Reje: I. Kirisiw. II. Tiykarǵi bólim


Download 31.53 Kb.
bet2/2
Sana13.05.2023
Hajmi31.53 Kb.
#1457960
1   2
Bog'liq
Berdaq

2.2. Ádebiy dóretiwshiligi.
Berdaq shayır XIX ásirde qaraqalpaq xalqınıń arasınan shıqqan shayırı, baqsısı, tariyxshısı. Onıń tvorchestvolıq jolı óz dáwiriniń xalıq mádeniyatı, xalıq tariyxı menen organikalıq baylanısta ósken hám rawajlanǵan. Berdaq shayırdıń dóretiwshiligi XIX ásirdegi qaraqalpaqlardaǵı xalıqlıq ádebiyatınıń rawajlanıwınıń haqıyqat guwası bolıp xızmet atqaradı. Berdaq dóretiwshiligi - Orta Aziya xalıqlarınıń milliy mádeniyatına, sonday-aq pútkil dunyalıq mádeniyatı ǵáziynesine qosılǵan úlken úles.
Berdaq qaraqalpaq xalqiniń qayǵi-hásiretin jirlaw menen birge, oni jasawǵa jigerlendirdi, sotsialliq teńlik ushin gúreske ruhlandirdi. Shayirdiń "Xaliq ushin, "Jaqsiraq" qosiqlari, "Ernazar biy", "Amangeldi" poemalari, "Aqmaq patsha" dástani usinday mánistegi, qaraqalpaq xalqiniń oy-sezimine tásir etetuǵin shiǵarmalar boldi. Ol "Jaqsiraq" qosiǵinda minaday dep jazadi:

Berdimurat xaliqti, xaliq Berdaqti,
Jalǵizinday kórer jannan jaqsiraq.

Berdaqtıń qosıqlarınıń ózgeshelikleriniń biri - shayır, ádette shıǵarmanıń keyninde sol shıǵarmadan belgili juwmaq shıǵarıp, onıń tiykarǵı ideyasın ashıp beredi. Sonıń menen birge kópshilik shıǵarmalarında avtor óziniń atın atap kórsetedi, geypara shıǵarmalarında onıń qay jılı jazılǵanın kórsetedi.
Berdaqtıń shıǵarmaları:

Salıq


Biltirg’idan biyil jaman,
Qalay-qalay boldi zaman,
G’arib qasir qalmay aman,
On tilladan keldi saliq
Oni saldi Nurimbetjan
Buyirdi dep ataliq qan,
Qalmasin dep hesh bir jan
On tilladan keldi saliq
Mag’an xesh ga’p eshegim bar,
Satıp berermen bir bazar,
A’tten’ jarlı ash Ernazar,
Og’an qıyın boldı salıq.
III.Juwmaq.
1900-jılı qaraqalpaq xalqınıń ataqlı shayırı hám baqsısı Berdaq Ǵarǵabay ulı Qazaqdáryada qaytıs boladı. Ol tuwrali zamanlasi Ótesh shayir "Berdaq edi shayirlardiń danasi, sózine iyildi adam balasi" dep baslanatuǵin belgili qosiǵin dóretken.
1977-jili qista Berdaq shayirǵa arnap Nókis, Qaraqalpaqstanda eskertkish ashildi. Bul eskertkishti belgili jaziwshi Shińǵis Aytmatov ashti hám ol Berdaq tuwrali bilay dedi "Ala tawda eń biyik shińlardi "tuw shoqqi" desedi. "Sol aytqanday, Berdaq kóp milletli tuwisqan ádebiyatlariniń "tuw shoqqilariniń biri" ("Sovet Qaraqalpaqstani", 1977-jil 1-mart). Bul eskertkishte Berdaqtiń tómendegi qatarlari jazilǵan:

Shayır edim, kózim kórgenin jazdim,
Kókiregimniń sezip, bilgenin jazdim,
Zaman qisletinen sarǵaydim, azdim,
Bolar ma dep jaqti kúnler xaliq ushin.


IV.Paydalanilģan ádebiyatlar.

1)Ádebiyat 8-klass (2019-jil)


2) kaa.wikipedia.org/ Berdaq
Download 31.53 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling