Reja: Urushdan keyin dunyoni boshqarish muammolari. " Sovuq urush" va uning mohiyati

Skachat.uz

Reja:

1. 
   Urushdan keyin dunyoni boshqarish muammolari.
   

1. 
   “Sovuq urush” va uning mohiyati
   

2. 
   80 – 90 yillardagi xalqaro munosabatlar.
   

Potstam konferinsiyasida tashkil etilgan xorijiy chet el ishlari mistrlari sovetiga (XIMS – SMID) Germaniyaning sobiq ittifoqchilari bilan tinchlik shartnoma dasturlarini tuzish vazifasi yuklatilgan edi. Bunday shartnoma va bitimlar tayyorlanib 1947 yil 10 fevralda Bolgariya, Vengriya, Italiya, Ruminiya va Fellandiya bilan imzolandi.

Germaniya muammosini xal qilishda kelib chiqqan gaplar Germaniyaning 1949 yilda ijtimoiy qurilish xar xil bo`lgan ikkita davlatga ajratib yubordi.

Sobiq ittifoqchilar o`zaro munosabatlariga dars ketib vaziyat anglashdi. Harbiy texnika savdo iqtisodiy, siyosiy sohalarda raqobat kuchayib ketdi. Bir tomonning tashqi siyosiy qadamlarini ikkinchi tomon xavf va tazyiq deb qabul qilar edi.

Sharqiy Yevropa mamlakatlarida Sotsialistik tuzumning joriy etilishi mustamlaka mamlakatlarning ozodlikka irishishda sobiq SSSRning qo`llab quvvatlashi g`arb tomonidan sobiq SSSR Yevropadagi an’anaviy kuchlar munosabatini buzish deb qabul qildi. 1946 yil martida Amerika shaharlaridan biri Fultonda U. Cherchil so`zlagan so`zlagan nutqini sobiq SSSR sovuq urush e’loni deb qabul qildi. 1947 yilda AQSHda atom qurolining vaqtinchalik Trumeniya doktrinasida Marshal’ rejasini joriy etilishi sobiq SSSR va uning ittifoqchilari tomonida xavfsizlikka taxdid va Yevropa davlatlarining ichki ishlariga aralash deb qaraldi. Sobiq SSSRning xalqaro munosabatlari haqidagi tasavvuriga asoslanib urushdan keyin bir – briga qarama qarshi bo`lgan ikki vazir sotsialistik va imperialistic sistema vujudga keldi. Bunday yondashuv turli ijtimoiy qurulishdagi davlatlar munosabatlarida kelishmovchilikni g`arbda SSSR xarbiy ba’zalarida xovotirlanib blokpar qurollanish strategiyasi va siyosati olib borildi. 1949 yilda Shimoliy Atlanta tashkiloti bitimi tuzildi. (NATO) unga AQSH va Marshal’ rejasiga kirgan ko`plab mamlakatlar a’zo bo`ldi. 50 yillarda blokar stratefiyasi keng tarqalib osiyo va Tinch okeani sohillarida hamvujudga keldi. ANZYUS SEATO, SENTO kabi guruhlar paydo bo`ldi. G`arbning bnday siyosatiga javob tariqasida Sobiq SSSR va Mazrkaziy va Janubiy sharqiy mamlakatlar tomonidan 1955 yilda Varshavada do`stlik hamkorlik va o`zaro yordam haqidagi shartnoma tuzildi shunday qilib sotsialistik blok tuzildi. 60 – yillarda buyuk xukumatlarning xarbiy siyosiy ittifoqiga qo`shilmaslik xarakati shakllandi. Qo`shilmaslik xarakatiha yuzga yaqin mamlakatlar a’zo bo`ldi. Urushdan keyin bo`lib o`tgan xar qanday hududiy to`qnashuvlar asosida ikki blokning qarama – qarshi kurashi yotardi. 80 – yillarning ikkinchi yarimgacha sovuq urush davom etib xalqaro munosabatlarga salbiy ta’sir o`tkazdi. G`arb va Hsarq munosabati yaxshilanib xar sohalarda shartnomalar va qurollanish poygasini to`xtatish bo`yicha bitimlar xam tuzilar edi. Masalan 70 – yillarda shunday bo`lgan. Lekin bu ikki lager rahbarlarining o`ylamay qo`ygan qadamlari natijasida 70 – yillarning ikkinchi yarmi 80 – birinchi yarmi xalqaro vaziyat Yana keskinlashdi. Xalqaro munosabatlar 80 – yilning ikkinchi yarmi va 90 – yillarning boshlarida o`zardi. Sobiq SSSR xukumati tepasiga Yangi siyosatida yangilanishlar yuz berdi.

Xavfsizlik umumbashariy xarakterida ekanligi tan olinib siyosiy vositalar bilan ta’minlanadi. “Umum Yevropa uyi” g`oyasi keng rivojlanib tan olinib siyosiy vositalar bilan Yevropa xamkorlik va xavfsizlik tashkilotini roli oshdi. (OBSE – Organizatsiyapo bezopas I sotrudnichestvu v Yevropu)

Bu davrda Sobiq SSSR bilan AQSH o`zaro munosabatlari yaxshilandi. Ikki tomon xam bir – biriga dushman sifatida munosabatlariga chek quyishdi. Sovet – Amerika o`zaro munosabatlarini yaxshilanishi natijasida yadro qurollanishni va oddiy qurollanish kamaytirish bo`yicha qator bitm va shartnomalar tuzildi.

Bu vaqtda ko`plab hududiy nizolar va xalqaro munosabatlarni siyosiy jihatdan nazorat qilish va oldini olishga asosiy qadamlar qo`yildi. 1990 yilda Germaniyani birlashishini Ikkinchi jahon urushi oqibatlarini butunlay yakunlandi.

Sobiq SSSRning tarqalib ketishi MDH tashkil topishi Markaziy va Janubiy – sharqiy Yevropada mamlakatlarida ijtimoiy qurulishlaridagi o`zgarishlar natijasida 90 – yillarida dunyoning siyosiy vaziyatida katta o`zgarishlar bo`ldi.

Shu bilan bir qatorda xalqaro xarakterga ega katta muammolar: diniy nizolarning Yangi uchoqlari vujudga keldi. Yadroviy qurollanish va uning tarqalishi keskinlashdi. Chuqur ekolagik muammolar, xalqaro jinoyatchilik va narkoteg moddalar tarqatish, narkoteg savdo, trorezm avj olib butun jahon xamjamiyatining bosh qotirishga majbur qildi.

Yuqorida sanab o`tilgan muammolarning global tus olishi xalqaro birlashuvi BMT rolini kuchaytirish global muammolarni butun insoniyat xamjamiyatlikda oldini olish va bartaraf etishni talab qiladi.