishish uchun ishlatiladi.
Protokollar: Video konferensiyalar uchun bir nechta standart protokollar va texnologiyalar mavjud. Ko'plab xizmatlar SIP (Session Initiation Protocol) va H.323 protokollarini ishlatadi.
Qurilmalar: Video konferensiyalar o'z ichiga o'zaro aloqani ta'minlash uchun kamera, mikrofon, ekran va qo'llab-quvvatlash qurilmalari (masalan, ekran ko'rsatgichi) talab qiladi. Internet, kompyuterlar va boshqa qurilmalar, muloqotlar o'rtasida ma'lumot almashishni tashkil etish uchun qo'llaniladi.
Video konferensiyalar tarqatish: Video konferensiyalar tezlik va tezlikni qo'llab-quvvatlaydi. Bu tarqatish protokollarining qulay va to'g'ri ishlab chiqishi bilan bog'liqdir. Muloqotlar, video, audio va qo'llab-quvvatlash ma'lumotlari tarqatiladi.
Mobil qurilmalar: Video konferensiyalar mobil telefonlar va planshetlar orqali ham olib boriladi. Bu, boshqarish o'quv jarayonlari, biznes muloqotlari va shaxsiy muloqotlar uchun qulaydir.
Yevropa voqea o'tkazish (Webinar): Webinarlar internet orqali video konferensiyalarni tashkil etish va onlayn joriy tadbirlarni o'tkazish uchun ishlatiladi. Bu, ko'plab odamlarni bitta manzilga yig'ish va ma'lumot almashishga imkon beradi.
Ovoz va video sifati: Video konferensiyalar ovoz va video sifatini oshirish va tarqatish imkonini beradi. 4K-sifatli videoni, qulaylikni va efir kabi ko'plab xususiyatlarni o'z ichiga oladi.
Video konferensiyalar, insonlarni masofaviy aloqalar orqali yaxshi ko'rishini va masofaviy ishni o'rganish va ta'minlashni osonlashtiradi. Bu, global dunyo bo'ylab biznes va o'quv muhitlarni bir-biri bilan ulashish uchun ko'pincha ishlatiladi.
Uzoq masofaviy ishlab chiqishlarda va biznes muloqotlarida ishlatiladigan video konferensiyalar, multimedia aloqani o'z ichiga oladi.
Mobil ilovalar (mobile applications yoki apps), mobil qurilmalarda ishlatiladigan dasturlardir va o'z ichiga o'zingizga moslangan oson va qulay dastur qilib taniladi. Bu ilovalar, smartfonlar, planshetlar va boshqa mobil qurilmalar orqali ishga tushiriladi va juda keng qamrovli bo'lib, har bir maqsad va talablarga javob beradi. Quyidagi muhim nuqtalarni eshitishingiz mumkin:
Ilmiy turdagi ilovalar: Bu turdagi ilovalar madaniy va o'qish-ma'rifat ilovalarini o'z ichiga oladi. Masalan, elektron kitoblar, yangiliklar, o'qish uchun dasturlar, ta'lim dasturlari, tarjimonlar va boshqa ilmiy maqolalar va turli ma'lumotlar uchun ilovalar.
O'yinlar: Mobil qurilmalarda o'yinlar o'ynashni osonlashtiruvchi ko'plab o'yin ilovalari mavjud. O'yinlar turli janrlarda bo'ladi: strategiya, sport, aventura, tadbirkorlik o'yinlari va boshqalar.
Tijorat va mijozlik: Bu ilovalar tijorat, savdo va mijozlikni o'z ichiga oladi. Mijozlar onlayn buyurtmalar berish, xarid qilish, pul o'tkazish, xaridor qo'shish va boshqalar uchun ilovalardan foydalanishadi.
Ijtimoiy tarmoqlar: Ijtimoiy tarmoq ilovalari, ijtimoiy media platformalari, chat ilovalari, media almashish va boshqa aloqalar uchun ishlatiladi. Bu ilovalar onlayn do'stlar bilan muloqot qilish, rasmiy ijtimoiy tarmoqda ovoz qo'yish, videolar va suratlarni o'zgartirish, qiziqarli maqolalar yaratish va boshqa tarmoqning imkoniyatlarini taqdim etadi.
Sayohat va navigatsiya: Bu turdagi ilovalar sayohat qilish, manzil topish, manzilga olib borish, sayohat tadbirlarini tashkil etish va boshqalar uchun ishlatiladi. Google Maps, Waze kabi navigatsiya ilovalari mashhur misollardir.
O'quv-tadbir va sport: Bu ilovalar ta'lim, masofaviy ta'lim, tibbiyot, tadbirkorlik va sportga oid ma'lumotlarni, darsliklarni, sport mashg'ulotlarini va boshqa ma'lumotlarni taqdim etish uchun ishlatiladi.
Mobil ilovalar, iOS (Apple) va Android (Google) operatsion tizimlari uchun yaratiladi va o'rnatiladi. Ularga o'zgarishlar va yangilanishlar olib kelish mumkin va ularga tadbirlar va tijoratni tashkil etishga imkon beradi. Ilovani yaratish va olish uchun dastur o'rganish va dasturmualliflariga yordam beradigan professional dasturlash tillari mavjud. Ilovani o'zlashtirish va jismoniy qulayliklar va dasturlar bilan bog'liq qo'shimchalar qo'shish ham mumkin.

Mobil telefonlar va planshetlar orqali multimedia ma'lumotlarini qo'llash va almashishning oddiy yo'li.