Konturdan o'tayotgan tok tufayli vujudga kelgan magnit oqimi tok kuchiga proporsional bo'ladi, ya'ni: Ф = LI - Konturdan o'tayotgan tok tufayli vujudga kelgan magnit oqimi tok kuchiga proporsional bo'ladi, ya'ni: Ф = LI
- L - konturning induktivligi, u konturning shakli va o'lchamlari hamda muhitning magnit singdiruvchanligiga bog'liq kattalikdir. Kontur joylashgan muhitning magnit singdiruvchanligi o’zgarmasa, ayni konturning induktivligi ham o’zgarmas kattalik bo’ladi. SI da induktivlikning birligi —genri (Gn) deb ataladi.
[L]= [Ф]/[I]=Vb/A=Gn Demak, Gn shunday g'altakning induktivligi, bu g'altakdan A o'zgarmas tok o'tganda vujudga keladigan magnit oqimi 1 Vb bo'ladi. Uzunligi l, o'ramlar soni n bo'lgan g'altakning induktivligi Lc=(μμ n2/l)S ifoda bilan aniqlanadi. - Kontuning induktivligi o'zgarmas bo'lgan hol uchun o'zinduksiya EYUK ε o’zind = - dФ/dt=-LdI/dt ifoda bilan aniqlanadi.
Demak, induktivligi 1 Gn bo'lgan konturdan o'tayotgan tok kuchi 1 sekundda 1A ga o'zgarsa, konturda o'zinduksiya EYUK vujudga keladi. Tokning boshqa (qo'shni) konturda o'zgarishi tufayli shu konturning o'zida induksion tokni hosil qilinishi o'zaro induksiya deb ataladi. - Tokning boshqa (qo'shni) konturda o'zgarishi tufayli shu konturning o'zida induksion tokni hosil qilinishi o'zaro induksiya deb ataladi.
- Ikkita kontur olaylik (rasm). Birinchi konturdan oqayotgan tok kuchining dI1 ga o'zgarishi ikkinchi kontur yuzini kesib o'tayotgan magnit oqimini dФ21= L21dI ga o'zgartiradi. Bu esa o'z navbatida ikkinchi konturda Є2 = - dФ21/dt=-L21( dI1/dt) induksiya EYUK ni vujudga keltiradi. Xuddi shuningdek, ikkinchi konturdan oqayotgan tok kuchining dI2 ga o'zgarishi tufayli birinchi kontur yuzini kesib o'tayotgan magnit oqimi dФ12 = L12dI2 ga o'zgaradi. Natijada birinchi konturda Є1 = - dФ12/dt=-L21( dI1/dt) induksiya EYUKi vujudga keladi. Bu ifodalardagi L12 va L21 lar konturlarning o'zaro induktivligi deb ataladi. Tajribalarda ham, nazariy yo’l bilan ham L12 = L21 ekanligi isbotlangan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
