Reja: Kompyuterning qo`shimcha qurilmalari va ularning ishlash prinsiplari

---

MAVZU:
Komyuterga asosiy va qo'shimcha qurilmalarni ulash 
 REJA: 
1.
Kompyuterning qo`shimcha qurilmalari va ularning ishlash prinsiplari 
2.
Periferik qurilmalar va ularning vazifalari 
Sichqoncha – ma’lumotlar kiritilishini yengillashtiruvchi manipulyator.
Skaner – qog’ozdagi ma’lumotni kompyuterga tasvirli yoki matnli ravishda 
kiritadi. 

Modem – telefon tarmog`i orqali boshqa kompyuter bilan ma’lumot almashish 
imkoniyatini va internet tarmog`iga ulanishga yordam beradi. 

---

Plotter – turli tasvirni va grafiklarni bosmaga chiqarish qurilmasi. 
Strajer – kompyuterning venchesteridagi ma’lumotlar nusxasini zaxiraga olish 
uchun mo`ljallangan qurilma bo`lib , ma’lumotlarni magnit lentali kassetaga 
(kartridjga) yozishga mo`ljallangan. 
Kompakt disklar – 610 Mgbaytgacha ma’lumatlarni saqlay oladi. Ular asosan 
o`qish uchun ishlatiladi. 
Trekbol – shar shaklidagi manipulyator. Kompyuter o`yinlarida foydalaniladi. 
Tarmoq qurilmasi– bir necha kompyuterlarni tarmoqqa birlashtirilib, kompyuter 
o`zi axborot almashish imkonini beruvchi qurilma. 
Har bir qurilma – sistema blokida joylashgan mos ulagichga ulanadi yoki 
o`rnatiladi. 
Kolonka - kompyuterdan tovushli (ovozli) film, musiqa, o`yinlar o`ynagan paytda 
o`yinning maxsus 
effekt tovushlarni eshitish
, tovushli programmalarni, maxsus 
tovushli o’rgatuvchi fayllarni bizga eshittirish uchun yordam beradigan moslama. 
Videoproyektor – kompyuter va shunga o`xshash namoyish vositalarining alohida 
qo`shimcha monitori hisoblanib, tasvirlarni yirik hajmda tasvirlash uchun 
mo`ljallangan. 
Printer – (ing.chop qiluvchi) ma’lumotlarni qog`ozda chop qiluvchi qurilma. 

---

Skaner – (ing.scaner-o`qib oluvchi) ma’lumotlarni nurli lampa yordamida rasmli 
ko`rinishda kompyuter xotirasiga o`qib oluvchi qurilma. 
Periferik qurilmalar ham kompyuterning qo`shimcha qurilmalariga kiradi. 
Periferik qurilma – bu komyuterga tashqi tomondan ulanib uning imkoniyatlarini 
kengaytiradigan qurilmalarga aytiladi. Periferik qurilmalar faqat qo`shimcha 
ishlarni amalga oshiradi. Periferik qurilmalar kompyuterga ma’lum bir portlar yoki 
simsiz ulanishi mumkin. Periferik qurilmalarning soni ko`pligi uchun , ular bir 
necha guruhlarga bo`lib o`rganiladi: 
▪ 
Kiritish qurilmalari – bu qurilmalar biror narsa 
(rasm, yozuv, komanda,video, ovoz)larni 
kompyuterga kiritish uchun ishlatiladi. 
Klaviaturani ham 
shu guruhga kiritish mumkin
, 
lekin u periferik qurilma emasda. Bu guruhga 
quyidagi qurilmalar misol bo`la oladi:trekbol, 
skaner, raqamli fotoapparat, kodlovchi qurilma, 
shtrix-kodlarni o`quvchi 
qurilmalar
,mikrofon,… 
▪ 
Chiqarish qurilmalari – biror 
narsa(rasm,matn,ovoz,…) ni kompyuterdan 
chiqarish uchun ishlatiladi.Bu guruhga 
quyidagilar misol bo`la oladi:printer, plotter, 
naushnik, kolonka,sambufer,… 
▪ 
Saqlash qurilmalari – bu qurilmalar 
ma’lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. Bu 
guruhga qo`shimcha qattiq disklar, 
CD-DVD 
disklar
, fleshkalar, floppy disketalar, 
disk 
massivlari
,… 
▪ 
Tarmoq qurilmalari – bu qurilmalar tarmoq 
qurish uchun ishlatiladi.Tarmoq topologiyalariga 
qarabbu qurilmalar tanlanadi. MIsol qilib, tashqi 
modem qurilmalari, 
tarmoq adapterlari
,… 

---

Modem va faks modemlar. Modem-telefon tarmog`i orqali kompyuter bilan aloqa 
qilish va internet tarmog`iga ulanish imkonini beruvchi qurilmadir.
Faks modem bu faksimil xabarlarni qabul qilish va jo`natish imkonini beruvchi 
modemdir. 
O`zining tashqi ko`rinishi va o`rnatilishi joyiga qarab modemlar ichki va tashqi 
modemlarga bo`linadi.