Режа: Оптронлар ва уларнинг тузилиши. Оптронларнинг асосий характеристикалари

Х_чик = k_{Хобpект}
ёки
Х_чик=А–k_{Хобpект} (3.1.1)
4. Иккинчи пунктда топилган Х_тес = f_нур функцияни (3.1.1) ифодасига қўйиб Х_чиқ = А – k f_нурни ҳосил қиламиз ва уни фотоўзгартиргич графигида чиқиш характеристикасининг мажмуаси қурилади ва бу исталган характеристика бўлиши мумкин.
5. Чиқиш характеристикаси билан (3.1.2) эгри чизиқнинг кесишган нуқталари бўйича исталган ишчи режиминниг тушаётган нур функцияси сифатида боғлиқлигини аниқлаймиз.
Кейинги анализ ҳаммадан кўра осонроқ амалга ошириладиган режимга асосланади. Фоторезисторли фотоўзгартиргичларга мўлжалланган бундай режимларнинг бири бу–бошқариладиган юклама режимидир. Юклама сифатида параметрлари мос фоторезисторлар хизмат қилади (сезгерлиги ва ёруғлик характеристикасининг эгри чизиқлилик коэффициенти). Истеъмолчининг исталган ёруғлик характеристикасини олиш учун ҳар хил комбинацияда фоторезистор ва фоторезисторли резисторлар ишлатилиши мумкин. Фоторезисторларнинг характеристикасини мумкин бўлган бошқа хилдаги бошқариш усуллари қуйидагича:
- функционал ташқи ёруғлик ости таъсирида;
- таъминот манба орқали функционал бошқариш (ток ёки кучланишни ўзгартириш орқали).
Юқорида келтирилган усулларни бошқа турдаги фотоприёмниклар учун ҳам қўллаш мумкин.
Иккита принципиал ҳар-хил бошқариш режимини таъкидлаш лозим: а) программалаштирилган вақт бўйича бошқариш режими; б) функционал оптик бошқариш режими, яъни кириш оптик сигналга бўйсинадиган бошқариш.
Нур тарқатиш оптик трактида функционал бошқариш икки хил йўл билан амалга оширилади. «Ажратилган оптрон»нинг икки қисмида – оптик каналнинг информатив бўлмаган қисмида ва нур манбаи қисмида.
Оптик муҳит параметрларини ўзгартириш усуллари турлича бўлиши мумкин ва улар маълумдир.
Муҳит орқали ўтаётган нур интенсивлигини тўла ички қайтиш коэффицентини бошқариш йўли орқали ўзгартириш усулини кўриб чиқиш билан чегараланамиз. Оптик трактда бошқаришнинг энг оддий усули бу маълум қонуният асосида профилланган тирқишни қўлланилиши орқали амалга оширилади (3.2-расм), бу ерда: НО – назорат қилинаётган объект, ФП–ноль индикаторли режимда ишловчи фотоўзгартиргич, ДВ–двигатель, ПТ–нур манбаидан объектга тушаётган нур оқимини ўзгартирувчи профилланган тирқиш, К–кучайтиргич 3.2–расмда келтирилган схема қуйидагича ишлайди. Объектни назорат қилинаётган параметри ўзгарганда (масалан, эритма концентрацияси, зичлик, қалинлик ва фотоўзгартиргич чиқишидаги сигнал ўзгаради ва кучайтиргич К киришига U=U_оп- U_фп айирмаси келади. Двигатель ДВ профилланган тирқиш ПТ ни то U= 0 бўлгунча буради. Тирқишнинг бурилиш бурчагининг янги қиймати  назорат қилинаётган параметрнинг янги қийматига мос келади.


3.2-расм. Оптик трактда бошқаришнинг оддий усули.


Бошқариладиган нур манбалари асосида амалга оширилувчи функционал ўзгартиришлар мухим аҳамиятга эга. Бундай нур манбаларига светодиодлар ўзининг характеристикаларини қулайлиги билан тўла жавоб беради. Чунки, светодиодларнинг қувват характеристикалари чизиқли кўринишга эгадир.
Оптик сигнални функционал ўзгартиришнинг бошқа усули бу оптронни генераторнинг частота берувчи занжирига улашдир. Бу ҳолда тизимни чиқишида ўлчаш информацияси частотали кўринишда бўлади, бу унинг ишлов берилишини соддалаштиради. Умуман назорат–ўлчов техникасида ишлатиладиган ОЭЎ ни иккита асосий турга ажратиш мумкин, ноэлектрик катталикларнинг параметрик ўлчов ўзгартиргичи ва электр сигналларнинг формасини ўзгартиргичиларига.
Электр сигналларининг формасини ўзгартирувчи оптоэлектрон ўзгартиргичларга мисол қилиб турли генераторларни, ҳар хил математик операцияларни бажарувчи қурилмаларни, ҳамда оптоэлектрон детекторлар ва аралаштиргичларни кўрсатиш мумкин. Ноэлектрик катталаликларни ўзгартирувчи оптоэлектрон ўзгартиргичларга мисол қилиб зичлик, намлик, концентрация, ранг ва бошқа ўзгартиргичиларни кўрсатиш мумкин.


3.3-расм. АЛ102 ва ФСД-1А жуфтлиги учун узатиш характеристикаси.