i unlisi kuchsizlanadi va eshitilar-eshitilmas holda sust talaffuz qilinadi: bilak, tilak, biroq. Reduksiyaning ikkinchi bo‘g‘inda kelish hollari ham uchrab turadi. Bu hodisa so‘zga uchinchi bo‘g‘in qo‘shilganda sodir bo‘ladi - ikkinchi bo‘g‘indagi unli tamoman kuchsizlanib, tushib qoladi. Masalan, burun - burni, bo‘yin – bo’yni, egin - egni singari. - 9) eliziya unli bilan tugaydigan va unli bilan boshlanadigan ikki so'zning qo‘shilishi natijasida unli tovushdan birining tushib qolish hodisasidir. Bunda bir necha holat kuzatiladi:
- birinchi so‘z oxiridagi unli tushib qoladi: yoza oladi - yozoladi, bora oladi - boroladi;
- unli bilan boshlanuvchi ikkinchi so‘zning bosh unlisi tushib qoladi: borar ekan - borarkan, borar emish - borarmish, yozgan ekan - yozgankan kabi;
- Abdusalom so‘zining Absalom, Abdujabbor so‘zining Abjabbor, olib kel so‘zining opke tarzida talaffuz qilinishi natijasida bir unli va bir undoshning tushib qolishi hodisasi ham eliziyaning yuqori, murakkablashgan shakli hisoblanadi. Bunday hollarda eliziyaning murakkablashishi natijasida so‘zlarning qisqargan shakllari hosil bo‘ladi.
- Grafika_haqida_umumiy_ma’lumot'>Grafika haqida umumiy ma’lumot
- Tilshunoslik lug‘atlarida grafika tushunchasiga ikki xil ta’rif berishadi:
- Nutq tovushlarini yozib ifodalash vositalarining muayyan tizimi.
- Tilshunoslikning alifbodagi harflar tarkibini, shaklini, harf va nutq tovushlari orasidagi munosabatni belgilash bilan shug'ullanuvchi amaliy sohasi.
- Grafika grekcha grafikos so'zidan olingan bo'lib, yozuv degan ma’noni bildiradi. Grafika og'zaki nutqni turli shakllar, belgilar, raqamlar va chiziqlar yordamida aks ettiruvchi tilshunoslik sohasi hisoblanadi. Grafik vositalarga harflar, belgilar va tinish belgilari kiradi. Harf - tovush ifoda etuvchi shakl. Tutuq (’) - belgisi tovush ifoda etmaydigan shakl. Yozuvda qo'llanadigan (,) (.) (!) (?) (:) (...) (-) («») (;) (') shartli belgilar tinish belgilari deb yuritiladi. Yozuvda 1, 2, 3 kabi raqamlar ham qo'llanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
