Режа: Норматив ҳужжатларнинг асосий тушунчаси. “Ўзстандарт” агентлигининг асосий вазифалари. “Ўзстандарт” агентлигининг вазифалари. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасидаги норматив ҳужжатларнинг маълумотлар банки

7 – Амалий машғулот
Сертификатлаштириш схемаларини урганиш
Режа:
1.Норматив ҳужжатларнинг асосий тушунчаси.
2. “Ўзстандарт” агентлигининг асосий вазифалари.
“Ўзстандарт” агентлигининг вазифалари .
4. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасидаги норматив ҳужжатларнинг маълумотлар банки.

Калит сўзлар: Сертификатлаш, ўлчовлар, объэкт, физик хусусиятлар ва миқдорлар, физик миқдор бирлиги, физик миқдор бирликлари тизими, тизимдан ташқари бирлик, СИ бирликлари, Давлат стандарти Ў з ДСт , "Ўзстандарт" .

Ўлчовларнинг бир хиллигини таъминлаш давлат тизимининг меъёрий ҳужжатлари (ГСИ) метрологик таъминот соҳасидаги асосий талабларни белгилайди. Биринчи метрологик стандартлар 1966 г, ва йилда тасдиқланган 1979 г. - биринчи раҳбарлик ҳужжатлари (РД 50- ......). 1973 йилда метрологияда тавсиявий характердаги ҳужжатлар амалиётга жорий этилди - МИ, улар кенг эътироф ва тарқатилди.

қабул қилингандан сўнг 1993 г“Ўзстандарт” агентлигида рўйхатдан ўтган ва мажбурий бўлган қоидалар (ПР) кўринишидаги норматив ҳужжатлар ишлаб чиқилди.
Стандартлаштиришнинг (тартибга солишнинг) асосий объэктлари қуйидагилардир:
-метрологияга оид умумий қоидалар ва нормалар;
-давлат текшириш схемалари;
- ўлчов аниқлиги стандартлари;
- ўлчаш усуллари;
-ўлчов воситаларини текшириш усуллари.
Асосий меъёрий ҳужжатлар метрологик фаолиятнинг деярли барча жиҳатлари ва турларини тартибга солади.
Ўзбекистон стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш агентлиги (Ўзстандарт агентлиги) Ўзбекистон Республикасининг стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш ва сифатни бошқариш бўйича миллий органи ҳисобланади.
“Ўзстандарт” агентлиги ўз фаолиятини амалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ бевосита ҳамда ўзига бўйсунувчи таркибий бўлинмалар ва ташкилотлар орқали амалга оширади.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 08.05.2004 йилдаги 373-сон қарорига асосан “Ўзстандарт” агентлигининг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат:
•Ўзбекистон Республикасининг “Техник жиҳатдан тартибга солиш тўғрисида”, “Стандартлаштириш тўғрисида”, “Метрология тўғрисида”, “Маҳсулот ва хизматларни сертификатлаштириш тўғрисида”ги қонунлари ҳамда техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги бошқа қонун ҳужжатлари ва норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг амалий ижросини таъминлаш; стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш; (Хатбоши Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2011 йил 28 апрелдаги 122-сон қарори таҳририда)
•халқаро стандартларни, шу жумладан сифат менежменти тизимини қўллаш асосида стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш, маҳсулот сифати ва рақобатбардошлигини ошириш соҳасида ягона давлат сиёсатини амалга ошириш;
•ушбу соҳаларда стандартлаштириш, ўлчовлар бир хиллиги, сертификатлаштириш, аккредитация қилиш ва илмий-техникавий ахборотни тарқатиш тизимларининг фаолият кўрсатиши ва ривожланишини, шунингдек уларни халқаро, давлатлараро ва хорижий давлатларнинг миллий тизимлари билан мувофиқлаштиришни таъминлаш;
•истеъмолчиларнинг маҳсулотлар, ишлар, хизматлар хавфсизлиги ва сифатига қўйиладиган талабларга риоя қилиш ҳамда ишончсиз ўлчов натижаларининг салбий оқибатларидан ҳимоя қилиш ҳуқуқларини таъминлаш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириш;
•стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасида кадрларни тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш ишларини ташкил этиш.
“Ўзстандарт” агентлиги ўзига юкланган вазифаларни бажариш учун қуйидаги функцияларни амалга оширади :
қонунлари ҳамда бошқа қонун ҳужжатлари ва норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг амалий ижросини таъминлаш соҳасида . стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш соҳаси:
•техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги ваколатли давлат органлари ҳамда давлат ва хўжалик бошқаруви органлари томонидан киритилган техник регламентларни ишлаб чиқиш дастурлари лойиҳалари бўйича умумлаштирилган таклифларни Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига киритади;
•ўз ваколатлари доирасида давлат ва хўжалик бошқаруви органларининг умумий ва махсус техник регламентларни ишлаб чиқиш бўйича фаолиятини мувофиқлаштиради ва ташкил этади;
•умумий техник регламентларни тасдиқлаш, уларга ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш, шунингдек ушбу регламентларни бекор қилиш тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига таклифлар киритади;
•ўз ваколатлари доирасида умумий ва махсус техник регламентларга риоя этилиши устидан давлат назоратини амалга оширади;
•техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжатларнинг давлат фондини шакллантиради;
• давлат, тармоқ, маъмурий-ҳудудий стандартлар ва уларга киритилган ўзгартиришлар, техник шартлар, маҳсулотларга корхона стандартлари ва уларга киритилган ўзгартиришлар, йўриқномалар, шунингдек стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш бўйича норма ва қоидаларни давлат рўйхатидан ўтказади;
•бир ҳил маҳсулотларга доир норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш бўйича тармоқ тузилмаларини ташкил этишга кўмаклашади, илмий-услубий раҳбарлик қилади;
•белгиланган тартибда юридик шахсларни сертификатлаштириш ва жўнатишдан олдинги ва тушириш-тушириш инспекцияси соҳасида аккредитациядан ўтказади, синов, ўлчов, таҳлилий, калибрлаш, текшириш лабораториялари, юридик ва жисмоний шахсларнинг метрология хизматларини сертификатлаштириш ва аккредитациядан ўтказади;
•ўлчов воситаларини ишлаб чиқариш, сотиш ва ижарага бериш бўйича лицензиялаш фаолиятини белгиланган тартибда амалга оширади, лицензиатлар томонидан лицензия талаблари ва шартларига риоя этилиши устидан назоратни амалга оширади, шунингдек лицензиялар реестрини юритади;
• халқаро ва давлатлараро илмий-техникавий ҳамкорликни ривожлантиради;
б) стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш, аккредитация қилиш, сифат менежменти тизимларини жорий этиш, халқаро стандартларни қўллаш асосида маҳсулот сифати ва рақобатбардошлигини ошириш соҳасида ягона давлат сиёсатини амалга ошириш соҳасида:
•ўз ваколатлари доирасида давлат ва хўжалик бошқаруви органларининг стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш, аккредитация қилиш ва маҳсулот сифатини бошқариш тизимларини жорий этиш масалалари бўйича фаолиятини бошқаради ва мувофиқлаштиради;
•янги қонун ҳужжатларини ишлаб чиқиш ва амалдагиларини такомиллаштириш юзасидан таклифлар киритади;
• илмий-тадқиқот ишларини олиб боради;
•стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштиришни ривожлантиришнинг асосий йўналишлари, концепциялари, истиқболли дастурларини ишлаб чиқади;
•Ўзбекистон Республикасининг миллий эталон базасини шакллантиради ва ривожлантиради, миллий стандартларни халқаро стандартлар билан солиштиришни амалга оширади;
в) стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш, аккредитация қилиш ва ушбу соҳалардаги илмий-техникавий ахборотни тарқатиш тизимларининг ишлаши ва ривожланишини таъминлаш, шунингдек уларни халқаро, давлатлараро ва хорижий давлатларнинг миллий тизимлари билан мувофиқлаштириш соҳасида:
•республикада ишлаб чиқарилаётган ва импорт қилинадиган маҳсулотларни сертификатлаштириш, хорижий давлатларнинг сертификатлаштириш ишлари натижаларини тан олиш ишларини ташкил этади;
•ўз ваколатлари доирасида стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш ва аккредитация соҳасидаги норматив ҳужжатларни ишлаб чиқади, тасдиқлайди ва рўйхатдан ўтказади;
•штрих кодлаш тизимини жорий этиш сиёсатини амалга оширади ва Ўзбекистон Республикасида ишлаб чиқарилган товарларнинг Давлат реестрини юритади;
•манфаатдор шахсларни стандартлаштириш, метрология, маҳсулотни сертификатлаш, синв ва ўлчаш усуллари бўйича норматив ҳужжатлар билан таъминлайди, шунингдек ушбу соҳалардаги ютуқларни илмий-техникавий тарғиб қилишни амалга оширади;
• берилган ваколатлар доирасида халқаро, давлатлараро ва миллий норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар бўйича ягона ахборот базасини яратади;
•стандартлаштириш, метрология, сертификатлаштириш, аккредитация қилиш ва ўлчовларнинг бир хиллигини таъминлаш бўйича ишларни амалга оширишнинг умумий қоидаларини белгилайди;
•мажбурий сертификатланиши лозим бўлган маҳсулотлар рўйхатини тасдиқлаш тўғрисида Вазирлар Маҳкамасига белгиланган тартибда таклифлар киритади;
•стандартларни ўз ичига олади, сақлайди, қўллайди ва миқдорларнинг ўлчамларини ўтказади;
•сертификатланган маҳсулотлар , сертификатланган сифат тизимлари, ўлчов воситалари ва ўлчовларни амалга ошириш усуллари, аккредитацияланган сертификатлаштириш органлари, синов (ўлчов) лабораториялари, сифат эксперт-аудиторларининг давлат реестрини юритади;
д) кадрлар тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш ишларини ташкил этиш соҳасида стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасида илмий ва муҳандислик кадрларини тайёрлашни таъминлайди;
э) истеъмолчиларнинг маҳсулотлар, ишлар, хизматлар хавфсизлиги ва сифатига қўйиладиган талабларга риоя қилиш ҳамда ишончсиз ўлчов натижаларининг салбий оқибатларидан ҳимоя қилиш ҳуқуқларини таъминлаш соҳасида:
•ўз ваколатлари доирасида маҳсулот хавфсизлиги ва сифатига қўйиладиган мажбурий талабларни белгилайди ва ушбу талабларга риоя этилишини назорат қилади;
•стандартларга риоя қилиш, ўлчовлар ва сертификатлаштириш қоидаларининг бир хиллигини таъминлаш бўйича назорат қилувчи органлар билан ўзаро ҳамкорлик қилади;
•норматив ҳужжатлар талабларига, ўлчовларнинг бирлиги ва ишончлилигини таъминлашга, мажбурий сертификатлаштириш қоидаларига риоя этилиши устидан давлат назоратини ташкил этади ва амалга оширади;
•давлат метрологик назоратини амалга оширади.давлат метрологик назоратни амалга оширади.
“Ўзстандарт” агентлиги ўзига юкланган вазифа ва функцияларни бевосита, шунингдек, “Ўзбекистон стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш агентлиги тўғрисида”ги Низомга мувофиқ ўзининг ҳудудий бошқармалари ҳамда бошқа бўйсунувчи органлар ва муассасалар орқали амалга оширади.

Норматив ҳужжатлар киритилган “Алоқа соҳасидаги меъёрий ҳужжатлар маълумотлар банки” автоматлаштирилган тизими ва ахборотлаштириш” (АС БДНД).

Билан кенг доирадаги фойдаланувчилар учун тезкор кириш мақсади алоқа соҳасидаги меъёрий ҳужжатларнинг маълумотлар банки ва Интернет орқали ишлаб чиқилган ахборотлаштириш - АC версияси БДНД. Билан Жорий йилнинг июл ойида компания ва дан саноат корхоналари норматив ҳужжатларни бепул олишлари мумкин маълумотлар банки, рўйхатдан ўтгандан кейин ва учун парол олинг сайт ҳттп :// стт . ноёбкон . уз
учун Алоқа, ахборотлаштириш ва телекоммуникация технологиялари давлат қўмитасининг Эксперт комиссияси билан тузилган норматив ҳужжатлар такомиллаштириш мақсади қонуний алоқа асослари ва ахборотлаштириш, ривожланишни режалаштириш ва қайта кўриб чиқиш ҳуқуқий ҳужжатлар, уларнинг мутахассислик.
Ҳужжатлар:
Ўзбекистон Республикасининг “Стандартлаштириш тўғрисида”ги Қонуни
Ўзбекистон Республикаси алоқа ва ахборотлаштириш соҳасини стандартлаштириш тизимини ривожлантириш концепцияси К.013:2003.
ТСт 45.019:2004 саноат стандарти "Стандартлаштириш тизими алоқа ва ахборотлаштириш. Асосий қоидалар”;
• ТСт 45.034:2002 саноат стандарти “Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш тизими. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни амалга ошириш тартиби”;
• Тавсиялар Т 45–002:2006 “Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш тизими. Хўжалик юритувчи субектнинг стандартлаштириш хизмати тўғрисидаги намунавий низом”;
• РҲ 45-004:2008 “Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш тизими. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни режалаштириш, ишлаб чиқиш, тасдиқлаш, тасдиқлаш ва рўйхатдан ўтказиш тартиби”;
• РҲ 45-010: 2005 "Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш тизими. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар фондини шакллантириш ва ундан фойдаланиш тартиби”;
• РҲ 45–132: 2002 “Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасини стандартлаштириш тизими. Ишлаб чиқилган норматив ҳужжатларни халқаро норматив ҳужжатлар талаблари билан қиёсий таҳлил қилиш усуллари”;
• Тавсиялар Т 45–141:2008 “Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш тизими. Иш режасини тузиш ва стандартлаштириш бўйича ҳисобот шаклларини тўлдириш бўйича кўрсатмалар.
Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасидаги стратегияни коллегиал ишлаб чиқиш учун Стандартлаштириш бўйича техник қўмита (ТC) ташкил этилган.

ТК фаолиятининг мақсади халқаро стандартлар талабларига мувофиқлаштирилган норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш бўйича тавсиялар тайёрлашдан иборат; мавжуд стандартларни ўзгартириш ёки уларни бекор қилиш; кўрсатилаётган хизматлар сифатини ошириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилишни таъминлаш мақсадида етакчи хорижий давлатлар ва фирмалар стандартларидан фойдаланиш бўйича.

Техник қўмита мажлислари Техник қўмитанинг тасдиқланган Иш режасига мувофиқ ўтказилади.