Rektifikatsiya

---

Rektifikatsiya
Rektifikatsiya
(lot. rectus — oddiy va... Rektifikatsiya) — suyuq aralashma komponentlarini
rektifikatsion kolonnalarda haydash usulida ajratish. R. muvozanatda boʻlmagan (suyuq va bugʻ)
fazalar orasida issiklik va moddalarning diffuzion almashinishiga asoslangan. R. qaynash tralari
yaqin boʻlgan suyukliklar aralashmalarini ajratish zaruriyati boʻlganda qoʻllanadi. Rektifikatsion
kolonnada koʻp toʻsikdar boʻlib, unda suyuq aralashma bugʻlari kondensatlanadi va pastdan
chiqayotgan bugʻning yangi qismi koʻp marta uchrashadi. Kolonna qarshi oqim prinsipida
ishlaydi. Yuqoriga koʻtarilayotgan bugʻ uchuvchi komponent bilan uzluksiz boyib turadi. Bunda
bugʻ qaynash temperaturasi past boʻlgan komponent bilan boyib, uning qaynash temperaturasi
pasayib boradi. Suyuqlik esa qaynash temperaturasi yuqori boʻlgan komponentlar bilan boyib,
uning kaynash temperaturasi yuqorilashaveradi. Bu jarayon to muvozanat holat bunyod
boʻlguncha davom etadi, lekin kolonnadan sovitkichlar sistemasi orqali bugʻ fazasi
kondensatlab ajratib olinishi bilan muvozanat yana buziladi va 6u jarayon to toza komponentlar
yoki kerakli komponentlar fraksiyasi toʻliq ajratib olingunicha uzluksiz davom etaveradi. R.
suyuq hamda suyultirilgan gaz aralashmalarini ajratish uchun qoʻllanadi. R. jarayonining
temperatura oraligʻi (diapazoni) nihoyatda keng: 1000° (toza Zn, Pb, Cd kabi metallarni
ajratishda) va 0° (havo, vodorod izotoplari kabi gazlarni ajratishda). R. jarayonining ishchi bosimi
oʻnlab atmosferadan (etanpropilen aralashmasi uchun), to bir necha mm simob ustuni (yuqori
yogʻ kislotalari R.si) atrofida boʻladi. Davriy va uzluksiz R. mavjud. Davriy R.da barcha suyuqlik
kolonna kubiga bir vaqtda solinadi. R. jarayonida distillat ajratib turilsa, suyuklik tarkibida past
trada qaynaydigan komponent kamayib boradi. Uzluksiz R.da sistemaga doimiy tarzda
haydaluvchi suyuqlik qoʻshib boriladi. R. kolonnalarining samaraligi, ularning uzunligi, diametri,
suyuklik bilan bugʻ orasidagi kontakt vaqti bilan aniqlanadi. REKTOR (lot. rector — boshqaruvchi,
rahbar) — oliy oʻquv yurti, diniy seminariya rahbari. Uygʻonish davrida Yevropada koʻp sinfli
maktablarning asosiy oʻqituvchisi va mudiri R. deb atalgan. Fransiyada oʻquv yurti („akademiya“)
rahbari ham R. deyiladi.

---

Soʻnggi tahrir 18 kun avval MalikxanBot tomonidan amalga oshirildi
Oʻzbekistonda kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash intlarining ham rahbari. Oliy
oʻquv yurti va malaka oshirish instituti R.lari shu oliy oʻquv yurti va malaka oshirish instituti
mansub boʻlgan vazirlik va tashkilot tomonidan tayinlanadi. R. likka ilmiy daraja va unvoni
boʻlgan hamda katta ish tajribasiga ega shaxslar tayinlanadi. R. oliy oʻquv yurti va malaka
oshirish institutidagi taʼlimtarbiya, oʻquv hamda ilmiy ishlarni boshqaradi. Oʻquv rejasi va dasturi
hamda i.t. ishlari rejasining bajarilishini nazorat qiladi. Oliy oʻquv yurtini tamomlagan yosh
mutaxassislarning xalq xoʻjaligi sohalariga taqsimlanishini boshqaradi. Oʻqituvchiprof.lar tarkibi,
oʻquv mashgʻulotlari jadvali, oliy oʻquv yurti ichki tartibqoidalari va boshqalarni tasdiqlaydi. R.
korxona va tashkilotlar bilan i.t. ishlari bajarilishi boʻyicha mehnat shartnomalari tuzadi,
injenertexnik va rahbar xodimlarning malakasini oshirish kurelarini kelishuv asosida tashkil
qiladi. Oʻzi R.lik qilayotgan oliy oʻquv yurti yoki malaka oshirish instituti ilmiy kengashi raisi
hisoblanadi va uning qarorlarini tasdiqlaydi.
[1]
"
https://uz.wikipedia.org/w/index
.php?
title=Rektifikatsiya&oldid=329518
9
" dan olindi
Manbalar

---