Режа: Корхона бозор иктисодиётининг хужалик субъекти, унинг максади ва вазифалари. Корхона тушунчаси, белгилари, шакллари ва турлари. Корхоналар фаолиятини лицензиялаш. Давлат корхоналарини ислох килиш


Download 107,5 Kb.
bet3/5
Sana15.06.2023
Hajmi107,5 Kb.
#1478015
1   2   3   4   5
Bog'liq
Корхона мустакил хужалик юритувчи бозор субъекти

суммаси,

ахоли жон бошига

1.

Ялпи ички махсулот

3194504,2

128,8




Жами кушимча киймат

2788136,8

112,4

3.

Товарлар

1412975,2

56,97

4.

Кишлок хужалиги, овчилик, баликчилик

972501,0


3,9


5.

Кайта ишлаш саноати, электро-энергия, газ ва сув таъминоти

440472,2


17,8


6.

Хизматлар

1375161,6

55,6

7.

Курилиш

194448,3

7,8

8.

Чакана ва улгуржи савдо, барча турдаги таъмирлаш

303482,7


12,2


9.

Транспорт, омборлар саклаш ва алока

258042,0


10,4


Натурал курсаткичларда махсулот ишлаб чикариш хажми 2000 йилда электр куввати 46,8 млрд. квт/с, нефт - 7,5 млн.тн., бензин - 1709,0 минг тн., газ - 56 млрд. куб/м., тракторлар - 954 дона, пахта териш машиналари - 337 дона, енгил автомобиллар - 31,3 минг дона, телевизорлар - 28,0 минг дона, цемент - 3,28 млн. тн., пахта толаси - 1019 млн.тн., ип газламаси - 355,0 млн. кв.м, ипак толаси - 1133,0 тн., пойафзал - 4208,0 минг жуфт, ун - 1756,0 минг тн., гуруч - 84,0 минг тн., усимлик ёги - 246, 0 минг тн. ташкил килган. Буларни хаммаси корхоналарда ишлаб чикарилган булиб, уларни таркиби, ишлаб чикариш масштабидан хабар беради. Шундай килиб, хулоса килиш мумкинки корхона фаолиятидан миллий иктисодиётнинг ривожланиш даражаси, унинг жахон иктисодиётида тутган урни, ахолининг реал истеъмол даражаси кабилар богликдир.


Аксарият адабиётларда корхонанинг максади тугрисида суз юритилганда, бу масалага бир томонлама карашларни кузатамиз. Яъни корхонанинг максади уз фаолиятидан фойда (даромад) олиш деб таъкидланади. Масалан: А.А.Сергеев - “Корхона - фойда олиш максадида махсулот ишлаб чикариш, иш бажариш ва хизмат килиш учун барпо этилган мустакил фаолият юритувчи субъект” деб таърифлайди ва “шакллари куплигига карамай корхоналар фойда олиш максади оркали бир хил тус олади” деб такидлайди1. Аслида корхона уз махсулотларига булган талабни канчалик тула кондирса унинг самарадорлиги шунча юкори булади. Шу борада Америка автомобил курилишини хамда “Амалиёт фалсафасини” яратган “фордизм” назариясини асосчиси Генри Фордни айтганларини келтириш уринли деб хисоблаймиз. Г.Форд узининг тадбиркорлик фаолиятини максадини жамиятга хизмат килишда деб тушунган ва “Факат фойда олиш учун килинадиган иш - энг юкори даражадаги хавф-хатарли фаолиятдир.
...Корхонанинг максади фойда олиш ёки чайковчилик эмас, аксинча истеъмол учун ишлаб чикаришдир. Бордию халк ишлаб чикарувчи унга хизмат килинмаётганлигини сезиб колса, унинг келажаги узокка бормайди”2 деб таъкидлаган. (Таржима дарслик авторлариники.)
Таникли тадбиркор “Бин” фирмасини бошлиги Л.П.Бин фирманинг меморандумида, хамма ишчи ва хизматчилари бажариши шарт булган, куйидаги тезисни ёздириб, унга риоя килишни каттик назорат килган: “Истеъмолчи - бизни шохимиз: Биз истеъмолчидан богликмиз, истеъмолчи биздан эмас. Хеч ким, хеч качон уз истеъмолчиси билан тортишиб, хеч нарса ютмаган. Истеъмолчи - бу бизга уз талабини келтирувчилар. Бизни ишимиз уларни талабини узимиз учун, хамда улар учун хам фойда келтириш оркали кондиришдан иборат”.
Немис олимлари Ф.К.Беа, Э.Дихтла, М.Швайтасралар “Экономика предприятия” (издательсский дом “ИНФРА-М”, 1999.) дарслигида корхона фаолиятининг самараси уз таклифи оркали талабни тула кондиришга боглик деган фикрни олга суришган.
Бизнинг фикримизча, корхонанинг асосий максадини икки йуналишдан иборат эканлигини таъкидлаш зарур. Биринчиси фойда ёки даромад олиш учун фаолият юритишлиги булса, иккинчиси талабни (эхтиёжни) кондиришга йуналтирилган булиши керак. Чунки бу максадларни хар бирига эришиш иккинчисисиз амалга ошмайди.



Корхонанинг максади



Download 107,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling