Reja: Qo’rg’oshinning asosiy xossalari va qo’llanilish o’rinlari

Kushimchalar ortik emas

Rux	Mis
KS- 0-A	74	2,5	1,5
KS- 0	73	2,5	1,5
KS- 1-A	71	3	1,7
KS- 1	70	3	1,8
KS-2	65	4	2
KS-3	60	6	2,5
KS-4	55	8	3,5
KS-5	50	10	4
KS-6	45	11	5
KS- 7	40	13	6
PPS	30	normallashmagan
PSM	20	normallashmagan

PPS- kurgoshinli oralik maxsulot
PSM- Kurgoshin-misli maxsulot
Nazorat savollari.
1) Qo’rg’oshinning asosiy xossalari?
2) Oksidlangan rux minerallarining sulfidilash jarayoni?
3) Qaysi elementlarni yo’ldosh elementlar deyishimiz mumkin?
Ma’ruza №7.
Qo’rg’oshin minerallarining flotatsion xossalari.
Reja:

1. 
   Galenitning flotatsiyalanish xususiyati.
   
2. 
   Qo’rg’oshinning oksidli minerallari.
   

Tayanch so’zlar: Qo’rg’oshin, Galentit, Anglezit, TSerrusit, Anglezit, Piromorfit, selektiv flotatsiya, zararli qo’shimchalar, yo’ldosh elementla, qattiq foydali qazilma, boyitish mahsulotlari

1. Galenitning flotatsion xususiyatlari birma-bir urganib chikilgan. Galenitning kristal strukturasi va boglanishi shunakaki, u bulaklanganda xam ionlar birikishi buzilmaydi, yangi xosil bulgan mineral yuzasi gidrofob buladi. SHunmng uchun u fakatgina kupirtirgich yordamida flotatsiyalansa buladi. Karbonat angidrid va suvli muxitda kislorod tahsirida galenitning yuzasi oson oksidlanib kurgoshin sulg’fat (rN=6,7), kurgoshinkarbonat (rN=6,7-9) yoki kurgoshin gidrakarbonat (rN=9-12) xosil kiladi. Yukori bulmagan oksidlanish darajasida galenit rN=9-9,5 muxitda ksantogenat va ditiofosfatlar bilan yaxshi flotatsiyalanadi. Galenitning flotatsion xossalariga uning tarkibidagi zararli kushimchalar, ayniksa mis, shuningdek, utkazuvchanlik turi, mineralning kristallik va genetik xususiyatlari katta tahsir kursatadi.

Sulg’fid-ionlari galenit yuzasidan tuyintirilgan ksantogenatni chikarab tashlashni boshlagan vaktda, paydo bulgan yaxlit sulfid parda yiguvchi bilan tahsirlashmay kup mikdorda sarf bulganda (1 kg/t gacha) galenitga tazyiqlovchi sifatida natriy sulfat beriladi.
Galenit shningdek kuchli oksidlanish xususiyatiga ega kaliy xromat K₂S₄O₄ va bixromat K₂S₂O₇ bilan xam tazyiqlovchi hisoblanadi. Ularning vazifasi nafakat galenit yuzasida kiyin eruvchi kurgoshin xromat xosil kilishdan, balki minerallarning ksantogenat bilan oksidlanishidan iborat. Galenitning xromatlar bilan bosilishi 20-50g/t da borib, uning xromatlar bilan samarali bosilishi rN=5-6 da boradi. (5.2. rasm)



5-rasm. Galenitning xromatlar bilan bosilishi
Galenitni tazyiqlash uchun eriydigan fosfatlar H₃’O₄, NaH₂’O₄, Ca(H₂’O₄)₂ (1,7-7 kg/t kontsentrat) va organik birikmalar, masalan kraxmal yoki dekstrin (0,1-0,2 kg/t kontsentrat) ishlatilishi mumkin.
Kurgoshinning oksidlangan minerallari, ayniksa tserrusit va anglezit sulg’fgidril yiguvchilar bilan kiyin flotatsiyalanadi. SHuning uchun kurgoshinning oksidlangan minerallari ularning yuzasi natriy sulg’fid bilan sulg’fidizatsiya kilingandan sung ksantogenatlar bilan flotatsiyalanadi. TSerrusitning sulg’fidizatsiyasi uchun rN ning mukobil kiymati 8,5- 9,3 ; anglezit uchun 7,5-8,2. Kurgoshinning oksidlangan minerallari sulg’fidizatsiyalanishga bulgan kobiliyati va keyingi flotatsiyalanishga bulgan moyilligiga karab ktsyidagi guruxlarga bulsa buladi: oson sulg’fidizatsiyalanadigan va oson flotatsiyalanadigan ( tserrusit, anglezit va vulg’fenit); yomon sulg’fidizatsiyalanadigan va kam flotatsiyalanadigan ( mimetizit i piromorfit); sulg’fidizatsiyalanmaydigan va flotatsiyalanmaydigan (plyumboyarozit).
Oksidlangan kurg’oshinli minerallarga yog’ moy kislotali yig’uvchilar– olein kislota, natriy oleati bilan flotatsiyalashni kullash mumkin. Lekin bu yiguvchilarnin kullanilishi dolomit, oxaktosh, jemir oksidi tutmagan rudalarda cheklanadi, ular oksgidral yiguvchilar bilan xam yaxshi flotatsiyalanib suyuq shisha bilan tazyiqlash samarasizdir. Sulfidli kurgoshin rudalarni boyitish texnologiyasi kupincha zarrachalarning kattaligi bilan, tarkalishning bir xiligi bilan, galenitning flotatsion faolligi bilan va piritning borligi bilan aniklanadi. Birlashtirilgan gravitatsion-flotatsion boyitish jaraenlari galenitning zarrachalari yirik rudalari uchun ishlatiladi, uning asosiy massasi jarayonning boshida ogir suspenziyalar yoki cho’ktirish yerdamida olinadi. Tarkibida rux va mis bulmagan sulfidli kurgoshinli rudalar tabiatda kam uchraydi, ularning boyitilishi oddiy texnologik sxema buyicha amalga oshiriladi. Jaraenlar ketma-ketligi rudaning yirikligiga boglik. Galenit odata ksantogenat yeki ditiofosfat bilan sarfi 30-60 g/t bulgan pH=8-8,5 li sodali muxitda flotatsiyalanadi.
Agar ruda tarkibida temir oksidlari yeki gidroksidlari bulsa, texnologik sxemaga mayda sinflarni kontsentratsion stolda boyitish yeki magnitli separatsiyajaraenlari kushiladi. Mayda zarrachalik kurgoshin minerallari gravitatsiyali boyitish jaraenidan chikka chikindilardan sulg’fidizatsiya yuli bilan olinadi. Bu kabi birlashtirilgan sxemalar “Mobladen” (Marokko), “Mexirnix”(Germaniya) fabrikalarida kullaniladi. Tarkibida 15-80% oksid xolidagi kurgoshin minerallarini ( anglezit va tserrusit) saklovchi sulfidli – oksidli aralash rudalar keng tarkalgan. Sulfidli va oksidli kurgoshin minerallarining nisbatiga karab bu rudalar 2 xil sxema bilan boyitiladi, bu jaraen Mirgalimsoy konidagi aralash kurgoshin-baritli rudalarni kayti ishlovchi Kentau fabrikasida amalga oshiriladi. Bu rudalarda kurgoshinning tserrusit va anglezit minerallari xolidagi mikdori 15 dan 20% gacha. Ruda tarkibida shuningdek pirit (1,5-2%), kam mikdorda sfalerit va xalkopirit xam bor. Baritning mikdori sanoatda axamiyatlidir. Asosiy rudalimas minerallar – kalg’tsit, dolomit, kvarts, limonit, getit, gidrogetit. Rudalar kurgoshinning yupka va tartibsiz joylashishi bilan fark kiladi. Galenitning deyarli 90 % yirikligi 0,2 mm, ulardan 50 % dan ortigi 0,02 mm. TSerrusitning 50% 0,005mm li zarrachalar bilan kursatilgan. Baritning zarrachalari yirikligi 0,05mm dan kam. Rudaning boyitilishi 3 boskichli flotatsiya yuli bilan amalga oshiriladi. Birinchi yanchish jaraeni yarim yepik tsiklda spiralli klassifikator bilan ishlaydigan sterjenli yanchigichda amalga oshiriladi. Bu klassifikatorning sliviyirikligi -0,074mm sinfli 45-50% 1 asosiy kurgoshin flotatsiyasiga yuboriladi, bunda oksidlangan kurgoshin minerallari sulg’fidizatsiyasi uchun sernistqy natriy (450 g/t), butil va etil ksantogenatlarining aralashmasidan iborat yiguvchi (85 g/t), ditiofosfat (18g/t) va kupirtiruvchi T-66 (10 g/t) kushiladi.
Flotatsiyaning chikindilari 75-80% -0,074 sinfli yiriklikkacha kayta yanchiladi, 2-flotatsiyaning chikindilari 100% gacha yanchiladi sernistqy natriy kushilgan kurgoshin flotatsiyasiga yuboriladi. Sernistqy natriyning bu jaraendagi sarfi 350 g/t ni tashkil etadi.
Kurgoshinli flotatsiyaga ditiofosfat berish kurgoshinning oksidli minerallarini olishni 8% ga oshiradi. Kurgoshin kontsentratni sifatini yaxshilash va piritni bosish uchun 1-tozalovchi kurgoshinli flotatsiyaga natriy tsianid kushiladi. Bu kurgoshinning tayer kontsentratidagi mikdorini 44-46% gacha oshirish imkonini beradi.
Kurgoshinli flotatsiyaning 3–Nazorat flotatsiyasi chikindilari baritli flotatsiyaga yuboriladi, u olein kislota (45g/t) va alkilsulg’fat(80g/t) aralashmasi bulgan yiguvchi tahsirida boradi. Bush jins minerallari asosiy flotatsiyaga (1100g/t) va tozalovchi flotatsiyaga (500g/t) beriladigan suyuk shisha bilan bosiladi. Tayer baritli kontsentrat 80-82% barit saklaydi.