Reja: Markaziy proeksiyalash usuli


 To'g'ri burchakli proyeksiyalash


Download 440.93 Kb.
Pdf ko'rish
bet5/5
Sana03.11.2023
Hajmi440.93 Kb.
#1743261
1   2   3   4   5
5. To'g'ri burchakli proyeksiyalash 


Ta'rif. Proyeksiyalovchi nur proyeksiyalar tekisligiga perpendikulyar bo'lsa, 
bunday parallel proyeksiyalashni to'g'ri burchakli proyeksiyalash deyiladi. 
To'g'ri burchakli proyeksiyalashni ortogonal proyeksiyalash deb ham yuritiladi. 
Ortogonal proyeksiyalashda proyeksiyalovchi nur yo'nalishi ko'rsatilmaydi. Masalan, A 
nuqtani P tekislikka ortogonal proyeksiyalash uchun A nuqtadan (8-rasm) 
perpendikulyar tushiriladi. Bu perpendikulyarning R tekislikdagi asosi A

nuqta 
fazodagi A nuqtaning ortogonal proyeksiyasi bo'ladi. 
Geometrik shakllar proyeksiyalar tekisligiga qisqarib proyeksiyalanadi. 
Masalan, ortogonal proyeksiyalashda to'g'ri chiziq kesmasining proyeksiyasi 
o'zidan kichik yoki teng bo'ladi: 
a) Agar to'g'ri chiziq kesmasi proyeksiyalar tekisligiga parallel bo'lsa, uning 
proyeksiyasining uzunligi kesmaning fazodagi uzunligiga teng bo'ladi (9-
rasm). 
b)Agar to'g'ri chiziq kesmasi proyeksiyalar tekisligiga parallel bo'lmasa, uning 
proyeksiyasining uzunligi o'zidan kichik bo'ladi, ya'ni A
P
B
P
(10-rasm).
8-rasm 9-rasm 10-
rasm 
Yuqorida keltirilgan parallel proyeksiyalarning barcha xossalari ortogonal 
proyeksiyalar uchun ham o'rinlidir. 
Ortogonal proyeksiyalashda biror shaklni barcha nuqtalaridan o'tuvchi nurlar 
o'zaro parallel bo'lib, ular berilgan geometrik shaklni proyeksiyalar tekisligiga 
proyeksiyalaydi. Buyumning bitta ortogonal proyeksiyasi bilan uning fazodagi 


vaziyatini aniqlab bo'lmaydi. Buning uchun biror qo'shimcha shart kiritish zarur. 
Bunday qo'shimcha shart sifatida birinchi proyeksiyalar tekisligiga perpendikulyar 
bo'lgan ikkinchi tekislikka buyumning tasvirini olish mumkin. Bu ikki 
proyeksiyalar tekisligidagi tasvirlar buyumning fazodagi vaziyatini aniqlaydi. 
Ortogonal proyeksiyalash usuli texnik chizmalarni chizishda, inshootlarni 
loyihalashda eng ko'p qo'llaniladi. 
 
 
Nazorat savollari 
1. Nuqtaning markaziy proyeksiyasi qanday yasaladi? 
2. Qanday holda to'g'ri chiziqning markaziy proyeksiyasi nuqta bo'ladi? 
3. Parallel proyeksiyalash usuli qanday bajariladi? 
4. To'g'ri chiziqning parallel proyeksiyasi qanday yasaladi? 
5. «Monj usuli» qanday usul? 
6. Qanday holda to'g'ri chiziqning parallel proyeksiyasi nuqta bo'ladi? 
7. «Ortogonal» so'zi nimani anglatadi? 

Download 440.93 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling