Reja: O`lchov qayta o’zgartirgichlar va asboblar

U zatu vch i o ‘lch ovch i o ‘zgartirgich
(qisqacha uzatuvchi 
o‘zgartirgich). Uzatuvchi o‘lchovchi o‘zgartirgich deb o‘lchash
84

signalini masofadan uzatish uchun qo‘llaniladigan (qurilma) 

elementga aytiladi. Uzatuvchi o‘zgartirgichga har xil elektrik yoki 
pnevmatik o‘zgartirgichlar difmanometr-rasxodomerlarga o‘rna- 
tilgan o‘zgartirgichlarni misol qilish mumkin. Misol uchun, ular 
yordamida difmanometrning membranasiga ulangan differensial 
transformatorning o‘zagi holatining o ‘zgarishi membrananing 
o‘zgarishini chiquvchi unifikatsiyalangan o‘zgarmas tokka 0—5 mA 
gacha aylantirib beradi. Masalan, elektrik o‘zgartirgichlar yoki 
masofadan o‘lchovchi m a’lumotni uzatish uchun difmanometr 
garmonli silfonini chiquvchi unifikatsiyalashgan signalga aylan- 
tirish mumkin (0,02—0,1 MP.gacha — pnevmatik o‘tkazgich).
Asbobsozlik sanoatida o‘z ichiga birlamchi, oraliqli va uzatuvchi 
funksiyalarini jamlagan turli o ‘zgartirgichlar ishlab chiqiladi. 
Shunday qilib, shkalasiz m anom etrlar va difm anom etrlar 
o‘lchanayotgan qiymatlarni masofadan uzatish uchun o‘zgar- 
tirgichlar bilan qurilmoqda. U asboblar o‘zida oraliq va uzatuvchi 
o‘zgartirgichlar funksiyalarini bajaruvchi elementlardan tashkil 
topgan. U ndan tashqari, bir xil elementlar har xil o‘lchovli 
sxemalarda turli o‘zgartirgich funksiyasini bajarib kelishi mumkin. 
Agar o‘lchovchi zanjir o‘zgartirgich-termoelektrik element aloqa 
chizig‘i millivoltmetr b o ‘lsa, unda termoelektrik o ‘zgartirgich 
birlamchi oraliq-o‘zgartirgich va uzatuvchi funksiyalar vazifalarini 
bajaradi. Agar ikkilamchi asbob sifatida kirish signali 0,5 mA bo‘lgan 
unifikatsiyalangan potensiometr ishlatilsa, u holda signal termo- 
elekrik o ‘zgartirgichdan o‘lchanayotgan qiymatni millivoltdan 
o‘zgarmas tokni milliamperga o‘zgaruvchi o‘zgartirgichga beradi.
Ushbu holda termoelektrik element birlamchi o‘zgartirgich 
vazifasini bajaradi. Birlamchi o‘zgartiruvchi qurilmalarga tanlovchi 
va qabul qiluvchi qurilmalar kiradi. Tanlovchi va qabul qiluvchi 
qurilm alarni shunday qurilm a deb tush u n ish kerakki, bu 
qurilmalar texnologik apparatlar va quvurli o‘tkazgichlarga nazorat 
qilinayotgan muhitini va uni o‘lchovchi parametrlarini o‘lchaydigan 
qurilmalar o‘rnatiladi. Misol uchun, shunday qurilmalarga appa- 
ratdagi yoki turboo‘tkazgichdagi bosimni tanlaydigan qo‘shimcha 
yordamchi qurilmalar kiradi (ulovchi troyniklar, cho‘ntaklar va 
kengaytiruvchilar).
85

Bu qurilm alar sxemalarda belgilanmaydi, lekin spetsifi- 

katsiyaga qo‘shiladi va konstruktivlik chizmada mos holda ko‘r- 
satilgan bo‘ladi.
Ayrim qabul qiluvchi qurilmalar o‘zining konstruksiyasi va 
ishlash prinsiplari bo‘yicha to ‘g‘ridan to ‘g‘ri o‘lchash muhiti bilan 
kontaktda bo‘lishini talab qilmaydi. Ularni o‘lchash sxemalarida 
obyektga yaqin joyda tasvirlanadi.