Reja: Shaxsga yo’naltirilgan ta’lim texnologiyalarining turlari

34-rasm. Vebinar mashFulotlarning tashkil эtilish bosцichlari


Mashgulotlarni tashkil эtishda цuyidagi texnik vosita (цurilma)lar kerak buladi:

1. 
   Shaxsiy kompyuter (u Internetga ulangan bo’lishi lozim).
   
2. 
   Veb-kamera (kompyuterga ulangan ёki avtonom).
   
3. 
   G arnitura (mikrofon ёki ovozni цabul цiluvchi moslama - цulцochin, ovozli kranay (kolonka)).
   
4. 
   Эxoni bartaraf эtadigan moslama (ishtirokchilardan kimnidir kompyuteridagi karnay miцrofon oldida bulib цolsa, u xolda boshцalarning ovozi mikrofonga “tushib цoladi” va bu эxo xosil цiladi).
   
5. 
   Dasturiy ta’minot (shaxsiy kompyuterlarda Adobe Flash Player plaginining sunggi modeli, shuningdek, veb-brauzer
   

(Mozilla Firefox, Google Chrome) urnatilishi zarur)





Vebinar mashgulotlardan oldin talaba, tinglovchilar bu dakida xabardor qilinadi. Shu maksadda ularga xabarnoma yuboriladi. Unda kuyidagilar kursatilishi shart:

• 
  mashgulotning nomi;
  
• 
  vebinar mashgulotni olib boruvchi xdkia ma’lumot;
  
• 
  mashgulot sanasi, boshlaniqh vakti va davomiyligi;
  
• 
  mashgulot maksadi va vazifalari;
  
• 
  vebinarning tarkibiy tuzilmasi va mazmuni (bulimlar buyicha) dakida kiskacha ma’lumot;
  
• 
  kutilaёtgan natijalar
  

Kushimcha ravishda ishtirokchilarga “Vebinarda kanday ishtirok эtish mumkin?” nomli kiskacha yuriknomani yuborish maksadga muvofikdir.

Vebinar mashguloti dakidagi xabar masofaviy o’quv kursining “Yangiliklar forumi”da tarkatilishi va tavkimda kayd эtilishi kerak. Agarda vebinar mustaqil tashkil эtilaёtgan bo’lsa, u dolda ishtirokchilar mashgulot dakida bir dafta oldin xabardor qilinishi, shuningdek, mashgulot dakida yana bir bor bir kun va bir soat avval xabar yuborilishi maksadga muvofikdir.

Bu turdagi mashgulotning dasturiy ta’minoti mutaxassislar tomonidan ta’minlanadi. Ayni vaktda vebinar mashgulotlar turli tijorat (Webinar.ru, Comdi, Mirapolis Virtual Room va b.) dama эrkin tarkatuvchi (OpenMeetings, OnWebinar va d.k.) serverlar ёrdamida tashkil эtiladi.

6. 
   O’quv loyidalarini ishlab chikish. Bugungi kunda ta’lim jaraёnida talabalar tomonidan dam turli o’quv loyidalarning tayёrlaniqhiga э’tibor qaratilmokda. Xush, o’quv loyidasining uzi nima?
   

O’quv loyidalarini tayёrlash jaraёni kanday kechadi?

O’quv loyix,asi - 1) talablarning muammolarni izlash, tadkikot qilish va echish, natija (echim)ni madsulot ko’rinishida rasmiylashtirishga qaratilgan mustaqil o’quv faoliyatini tashkil эtish usuli;

2. 
   nazariy bilimlar asosida amaliy topshiriklarni echishga qaratilgan o’quv darakati vositasi;
   
3. 
   rivojlantirish, tarbiyalash, ta’lim berish, bilimlarni boyitish, mustadkamlash va malakalarni shakllantirishga
   

yo’naltirilgan didaktik vosita

Loyida ta’limi texnologiyalaridan o’quv amaliёtida foydalaniqhda “o’quv loyidaviy faoliyat” tushunchasi dam kullaniladi. O’quv loyi^aviy

	Tayergarlik boskich
V

Loyixani bajarnsh boskdchn /	Yakunlovchi
	boskich
\		J

Loyixaga kirishish, loyixa faoliyatini tashkil эtish va rejalashtirish (auditoriya ishi)


Auditoriyadan tashkarida tashkil эtiladigan amaliy faoliyat


Loyixa tavdimot, talabalar faaliyatining avxspaniqhi. loyixa faoliyati refleksiyasi (auditoriya ishi)

35. 
    rasm. Talabalar o’quv loyidaviy faoliyati boskichlari
    

Talabalar tomonidan juftlik, kichik gurudlar ёki jamoa asosida turli mavzularda o’quv loyidalarini tayёrlash kuyidagi boskichlarda kechadi (36 - rasm):

35. 
    rasm. Talabalar tomonidan o’quv loyidalarini tayёrlash boskichlari
    

O’quv loyidalari faoliyat mazmuni, bilim sodasi (fanlar) buyicha tayёrlaniqhiga ko’ra kuyidagicha turlanadi (37-rasm):

35. 
    rasm. O’quv loyix,alarining turlari
    

^7" <*' vy vy

dar bir uцuv loyixasi uz maцsadi va kutiladigan natijasiga ko’ra muayyan turga mansub buladi. Uцuv loyixalarining asosiy turlari цuyidagilardir (7-jadval):

7-jadval. O’quv loyix,alari turlarining moxiyati

Axborot LI TyDKIKO! loynxalar loYYosharn			Amaliy lshshualar
MakodYo
Muammo ga oid ma’lumotla r ni tuplash, ularni tal,lil цilish, u mumla sh ti r i sh, moxiyatini ёrptish, muammoni xal эtish usul va vositatarini tavsiflash, ularning axamiyatini asoslash	Tadkikotni amalga oshirish, tadkikot asosida muammo iZoxini asoslash, kelgusida rivojlaniqh uchuy yangi muammo larni asoslash			Muammoni xagt эtish usul v a vo sitalar i ni ishlab nikish
Natkjasi
Maxala, referat, ma’ruza, keys va b.	Xchsobot, ma’ruza, keys va b.	Xarakatlar dasturi, b iz nes-reja, keys, strategiya, tavsiya, ma’lumotnoma tuplami va b.
Loynua mavэusi (shmuia)
Pedagogiing ta’lim jaraёniga innovaцion ёndashuvi ukitish sifati va samaraцrrpigini kafolatlay oladimi? Pedagogning innovaцion faoliyati aynan	Ish tajribasidan kat’iy nazar xar Sir pedagog innovator bula oladimi? Pedagogning innovatorlik	Pedagogning innovaцion failiyat malakalarini o’zlashtirish dasturi. Pedagogning innovaцion faoliyatni tashkil эtish

Uцuv loyixalari muayyan topshiriц bulib, uning natijasi oddiy bir maxsulotni tayёrlash (m: texnologik xaritani tayёrlash, biror-biror model, deylik, dizaynerlik modelini yaratishdan iborat buladi. Biroц, ayni o’rinda shuni xam цayd эtish kerak, “loyixa” tushunchasi negizida xamisha xam amaliy xarakatlar natijasia tayёrlangan biror-bir maxsulot tushunilmaydi. Chunki loyixa doirasida nazariy, amaliy va metodik xarakterdagi goyalarni yaratish negizida maxsulotni yaratishga tugri keladi.





Uцuv loyixdlarini tayёrlashda amaliёt uцituvchisi muxim o’rin эgallaydi. Uning zimmasiga bir цator vazifalar yuklatiladi. Ular:

• 
  loyixa ishi uchun muayyan mavzu, muammoni belgilash;
  
• 
  loyixa topshiriцlarini ishlab chiцarish;
  
• 
  loyixa ishini uцuv jadvaliga kiritishi;
  
• 
  loyixa jaraёnini modelini avvaldan ishlab chiцish, topshiriцlarni talabalarning imkoniyatlariga moslashtirish;
  
• 
  talabalarni loyixa ishi bilan taniqhtirish;
  

ularning amaliy faoliyatlari nazorat цilib turish


Amaliёt uцituvchisi avvaldan цuyidagi material va xujjatlarni tayёrlab olishi lozim:

• 
  loyixa (chizma, эlektrosxema)lar;
  
• 
  loyixaga taalluцli topshiriцlar baёni;
  
• 
  ma’lumot yigishga oid yo’naltiruvchi savollar;
  
• 
  uцuv maцsadlarni ёriuvchi ma’lumotlar
  

Amaliёt uцituvchisi ta’lim jaraёnida talabalarning faoliyatlarini nazorat цilib borai va nazorat natijalarini “Nazorat protokoli”ga цayd эtadi. Protokol talabalarning faoliyatini baxolashga doir mezonlarga эga bo’lishi lozim.

3. 
   Talabalar portfoliolarini shakllantirish va amaliёtga
   

tatbiц эtish. Zamonaviy sharoitda nafaцat ta’lim jaraёnini tashkil эtishda, shu bilan birga talabalarning uцuv faoliyatlarini nazorat цilishda uцuv portfoliosi xam innovaцion xarakterga эga. Ayni o’rinda ana shu vosita tugrisida tuxtalib utiladi.

Sunggi yillarda zamonaviy ta’limda pedagogning kasbiy, talabaning эsa uцuv faoliyatini mazmunan takomillashtirish, shuningdek, xar ikki faoliyat to’rining sifatini ma’lum kursatkichlar asosida etarlicha, xolis baxolashga nisbatan эxtiёj kuchaymoцda. Portfolio pedagog xamda talabaning faoliyatiga bilvosita baxo berish, цay darajada sifatli va samarali эkanligini taxlil цilish imkoniyatini ta’minlashga xizmat цiladi. ^olaversa, portfoliolar pedagog va talabalarga ularning shaxsi, faoliyati bilan turli эkspertiza (tekshiruv)lar jaraёnida komissiya a’zolarini bilvosita taniqhish imkoniyatini beradi.

“Portfolio” (ingl. “portfolio” - “portfel”, “xujjatlar solinadigan sumka”) - avtobiografik xarakterga эga xujjatlar tuplami

G Xujjatlar portfoliosi			- ■ Ishlar portfoliosi
Natijalar portfoliosi	«■		Bayarlovchi portfolio
Takrizlar portfoliosi	*	+■	On-line portfolio

35. 
    rasm. Talabalar o’quv portfoliolarining asosiy turlari
    

Kuyida talabalar o’quv portfoliolarining turlariga xos xususiyatlar tugrisida suz yuritiladi.

1. 
   Xujjatlar portfoliosi (bunda talabaning indiviudal ta’limiy muvaffakiyatlari aks эttiruvchi diplom, faxriy ёrlik, guvodnoma va b. jamlanadi).
   
2. 
   Ishlar portfoliosi (unda talaba tomonidan bajarilgan ijodiy ishlar, loyidalar, tadkikotlar, ularning natijalarini aks эttiruvchi reyting daftarchasi, ijodiy ish daftari, эlektron dujjatlar, modellar, loyidalar, ijtimoiy, ishlab chikarish, pedagogik amaliёtga doir disobotlar, talaba tomonidan mustaqil ёki guruddoshlar bilan
   

xamkorlikda tuplagan adabiёtlar, davriy nashrlarning kseronusxalari, illyustraцiyalar joy oladi).

3. 
   Natijalar portfoliosi (bunda talabaning uzi ёki pedagoglar tomonidan jamlangan talabalarning эng yaxshi ishlari o’rin oladi; natijalar portfoliosi individual va guruxli bo’lishi mumkin; ushbu portfolioda aks эtgan ma’lumotlar asosida “Эng yaxshi talabalar guruxi” tanlovini tashkil эtish mumkin).
   
4. 
   Bax,olovchi portfolio (u talabaning bilim, kunikma va malakalarini nazorat цilish maцsadida shakllantiriladi; bu turdagi portfoliodan nazorat ishlari, testlar, chizmalar, krossvordlar va boshцalar o’rin oladi).
   
5. 
   Takrizlar portfoliosi (bunda talaba tomonidan эrishgan yutuцlarni baxolashga doir xulosa, taцriz, rezyume, эsse, tavsiyanoma va tavsifnomalar jamlanadi)
   
6. 
   On-line portfolio (bu kabi portfolio turli shakllarda namoёn buladi; masalan: 1) talabalar tomonidan oliy ta’lim muassasasi ёki fakultet saytiga materiallarni цushish; 2) shaxsiy veb-saytlarni yaratish; 3) semestr yakunlari buyicha xisobot tayёrlash).
   

Portfoliolar yaratilishiga ko’ra xam turlicha buladi. Ya’ni ular эlektron, bosma va цogoz variantlarda yaratiladi. Kaysi variantda portfolioni yaratishni sub’ektning uzi tanlaydi.

Portfolioda talabaning joriy, oraliц va mustaцil ishlari buyicha bajargan topshiriцlari, ularga цuyilgan o’zlashtirish ballari xam jamlanib boriladi. Portfolio yurgizish talabaning semestr (kurs) va uцuv muddati davomidagi o’zlashtirishi, mustaцil ish topshiriцlarini muntazam ravishda bajarib borganligi tugrisidagi daliliy xujjat xisoblanadi. Portfolio pedagogik jaraёnda pedagogga talabaning эrishaёtgan yutuцlari yuzasidan monitoringni olib borish imkoniyatini yaratadi va o’zlashtirish ballarining xaццoniy, ishonchli bo’lishini ta’minlaydi. Talabaga эsa bilim darajasining цay darajadaligini, uning dinamik usishini kuzatib borish, kasbiy jixatdan shaxsan rivojlaniqh darajasini mustaqil baxolash uchun zarur sharoitni yaratadi.

Kuyidagi xolatlarda talabalar tomonidan portfoliolarning shakllantirilishi maцsadga muvofiцdir:

1. 
   Istiцbolli ish urniga эga bo’lishda (raxbariyat va xamkasblar ёsh mutaxassis bilan yaцindan taniqhish imkoniyatiga эga buladilar).
   
2. 
   Ilmiy-tadцiцot ishlarini olib borishda (tadцiцot natijalarini patentlashtirish imkoniyatini ta’minlaydi).
   
3. 
   Fan olipiadalarda ishtirok эtishda (olipiadaning turli bosцichlarida
   

1. 
   
   talabaning imkoniyatlarini baxolash va chamalashga muvffaц bulinadi).
   
   4. 
      Nomdor xamda Prezident stipendiyasiga talabgor bo’lishda (tanlov xay’ati talabaning imkoniyatlaridan tula xabar buladi).
      
   5. 
      Shaxsiy maцsadlarni amalga oshirishda (цushimcha faoliyat turi bilan shugullaniqhda xamkorlarga talaba
      
   
   shaxsini yaцindan taniqhtirish imkoniyatini yaratadi)
   
   
   Talabalarning portfoliolari цuyidagi tuzilishga эga buladi:
   
   titul;
   
2. 
   mundarija;
   
3. 
   portfolioning maцsadi;
   
4. 
   portfolioning bulimlari
   

Turiga ko’ra portfoliolar bir necha bulimlarni uz ichiga olishi mumkin. Masalan, “Ishlar portfoliosi” цuyidagi turtta bulimdan tarkib topadi:

1. 
   “Mening kiёfam” (talabaning shaxsiga oid ma’lumotlar talabaning rasmi, эsse, anketa, tavsifnomalar asosida beriladi; unda цuyidagi lavxalar mavjud: “Mening anketam”; “Taniqhing - bu men!”; “Mening uylarim”; - “Men va mening цiziцishlarim”.).
   
2. 
   Portfolio-kollektor (talaba tomonidan mutaxassislik fanlari buyicha tuplagan materiallar (adabiёtlar ruyxati, chizma, jadval va rasmlar, maцolalarning kseronusxalari, kursdoshlarining ijodiy ishlari) o’rin oladi; bulim цuyidagi lavxalardan iborat bo’lishi mumkin: “Ish stoli”; “Bu цiziц”; “Kursdoshlarim ijodidan”; portfolio- kollektor uncha katta bulmagan o’ziga xos arxiv sanaladi).
   
3. 
   Ish materiallari (talabaning uzi tomonidan yaratilgan, tizimlashtirilgan barcha materiallar kiritiladi; bulimning lavxalari цuyidagicha bo’lishi mumkin: “Yozma ishlar”, “Ijodiy ishlar”, “Tadцiцot tajribalari”, “Amaliёt ishlanmalari”).
   
4. 
   Shaxsiy yutuklar (talabaning yarim, bir uцuv yili ёki yaxlit ta’lim davrida эrishgan yutuцlari, цulga kiritgan natijalari aks эtadi; unda цuyidagi lavxalar bo’lishi mumkin: “Mening bunёdkor goyam”; “Mening ta’lim borasidagi tashabbuslarim”).
   

Talabalarning uцuv portfoliosini yaratishga цaratilgan amaliy xarakat bir necha bosцichda tashkil эtiladi. Ya’ni (39-rasm):