Reja: Tovar ehtiyojni qondirish vositasidir

Mavzu: Tovar – ehtiyojni qondirish vositasidir.
Reja:

1. 
   Tovar – ehtiyojni qondirish vositasidir.
   
2. 
   Tovarning raqobatbardoshligi haqida tushuncha.
   
3. 
   Tovarning yashash davri va uning bosqichlari.
   

Tayanch so’zlar: iste`mol tovarlari, kundalik iste`mol tovarlari, dastlabki tanlov asosidagi tovarlar, passiv talabdagi tovarlar, tovarlar va xizmatlar assortimenti, tovar sifati, raqobat, raqobatbardoshlik.

1. 
   Tovar – ehtiyojni qondirish vositasidir.
   

Tovar-murakkab ko`p qirrali tushuncha, biroq bunda eng asosiy narsa iste`mol xususiyatlari, ya`ni tovarning o`z vazifasini bajarish-unga ega bo`lgan iste`molchining ehtiyojlarini qondirish xususiyatidir.
Tovarning iste`mol qiymati uning iste`mol xususiyati majmuasidir.
Tovarning quyidagi xususiyatlariga qarab alohida e`tibor beriladi: rangi, upakovkasi (urash, bog`lash), tashqi ko`rinishining fasohati (dizayni), ergonomik xususiyatlari (foydalanish, ta`mirlash va boshqalarning qulayligi va boshqalar). Tovarni ishlab chiqarishdan oldin uning iste`mol xususiyati tahlil qilinadi.
Tovar-murakkab ko`p qirrali tushuncha, biroq bunda eng asosiy narsa iste`mol xususiyatlari, ya`ni tovarning o`z vazifasini bajarish - unga ega bo`lgan iste`molchining ehtiyojlarini qondirish xususiyatidir.
Tovarlar quyidagi mezonlari bo`yicha alohida guruhlarga bo`linadi:
 maqsadli ko`rsatkich bo`yicha;
 bozor turiga ko`ra;
 foydalanishga tayyorligiga ko`ra;
 iste`molchilar soniga qarab bo`linadi.
Maqsadli harakteriga ko`ra esa tovarlar iste`mol tovarlari va ishlab chiqarishga oid tovarlarga bo`linadi.
Iste`mol tovarlari – bu shaxsiy iste`mol uchun mo`ljallangan tovarlardir. Ular kundalik talab tovarlari, dastlabki tanlov asosida olinadigan tovarlar, alohida talabdagi tovarlar, passiv talabdagi tovarlarga bo`linadi.
Kundalik talab tovarlariga kundalik turmush uchun zaruriy oziq-ovqatlar, kir yuvish, tozalash vositalari, uy xo`jaligi uchun zaruriy mayda tovarlarni kiritish mumkin.
Kundalik iste`mol tovarlarini iste`mol qilish intensivligiga ko`ra ularni o`z navbatida 3 ta quyi guruhga ajratish mumkin:
1. Doimiy ehtiyojdagi asosiy tovarlar (non, xo`jalik sovuni);
2. Impul`siv tarzda sotib olinadigan tovarlar (saqich, gazeta);
3. Favqulodda holatlar uchun harid qilinadigan tovarlar (zont).
Dastlabki tanlov asosidagi tovarlar safiga: mebel`, kiyim-kechak, uy-ro`zg`or uchun elektr jihozlari kiradi va u xaridorlarni qiyoslashni, narx, moda, dizayn jihatidan tanlovda bir muncha mulohaza yuritishni talab qiladi. Ushbu tovarlar:
 o`xshash tovarlar (sifat jihatdan bir-biriga yaqin, lekin dizayn, narxi bo`yicha farqlanadi,);
 alohida ko`rinishdagi tovarlar (rangi, fasoni, navi jihatidan).
Passiv talabdagi tovarlar – xaridorlarga notanish yoki ular xususida juda kam uylaydigan tovarlardan tarkib topadi. Ishlatish vaqtiga ko`ra:
 qisqa muddatli foydalanishga oid tovarlar;
 o`zoq muddatli foydalanishga oid tovarlar;
Tovar siyosatini asosiy maqsadi bo`lib:
 foydani ta`minlash;
 taqsimotni ustirish;
 firma harakat qilayotgan bozor ulushini ko`paytirish;
 ishlab chiqarish va marketingshga harajatlarni tejash;
 imidjni oshirish bo`lib hisoblanadi.
Tovar siyosatida asosiy maqsadga erishish quyidagi sohalardagi vazifalarni hal etish orqali amalga oshiriladi:
 uning innovatsiyasi;
 variatsiya;
 differentsiya;
 eliminatsiya;
 markani o`rnatish va tanlash;
 qadoqlash;
 tovarni shakli, turi va boshqalar.
Shunga mos holda tovar siyosatining masalalariga quyidagilar kiradi:
 yangi tovarlarni qidirish;
 yangi tovarlarni rivojlantirish;
 bozorga yangi tovarlarni kiritish;
 tovar shakllarini asoslash;
 tovar sifatini tartibga solish;
 bozordagi yangi tovarlar xulq-atvorini nazorat qilish va boshqalar.
Birinchi 3 tasi bozorga yangi tovarlarni kiritayotganda hal etiladi, qolgan vazifalarni hal etish tovarni butun hayoti davomida amalga oshadi. Buning uchun, ya`ni qarorni asoslash uchun tovarni hayotiylik tsikli modeli ishlatiladi.
Tovarlar va xizmatlar assortimenti – bu foydalanish bo`yicha bir-biriga juda o`xshash tovarlar (xizmatlar) guruhidir.
Tovar sifati – bu tovarning o`z funktsiyalarini bajarishda ko`rinadi va u quyidagi parametr bilan harakterlanadi, ya`ni o`zoq muddat xizmat ko`rsatishi, pishiqligi, foydalanishda soddaligi va boshqalar.
Marketing fani bo`yicha tovar sifati xaridorlar bergan baho bilan ulchanadi.