Reja: Tabiiy gazning tarkibi va asosiy parametrlari

Mavzu: Gazning fizik-kimyoviy va issiqlik fizik xususiyatlari
Reja:
1. Tabiiy gazning tarkibi va asosiy parametrlari.
2.Gaz va gazkondensat aralashmasining zichligi.
3. Gazning kritik va keltirilgani parametrlari.
4. Tabiiy gazning qovushqoqligi

1. Tabiiy gazning tarkibi va asosiy parametrlari.
Gaz, gaz kondensat va gaz-neft konlaridan qazib olinadigan tabiiy gazlar to‘yingan uglevodorodlar va nouglevodorod komponentlardan tashkil toptan ko‘p komponentli sistemadir. To‘yingan uglevodorodlar
S_nH_2n+2 formulaga ega va molekuladagi karbon atomi miqdoriga bog‘liq holda normal sharoitlarda ikkita agregat holatida bo‘lishi mumkin: gazlar-molekulasida to‘rttagacha karbon atomi bo‘lgan (SN₄ dan S₄N₁₀ gacha) uglevodorodlar; suyuqliklar-beshta va undan ortiq karbon atomi (S₅N₁₂+yu) bo‘lgan uglevodorodlar. Og‘ir uglevodorodlar temperatura va bosimga bog‘liq holda yengil uglevodorodlarda erishi, yoyinki suyuq holatda bo‘lishi mumkin. Tabiiy gazda nouglevodorod komponentlardan azot N₂, karbonat angidrid gazi SO₂, vodorod sulfid N₂S va boshqalar shuningdek, inert gazlar Ag, Sr, Xe, Ne bor. Bundan tashqari, tabiiy gazlar, qoida bo‘yicha suv bug‘lari bilan to‘yingan bo‘ladi, ularning miqdori bosimga temperatura shuningdek, gaz va suv takibiga bog‘liq.
Tabiiy gaz tarkibi, odatda, birlik yoki foizning hajmiy yoki massa birligi ulushida ifodalanadi. Gaz aralashmasining hajmiy tarkibi uning mol (modda miqdorining o‘lchov birligi) tarkibi ham hisoblanadi, chunki har qanday gazning bir mol hajmi 0°S temperatura va 760 mm sim. ust. 22,4l/molga teng bo‘ladi.
Gazning hajmiy (molyar) tarkibini qo‘yidagi formula bo‘yicha aralashmaning har bir komponenti uchun qayta hisoblash mumkin:
(II.1)
bunda: g_{i -}i gazdagi komponentning massa ulushi; x_{i –} i kom­ponentning hajmiy ulushi, M_i — i komponentning molekular massasi, II.1-jadvaldan aniqlanadi.
Agar tabiiy gaz tarkibi massa ulushida berilsa, u holda uni hajmiy (molyar) birlikda qayta hisoblash uchun qo‘yidagi formuladan foydalaniladi:
(II.2)

bunda: m_i – aralashmadagi i-komponentning mol soni.

Mi = g_i/M_i ekanligini hisobga olib, (II.2) formulani qo‘yidagicha yozish mumkin:

Tabiiy gazlarning hisoblash uchun zarur bo‘lgan komponentlarining asosiy parametrlar berilgan.