Rekombinatsiyalar mexanizmi Qodiraliyeva Shahlo

Rekombinatsiyalar mexanizmi

Rekombinatsiyalar mexanizmi

Qodiraliyeva Shahlo

19 62 A

Rekombinatsiya

Rekombinatsiya (re. va lot. combination — birikish) (genetikada) — tirik organizmlarda genetik materialning nayedda qayta taqsimlanishi. Rekombinatsiya natijasida evolyusion uzgarishlar uchun muhim ahamiyatga ega boʻlgan kombinativ oʻzgaruvchanlik yuzaga chiqadi. Rekombinatsiya barcha tirik organizmlar: viruslardan boshlab, yuksak usimliklar va hayvonlargacha xos boʻlgan universal biologik mexanizm hisoblanadi. Rekombinatsiya eukariot organizmlarda jinsiy jarayon yordamida, prokariotlardakonʼyugatsiya, transformatsiya va traneduksiya, viruslarda qoʻshma infeksiya orqali sodir boʻladi. Rekombinatsiya meyozt gomologik xromosomalarning ajralishi yoki DNK molekulalarining oʻzaro taʼsiri natijasida DNK bir qismining bir molekuladan ikkinchisiga oʻtishi orqali amalga oshiriladi. Rekombinatsiya DNK molekulalari urtasida oʻzaro qismlar almashinuvidan (ritseprok Rekombintsiya) yoki molekula bir qismining boshqa molekulaga oʻtib qolishidan (ritseproq boʻlmagan Rekombinatsiya) iborat. Rekombinatsiya somatik va jinsiy hujayralarda kuzatiladi.

Genetik rekombinatsiya-bu nuklein kislota molekulalari fragmentlar bilan almashinadigan va yangi molekula hosil qiluvchi jarayon. Bu DNKda juda keng tarqalgan, ammo RNK ham rekombinatsiya uchun substrat hisoblanadi. Mutatsiyadan so'ng rekombinatsiya genetik o'zgaruvchanlikni yaratishning eng muhim manbai hisoblanadi..

DNK turli biokimyoviy jarayonlarda ishtirok etadi. Replikatsiya paytida u ikkita yangi DNK molekulalarini yaratish uchun shablon bo'lib xizmat qiladi. Transkripsiyada bu promoter tomonidan nazorat qilinadigan muayyan hududlardan RNK molekulalarini ishlab chiqarish imkonini beradi.

Genetik rekombinatsiyani o’rganish jarayoni

1970-yillarda olimlar ma'lum nukleotid birikmalarida DNKni parchalagan fermentlar sinfini topdilar. Ushbu fermentlar cheklov fermenti deb nomlanadi. Ushbu kashfiyot boshqa olimlarga DNKni turli manbalardan ajratib olishga va birinchi sun'iy rDNK molekulasini yaratishga imkon berdi. Boshqa kashfiyotlar keyin paydo bo'ldi va bugungi kunda DNKni rekombinatsiya qilish uchun bir qator usullar mavjud.