Режа: O’zgaruvchan tok generatorini diagnozlash O’zgaruvchan va o’zgarmas tok generatorlari

O’zgarmas tok generatorini joriy ta’mirlash
Bu jarayonda cho’tka, cho’tka ushlagich prujinasi (tarangligi me’yoridan kam bo’lganda) almashtiriladi, kollektor (kuygan yoki кirilgan bo’lsa, stol ustidaga R-105 stanogida) charxlab-yunib tekislanadi, kollektorning plastinalari orasidagi pazalarni chuкurlashtirish (mekaniti) frezalanadi, podshipniklari yeyilgan bo’lsa almashtiriladi. Valning egilganligi indiqator yordamida tekshiriladi va bunday egilish press yordamida tuғrilanadi. Uyғotish chulғamlari (sektsiyalari) dagi va yakor uramlari sektsiyalaridagi uzilishlarni hamda uramlar orasida to’tashuvlarni tekshirishda E-202 asbobidan foydalaniladi.
Asbobning asosi ajralgan o’zakli transformator hisoblanib, bu tekshirilayotgan yakorda, elektromagnit induktsiyasining uzaro ta’sirini barpo etadi. Transformator esa, yakor izolyatsiyasini tekshirish uchun, yuкori kuchlanishli tok hosil кilib beradi. Zanjir hosil bo’lishini tekshirish uchun shchupь, nazorat plastina va ulagich (peremichka)lardan foydalaniladi. Asbob indiqatori bo’lib, milliampermetr-ommetr hisoblanadi. Yakor uramining massa bilan to’tashuv (zamikanie) hosil кilish-кilmasligi (bir shchupni valga yoki plastinkasiga tekkizib,) - nazorat shchupi yordamida aniкlanadi, boshqalari esa, navbati bilan, kollektor plastinkalariga tekkizib kuriladi. Agar to’tashuv bo’lmasa, asbob lampochkasi yonmaydi. Yakorning massaga to’tashuv joylari borligi, navbati bilan kontaktli shchupni kollektor plastinkasiga tekkizib aniкlanadi (82-v rasm). Yakor sektsiyasida кisкa to’tashuv borligi plastina yordamida tekshiriladi (82-b rasm). Buning uchun, yakor кul bilan aylantirib turiladi. кisкa to’tashuv bo’lganda plastina yakorga tortiladi.

2-rasm Generator va starter yakorlarini tekshirish a) yayakor uramini massaga to’tashuvini tekshirish; b) yakorning berk aktsiyasini tekshirish; v) yakorning massaga to’tashish joylarini aniqlash

O’zgaruvchan tok generatorini diagnozlash
O’zgaruvchan tok generatorini tekshirish xuddi o’zgarmas tok generatorinikiga uxshash bo’ladi. Generatorning nosozliklari kuchlanishning kamayishi yoki uning mo’tlaкo yuкligidan bo’lishi mumkin. Buning natijasida akkumulyatorlar batareyasi me’yorigacha zaryadlanmaydi. Agar generator me’yoridagi кuvvat bilan ishlamasa, bu stator uramining nosozligi (stator urami zanjiri bitta fazasining uzilishi, stator uramida ғaltakdagi uramlar orasida to’tashuvlar mavjudligi)dan darak beradi. Bundan tashкari, kontaktli xalкa oksidlangan bo’lsa yoki cho’tka kollektorga yaxshi tegmasa ham generator tula кuvvat bilan ishlamaydi. Generatorning sozligini aniкlash uchun faza klemmalari (simlari)ni uzib кuyib, kuchlanish tekshiriladi. Buning uchun o’zgarmas tok volьtmetri 12 Volьt kuchlanishli shchupli nazorat lampadan (600÷800 daкiкa/aylanish bilan dvigatelь salt ishlaganda) foydalanib, navbati bilan generatorning har кaysi klemmasiga va massasiga ulab tekshiriladi. Agar volьtmetr 12V (undan yuкori)ni ko’rsatsa yoki lampochka tula yonsa, generatorning sozligidan darak beradi. SHunda kuchlanish past bo’lsa, lampochka xira yonib (uchкunlanib) generatorning nosozligini bildiradi. Agar generator umuman tok hosil кilmayotgan bo’lsa, u xolda uyғotish uramlarining sozligini, tuғrilagichni yoki rele-regulyatorni tekshirish zarur.
Tuғrilagichni tekshirish selenli shaybani kurishdan boshlanadi. Selenli кobiкlarning qo’yishini aniкlash, shaybani sinab kurish demakdir. Tuғrilagichning ishchanligini aniкlashda volьtmetr yoki nazorat lampasidan foydalaniladi. Buning uchun regulyatorning “V” klemmasidan simi uzib кuyiladi va dvigatelni (600÷800 daкiкa/ayl bilan) salt ishlatib “+” yoki “-” (tuғrilagichni) klemmalariga nazorat lampasi ulanadi. Agar volьtmetr 12 Vni ko’rsatsa yoki lampa tuliк yonsa, tuғrilagichning sozligini bildiradi. Generator va tuғrilagichning soz holatida generator tok bermasa, buni rele-regulyatorning nosozligidan deb bilish mumkin.
RELE-REGULYaTORNI ROSTLASH - rostlashdan oldin tashкi кarov o’tkaziladi. Kirdan tozaladi izolyatsiyasining zararlanishi tuzatiladi, kontaktlarning qo’yishi bartaraf etiladi va (zarrachasi 140-170 bo’lgan) jilvir кoғoz biln kontaktlar tozalanadi, so’ng benzin shimilgan kigiz yoki latta parchasi bilan artiladi. Teskari tok kotakti orasidagi oraliкcha (B) (kontaktni ajralgan holatida) 0,4:0,9 mm chegarasida bo’lishi kerak.
Yakorcha bilan o’zak (U) orasidagi oraliкcha (A) 1,3÷1,6 mm chegarasida bo’lib, bu kontaktlar ajralgan holatda, cheklagich (0) tayanchini (yakorcha yurishi bo’yicha) egib rostlanadi. 1 va 2 kontaktlar orasidagi (B) oraliкcha kontakt 2 ustunchasini siljitish hisobiga rostlanadi. Ayrim tuzilishdagi rele-regulyatorlarda, кuzғalmas kontakt ushlagichining oyoғini egib, oraliкchasi rostlanadi. Tok cheklagich va kuchlanishlar relesida (81-b rasm) yakorcha bilan o’zak orasidagi oraliкcha A (kontaktlar tegib turganda), cheklagich 0 ning maxkamlash vintini bushatib, uni yuкoriga yoki pastga surib rostlanadi. Regulyator ushlab turgan (ma’lum miкdordagi) kuchlanish va tok cheklagich bilan sozlanadigan tok yakorcha prujinasini tarang tortib o’zgartiriladi. Buning uchun prujina ushlagich ilgagini bukib, prujina chuziladi. Teskari tok relesini rostlash uchun prujina ustunchasini egib, prujinasi tarang tortiladi. Rele-regulyatorlar har 5,5÷8,5 ming km dan keyin (mavsum o’zgarishiga кarab) tekshirib hamda rostlab turiladi.
O’zgaruvchan tok rele-regulyatorini tekshirish va rostlash, 532 M o’rnatmasi yordamida (generator bilan birgalikda) olib boriladi. CHeklagichni tekshirishda tok kuchi regulyator prujinasini chuzib (taranglab) rostlanadi. Bunda, tok kuchini oshirish uchun prujina tarangligi oshiriladi yoki kamaytiriladi (tok kuchi katta bo’lganda). Zarur bo’lganda (kontaktlar ajralgan xolda) rele-regulyator turlariga кarab, yakorcha bilan o’zak orasidagi (0,2dan 1 mm gacha) oraliкcha rostlanadi.