Perinatal davrning o‘ziga xos xususiyatlari
Reja:
1.Prenatal davrida psixofiziolgik rivojlanish
2.Chaqaloqlik davrining fiziologik va psixologik xususiyatlari
Perinatal davr – homilaning 28 haftadan boshlab, chaqaloq hayotining dastlabki 7 sutkasigacha bo‘lgan davrni qamrab oladi.
Prenatal rivojlanish - (lotininchadan natalis "tug'ilish bilan bog'liq") embrionning xomila davrida rivojlanishi ya'ni homiladorlik. Tug'ruqdan oldin rivojlanishdan i va urug'lantirish jarayonidan boshlanib, embrional rivojlanishning germinal bosqichigacha yoki homila rivojlanishiga qadar davom etadi.
O'ninchi haftasining oxiriga kelib homiladorlik davrida embrion asosiy shaklini oldi va homila deb yuritiladi . Keyingi davr - ko'plab organlar to'liq rivojlanib boradigan xomilalik rivojlanish davri. Ushbu homila davri topikal ravishda (organlar bo'yicha) va xronologik (vaqt bo'yicha) tavsiflanadi, bunda homiladorlik holatiga ko'ra katta hodisalar qayd etiladi. [1]
Prenatal davrining bosqichlari:
1.Germinal bosqich(Uruğlanishdan homila paydo bo'lguncha
2.Embrional bosqich(Homilaning 2oylikgacha bo'lgan bosqich
3.Fetal bosqich(3 oylikdan 9 oylikgaxha bo'lgan bosqich
Rivojlanish bosqichkari:Embrional bosqich 6-8 hafta davomida:Fetal bosqich.
Embrional bosqich-Homilada qo`l,oyoqlar,barmoqlar,yuz
,yurak,miya,o`pka va boshqa hayotiy muhim organlar yuzaga keladi.Bu bosqichning oxirlarida embrion insoniy qiyofaga ega bo`ladi.Yuz tuzilishi kun sayin o`zgaradi.Ichki organlar – o`pka,ovqat hazm qilish,chiqarish tizimi shakllanadi, lekin hali faoliyat ko`rsatmaydi.
Fetal bosqich-Bu bosqichda organizmning ko`pchilik organ va tizimlari faoliyat ko`rsata boshlaydi.Harakatlari faollashadi – homila qimirlaydi,boshini o`giradi,kablarini shivirlatadi,ogzini ochadi,suyuqlik muhitida nafas olish mashqlarini bajaradi,so`rish harakatlarini amalga oshiradi.
|
3 oylikda
4 oylikda
5 oylikda
6 oylikda
|
Ko`zida qorachiq payd bo`ladi ,milkida tishlarshakllanadi, qo`l va oyoq barmoqlarida tirnoq o`sa boshlaydi.Qalqonsimon,oshqozonosti bezi,buyrak rivojlanadi, jigar Ishlay boshlaydi. Qovurg`a, umurtqa qattiqlashadi.Tana uzunligi 7.5 sm, og`irligi 14 g.ni tashkil etadi.
Tana uzunligi ortadi, bosh va tana proportciyasi
normallashadi.Yuzida lablari ko`rina boshlaydi. Yurak muskul kuchi ortib, uning qisqarish chastotasi minutiga
120-160 urishga to`g`ri keladi.
Ushlash refleksi yuzaga keladi,harakatlar hajmi va kuchi
Ortadi. Qimirlaganda ona uning tirsagi, tizzasi, boshini
seza oladi.
Homila uzunligi 30 sm.,og`irligi 0.7 kg.ga teng bo`ladi.
Ko`z to`liq shakllanadi,suyak tizimi jadal rivojlanadi,
Sochlari o`sishda davom etadi. Bu bosqichdagi eng e`tiborli voqea – miyaning o`sishidir.Bosh miya 6 marta kattalashadi,
Faoliyat ko`rsata boshlaydi.Bu nafas olish,uyqu va tetiklik
Jarayonlarining o`zaro munosabatini boshqarish imkonini beradi.
|
7 oyligida
8 oyligida
9 oyligida
|
Homila og`irligi 1,5 kg.ga teng bo`ladi. Nerv tizimi-
ning etilishi natijasida nafas olish, yutinish funktciyalari boshqariladigan bo`lib qoladi, vestibulyar apparat ishlay boshlaydi.
Homila og`irligiga haftasiga 200 g. dan qo`shilib boradi. Uning organizmi tashqi olam bilan uchrashuvga tayyorlana boshlaydi. Teri ostida yog` qatlami hosil bo`ladi, bu esa bola dunyoga
Kelgan vaqtda uni temperatura o`zgarishidan asraudi. 8,5 oyligida ko`zini ochadi, qo`llarini ko`ra oladi.
Homilada uyqu va bedorlikning sutkalik cikli o`rnatiladi.Eshitishning rivojlanishi tugaydi.O`sish-
da davom etadi.Boshi bilan pastga o`giriladi.
Og`irlikning ortish tempi pasayadi.
| - 1953 yilda Virdjiniya Apgar standart baholash shkalasini ishlab chiqqach,vrachlar yangi tug`ilgan chaqaloq salomatligining holatini tez va ob`ektiv baholash imkoniga ega bo`ldilar. Baholash tug`ilgandan 1 minut o`tgach o`tkaziladi va 5 minutdan so`ng takrorlanadi.
- Ushbu shkala bo`yicha maksimal ball – 10.
- 7 va undan ortiq ballar norma.
- 7 balldan past ballar bola organizmining to`liq faoliyat ko`rsatmayotganligidan darak beradi.
- 4 balldan past bo`lsa chaqaloqni maxsus apparatda boqiladi.
Belgilar
|
Belgilarni ballda baholash
| | | | |
0
|
1
|
2
|
Yurak urishi
|
Mavjud emas
|
Chastotasi minutiga 100 ta urish
|
Chastotasi minutiga 100 ta urishdan ortiq
|
Nafas olish
|
Mavjud emas
|
Sekin, regulyar emas
|
Kuchli ( yig`i)
baqiriq
|
Muskul tonusi
|
Bo`shashgan
|
Birmuncha egilish darajasi
|
Faol harakatlar
|
Reflektor qo`zg`aluvchanlik
|
Mavjud emas
|
Sust ifodalangan
|
Kuchli ifodalangan
|
Terining rangi
|
Ko`kimtir yoki
rangsiz
|
Tana pushti va
qo`l-oyoqlarning
ko`kimtirligi
|
Pushti
|
Yangi tug'ilgan chaqaloqning holatini aniqlash uchun APGAR shkalasi
Do'stlaringiz bilan baham: |
