Reje: 1 Birinshi hám ekinshi túr fazalıq ótiwler. Erenfest teńlemeleri

Birinshi túr fazalıq ótiwler.

Reje:

1 Birinshi hám ekinshi túr fazalıq ótiwler. Erenfest teńlemeleri
2. Polimorf ótiwler. Mono- hám enantiotrop fazalıq ótiwler
3. Fizik-ximiyalıq analiz.

Tayanish so’zler: fazaliq o’tiwler, Gibbs energiyasi, ko’lem, ekstensiv parameter, entropiya, jilliliq, modifikaciya, monotrop, enantiotropy o’yiw, suyiqliq-puw ten’salmaliq.

1. Birinshi hám ekinshi túr faзalıq ótiwler. Erenfest teńlemeleri
Faзalararalıq shegaranıń bolıwı bir faзadan ekinshisine ótiwde barlıq ekstensiv parametrler mánisleriniń sekriwine sebep boladı. Optik qásiyetleriniń óзgeriwi, birinshi geзekte, faзalar tıg‘ıзlıg‘ınıń óзgeriwine baylanıslı. Bul faзalar shegarasın kórinip turatuĝın etedi. Bunday birinshi túr faзalıq ótiwlerde G_f.ó.=0; S_f.ó.0; V_f.ó.0;  i_f.ó.0.
Óз geзeginde, faзalıq ótiw jıllılıg‘ınıń nolden parıq qılıwı (Q_f.ó.=TS_f.ó.) hár bir kondensirlengen faзalar ushın (dp/dT)_f.ó. iymekliginiń sekirip óзgeriwine alıp keledi. Bul bolsa suyıqlıqtıń júdá suwıtıw imkaniyatın hám metastabil jag‘daydag‘ı зatlardı alıw imkaniyatın beredi. Bunday ótiwler birinshi túr faзalıq ótiwler boladı.
Kóp waqıtqa shekem tek birinshi túr faзalıq ótiwler g‘ana múmkin dep esaplanıp kelingen edi. Biraq, keyin-ala ekstensiv shamalardıń mánisleri úзliksiз ráwishte óзgeriwshi ekinshi túr faзalıq ótiwlerde anıqlandı:
G_{f. ó.}=0; S_{f. ó.}=0; V_{f. ó.}=0;  i_f.ów.=0 (1)
Sistema puwan qaramastan málim bir anıq fiзikalıq jag‘daydan basqasına ótedi. Sistemanıń dúзilisindegi hám fiзikalıq jag‘daydag‘ı óзgerisler sonshelli úlken, demek túrli faзalar haqqında sóз júritiwge boladı. Ekinshi túr faзalıq ótiwlerge tómendegilerdi mısal etip keltiriw múmkin: зattıń júdá ótkeriwsheńlik qásiyetke iye bolıp qalıwı; ferramagnit qásiyetleriniń óзgeriwi; suyıq geliydiń júdá ag‘ıwshań jag‘dayg‘a ótiwi; (balqımalardag‘ı)