Respublikada fermer xojalıqları iskerligin rawajlanıw basqıshların shártli túrde 4 basqıshqa ajıratıw múmkin

Fermer xojalıǵı ózine tańlaw tiykarında hám ijara shártnamasına kóre uzaq múddetli ijerege berilgen jer uchastkalarınan paydalanǵan halda awıl xojalıǵı tavar ónimleri óndirisi menen shuǵıllanatuǵın, yuridikalıq shaxs huqıqlarına iye bolǵan ǵárezsiz xojalıq jurgiziwshi sub'ekt esaplanadı.
Respublikada fermer xojalıqları iskerligin rawajlanıw basqıshların shártli túrde 4 basqıshqa ajıratıw múmkin.
Fermer xojalıqların rawajlanıwınıń 1-basqıshı 1992-1997 jıllardı qamtıp alıp, olar iskerligin rawajlandırıw boyınsha dáslepki huqıqıy -normativ bazanı jaratılıwı menen anıqlama beriw múmkin.
Fermer xojalıqların rawajlandırıwdıń 2-basqıshı 1998-2001 jıllardı qamtıp alıp, bul dáwirde fermer xojalıqların awıl xojalıǵında ústivor xojalıq júrgiziw forması retinde rawajlandırıwǵa bólek itibar berildi.
Fermer xojalıqların rawajlandırıwdıń 3-basqıshı 2002-2007 jıllardı qamtıp alıp, bul dáwir fermer xojalıqları iskerligin mámleket awıl xojalıǵı daǵı perspektivalı xojalıq júrgiziw forması retinde ámelge asırıwı boyınsha bólek Programmaların qabıl etiliwi menen xarakterlenedi.
Fermer xojalıqları iskerligin rawajlandırıwdıń 4-basqıshı 2008 jıldan baslap tap házirgi dawirgeshe bolǵan múddetti qamtıp alıp, bul dáwir fermer xojalıqları jer maydanların maqul túsetuǵınlashtirishi hám olar iskerligin turaqlılıǵındı támiyinlew boyınsha ilajlardı ámelge asırılǵanlıǵı menen xarakterlenedi.

Fermer xojalıqlarınıń mámleketmiz ekonomikasına qosıp atırǵan ulesleri kúnden-kunga ósip barıp atır. Házirgi processdagi awıl aymaqlarınıń obodligi, awıl xalqı bandligi mashqalasın sheshiw sıyaqlı quramalı wazıypanı sheshiwde fermer xojalıqlarınıń ornı hám áhmiyeti asa joqarı bolıp tabıladı. Fermer xojalıǵın tarmaqta júzege keliwi awıl xojalıǵında múlkshilik máselesine yaǵnıy, ekonomikalıq munasábetlerg tiykar salındı.

Fermer xojalıqların jáne de rawajlandırıw arqalı awılqa sanaattıń kirip keliwin támiyinlewge, awıl xojalıǵı ekonomikalıq natiyjeliligin jáne de asırıwǵa jay jaratıladı. Bul arqalı awıldaǵı artıqsha jumısshı kúshin jumıs menen bandligini támiyinlewge, jańa jumıs orınlarınıń kóbeyiwine sharayat házirlenedi.
Fermer xojalıqların rawajlandırıw mámleket siyasatınıń ústin turatuǵın wazıypalarınan biri etip belgilengen. Olardı rawajlandırıwdıń normativ-huqıqıy tiykarların jaratıw jáne onı turaqlı túrde rawajlanıwlashtirib barıwǵa bólek itibar qaratılıp atır. Ózbekstan Respublikasınıń Jer kodeksi, «Fermer xojalıǵı tuwrısında», «Isbilermenlik iskerligi erkinliginiń kepillikleri tuwrısında»gi nızamları hám basqa normativ-huqıqıy hújjetler fermer xojalıqları iskerliginiń huqıqıy tiykarların qáliplestiriw hám de awılda isbilermenlik iskerligin ámelge asırıw ushın jańa múmkinshilikler esigin ashtı.

Respublikada fermer xojalıqların rawajlandırıw tiykarları kúnden-kunga rawajlanıwlasıp barıp atır.

 Prezidentimizning 2008 jıl 20 oktyabr degi «Azıq-túlik eginleri egiletuǵın maydanlardı optimallastırıw hám olardı jetistiriwdi kóbeytiw ilajları tuwrısında»gi pármanı ;
 Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2012 jıl 26 mart daǵı “Kirip etiwshi kárxanalardı xoshametlewdi kúsheytiw hám básekige shıdamlı ónimlerdi kiripke jetkiziwdi keńeytiw boyınsha qosımsha ilajlar tuwrısında”gi sheshimi;
 Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2013 jıl 8 avgustdaǵı “Kishi biznes hám jeke isbilermenlik sub'ektleri kiripin qollap-quwatlaw boyınsha qosımsha ilajlar tuwrısında”gi PQ-2022-san sheshimi;
 Prezidentimizning 2013 jıl 13 mart daǵı «2013-2015 jıllar dawamında júzimshilikti jáne de rawajlandırıw ilajları tuwrısında»gi sheshimi usılar gápinen bolıp tabıladı.

Fermer xojalıqlarınıń jer, suw hám materiallıq-texnikalıqa resurslarınan jáne de aqılǵa say paydalanıw esabına islep shıǵarıw kólemleri turaqlı asıp barıwın, fermer xojalıqları natiyjeliligi hám rentabelligi artıwın támiyinlew imkaniyatın beretuǵın materiallıq-texnikalıq bazasın bekkemlew, olardıń jer maydanların maqul túsetuǵınlastırıw boyınsha kompleks ilajlar ámelge asırıldı. Awılda fermer xojalıqlarına barlıq zárúr xızmetlerdi kórsetip atırǵan zamanagóy islep shıǵarıw hám bazar infratuzilmasi qáliplestirilip atır.

2008 jıldan búgingi kunga shekem fermer xojalıqlarınıń jer uchastkaların maqul túsetuǵınlastırıw procesi ámelge asırılıp, olardı ekonomikalıq turaqlı iskerlik kórsetiwine jay jaratıldı. Agrar reformalardıń keyingi basqıshında fermer xojalıqlarına ajıratılǵan jer maydanlarınıń kólemi kamligi sebepli islep shıǵarıw natiyjeliligin asırıwǵa tosqınlıq etip atırǵanı inabatqa alıp, jer maydanlardı tolıq inventarizaciyadan ótkeriw hám fermer xojalıqları iskerligin sın kózqarastan bahalaw tiykarında olardıń jer maydanların alternativlastırıw boyınsha keń kólemli, usınıń menen birge, puqta oylanǵan ilajlar ámelge asırıldı. Daslep, fermer xojalıqları ixtiyorida bolǵan jer maydanların maqul túsetuǵınlastırıw arqalı fermer xojalıqları iskerligin jáne de nátiyjeli júrgiziw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2008 jıl 6 oktyabr degi “Fermer xojalıqları ıqtıyarındaǵı jer uchastkaların maqul túsetuǵınlastırıw ilajları boyınsha usınıslar islep shıǵıw maqsetinde arnawlı komissiyanı shólkemlestiriw tuwrısında”gi F-3077-sanlı Buyrıqı qabıllandı. Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2008 jıl 28 noyabr degi “Ekonomikanı real sektorı kárxanaların qollap-quwatlaw, olardıń turaqlı islewin támiyinlew hám kirip potencialın asırıw ilajları programması tuwrısında”gi F-4058-sanlı Pármanı hám Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2009 jıl 26 yanvar daǵı PQ-1047-sanlı “Azıq-túlik ónimleri islep shıǵarıwdı keńeytiw hám ishki bazardı toltırıw maydanınan qosımsha ilajlar tuwrısında”gi Qararları qabıllandı.
El basshısımizning fermer xojalıqları awıllarimizning tayansh ústini bolıp tabıladı, dep tariyplagani biykarǵa emes. Buǵan baylanıslı kóp tarmaqlı fermer xojalıqları awıl xojalıǵı ónimleri jetistiriw menen birge, olardı tereń qayta islew, qurılıs jumısların ámelge asırıw hám awıl xalqına xizmet kórsetiw sıyaqlı jónelislerde nátiyjeli iskerlik kórsetip atır hám óz perspektivasın tabıp atır.

Basqıshlar	Basqıshlar dáwiri	Basqıshlardıń atalıwı
I-basqısh	1991-1997 jıllar	Fermer xojalıqların dáslepki payda bolıwı hám qáliplesiwi dáwiri
II-basqısh	1998-2001 jıllar	Fermer xojalıqları iskerliginiń normativ-huqıqıy bazasın jaratıw hám bekkemlew dáwiri
III-basqısh	2002-2007 jıllar	Surunkasiga zálel kórip islegen kelesheksiz shirkat xojalıqların tamamlaw negizinde fermer xojalıqların keń kólemde ústivor rawajlandırıw dáwiri
Iv-basqısh	2008-2011 jıllar	Fermer xojalıqlarınıń kólemin optimallastırıw hám ekonomikalıq natiyjeliligin kóteriw dáwiri
v-basqısh	2011 jıldan baslap	Kóp tarmaqlı fermer xojalıqların rawajlandırıw dáwiri

Fermer xojalıqların rawajlandırıw hám olar iskerligin jetilistiriw boyınsha alıp barılıp atırǵan bul ilajlar, fermer xojalıqlarında jetiwtirilayotgan ónimler ǵárejetlerin kemeytiw hám nátiyjelililikti asırıwǵa ámeliy járdem berip atır, tabısına dáramat qosıp atır.

Ulıwma, mámleketimizde fermer xojalıqların rawajlandırıw boyınsha 4 kodeks, 10 ǵa jaqın nızamlar, 15 ke jaqın Prezident párman hám qararları, 20 ǵa jaqın Ministrler Mákemesi qararları qabıllandı.

Mámleketimiz agrar tarmaǵında fermer xojalıqların rawajlandırıwǵa jóneltirilgen ekonomikalıq reformalar dáwirin shártli túrde 5 basqıshqa bolıw múmkin.

- respublika daǵı ámeldegi fermer xojalıqları ixtiyorida bolǵan jer maydanlarınan pútin konturlarda birden-bir tártipte maqsetli hám nátiyjeli paydalanıwdı támiyinlew;
- fermer xojalıqlarınıń qaysı tarawǵa qánigeleskeni hám mámleketimizdiń túrli aymaqlarındaǵı xalıq qısıqlıǵın itibarǵa alıw ;
- suw hám basqa materiallıq resurslarini tejeytuǵın jańa agrotexnologiyalarni qóllawǵa qolay sharayat jaratıw ;
- irilestirilgen fermer xojalıqlarınıń kompleks mexanizatsiyalawǵa finanslıq múmkinshiliklerin keńeytiw;
- zálel menen islep atirǵan hám ózin oqlamayotgan kishi fermer xojalıqlarınıń iskerligine toqtatıw beriw.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2008 jıl 6 oktyabr degi “Fermer xojalıqları ıqtıyarındaǵı jer uchastkaları maydanın maqul túsetuǵınlastırıw ilajları tuwrısında”gi F-3077-sanlı hám 2009 jıl 22 oktyabr degi “Fermer xojalıqları ıqtıyarındaǵı jer uchastkaları maydanların jáne de maqul túsetuǵınlastırıw ilajları tuwrısında”gi PF-3287-sanlı buyrıqları tiykarında 2008 jıldan baslap fermer xojalıqlarınıń jer maydanların maqul túsetuǵınlastırıw boyınsha iri ilajlar ámelge asırılǵan edi. Bunnan tısqarı Ózbekstan Respublikası Ministrler Mákemesiniń 2015 jıl 15 dekabr degi 362-sanlı “Fermer xojalıqlarına beriletuǵın jer uchastkaları maydanların maqul túsetuǵınlastırıw ilajları tuwrısında”gi sheshimi menen fermer xojalıqlarınıń jer maydanların maqul túsetuǵınlastırıw jumısları izbe-iz dawam ettirildi. Nátiyjede 2015 jıl juwmaǵına kelip respublikamızdaǵı bir fermer xojalıǵına tuwrı keliwshi ortasha jer maydanı kólemin 43, 9 gektardan 36, 1 gektarǵa shekem, sonday-aq paxtashılıq hám g'allachilikda 65, 1 den 52, 7 gektarǵa, palız eginlerishilik hám palızshılıqta 12, 5 ten 8, 1 gektarǵa, bog'dorchilik hám júzimshilikte 9, 5 ten 6, 8 gektarǵa hám sharbashılıqta 34, 6 dan 31, 2 gektarǵa kemeytirildi.

Optimallastırıw nátiyjesinde tekǵana fermer xojalıqlarına biriktirilgen ortasha jer maydanları kólemi sezilerli dárejede asdı, bálki olardıń finanslıq turaqlılıǵın hám tólewge uqıplılıǵı bekkemlandi, usınıń menen birge awıl xojalıǵı ónimleri islep shıǵarıw kólemi hám eginler zúráátliligi de asıp bardı. Búgingi kúnde fermer xojalıqları óz ıqtıyarında jetkiliklishe egin maydanları hám sharba buyımlarına iye bolǵan, zamanagóy texnikaler hám aldıńǵı texnologiyalar menen qurallanǵan, kúnden-kunga ekonomikalıq natiyjeliligi hám de tólewge uqıplılıǵı joqarılap atırǵan iri xojalıqlarǵa aylanıp barıp atır Prezidentimiz fermer xojalıqların “awıllarimizning tayansh ústinidir” dep biykarǵa aytpaǵanlar.

Dıyxan xojalıǵı shańaraqqa tiyisli mayda tavar xojalıǵı bolıp, shańaraq aǵzalarınıń jeke miyneti tiykarında, miyraslar etip qaldırılatuǵın, ómirlik iyelik qılıw ushın shańaraq baslıǵına berilgen tóbeorqa jer uchastkasında awıl xojalıǵı ónimi jetiwtiradi hám realizatsiya etedi.

Dıyxan xojalıǵı iskerligi isbilermenlik iskerligi turine kiredi hám de dıyxan xojalıǵı aǵzalarınıń qálewine kóre yuridikalıq shaxs shólkemlesken halda hám yuridikalıq shaxs tashkil etpesten ámelge asırılıwı múmkin.
Dıyxan xojalıǵı shańaraqqa tiyisli mayda tavar xojalıǵı bolıp, shańaraq aǵzalarınıń jeke miyneti tiykarında, miyraslar etip qaldırılatuǵın, ómirlik iyelik qılıw ushın shańaraq baslıǵına berilgen tóbeorqa jer uchastkasında awıl xojalıǵı ónimi jetiwtiradi hám realizatsiya etedi.
Dıyxan xojalıqları iskerligin formasın belgileytuǵın hám tártipke soluvchi-huqıqıy -shólkemlestirilgen faktorlarǵa : pán-texnika rawajlanıwı jańalıqlardı engiziliwi menen belgileniwshi-texnologiyalıq faktorlarǵa ; bazar sharayatında dıyxan xojalıqlarında islep shıǵarıwdı shólkemlestiriwdiń sociallıq-ekonomikalıq principlerıden kelip shıǵıwshı -social hám ekonomikalıq faktorlarǵa sistemalastırıw múmkin.
Dıyxan xojalıǵı iskerligi isbilermenlik iskerligi turine kiredi hám de dıyxan xojalıǵı aǵzalarınıń qálewine kóre yuridikalıq shaxs shólkemlesken halda hám yuridikalıq shaxs tashkil etpesten ámelge asırılıwı múmkin.
Dıyxan xojalıǵı tómendegi huqıqlarǵa iye:
- ózine berilgen tóbeorqa jer uchastkasında dıyxan xojalıǵınıń islep shıǵarıw iskerligin ǵárezsiz shólkemlestiriw;
- jetiwtirilayotgan hám realizatsiya qılınıp atırǵan ónimge ǵárezsiz túrde baha belgilew;
- ózi jetiwtirgen ónimin, sonday-aq bul ónimdi qarıydarlarǵa óz qálewi boyınsha realizatsiya qılıw huqıqın ıqtıyar etiw;
- satıp alınǵan zat etiletuǵın ónimge aldınan aqsha tolıqnatuǵın fyu'chers pitimleri dúziw;
- isbilermenlikten shegaralanbaǵan muǵdarda payda alıw ;- awıl xojalıǵı ónimi jetiwtiruvchilarga satıw ushın hám erkin sawdaǵa mólsherlengen aktsiyalardı satıp alıw ;
- óz buyım-múlkin, sonıń menen birge tóbeorqa jer uchastkasına miyraslar etip qaldırılatuǵın ómirlik iyelik qılıw huqıqın, sonday-aq kim asdı sawdası tiykarında satıp alınǵan huqıqtı girewge qoyıw.
Dıyxan xojalıǵı ózi jetiwtirayotgan ónimdi realizatsiya qılıw ushın yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar menen qálegenlik tiykarında xojalıq shártnamaları dúziw huqıqına iye. Tárepler shártnama minnetlemeleri buzılǵan táǵdirde, nızam hújjetlerinde yamasa shártnamada belgilengen tártipte juwapker boladılar.

Dıyxan xojalıǵı óz iskerliginde jallanba miynetten turaqlı tiykarda paydalanıwı múmkin emes.

Dıyxan xojalıqların shólkemlestiriw, olardıń iskerligi hám tamamlanılıwı menen baylanıslı munasábetler dıyxan xojalıǵı tuwrısındaǵı nızam hújjetleri hám de taǵı basqa nızam hújjetleri menen tártiplestiriledi.
Dıyxan xojalıǵı aǵzaları gápine birgelikte jasap atırǵan hám dıyxan xojalıǵın birgelikte júrgizeip atırǵan shańaraq baslıǵı, onıń hayalı (kúyewi), balaları, sonday-aq perzentlikke alınǵan balaları, tárbiyaǵa alǵan balaları, ata-anaları, miynetke qábiletli jasqa jetken basqa aǵayınları kiredi.
Yuridikalıq hám fizikalıq shaxslar menen óz-ara munasábetlerde dıyxan xojalıǵı atınan sol xojalıq baslıǵı jumıs kóredi.
Dıyxan xojalıǵı baslıǵı nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte jer uchastkası miyraslar etip qaldırilgan, ómirlik iyelik qılıw huqıqı berilgen shańaraq baslıǵı yamasa shańaraqtıń mámilege uqıplı aǵzalarınan biri bolıp tabıladı.
Dıyxan xojalıǵınıń baslıǵı waqtınsha miynet qábiletin joǵatǵan táǵdirde yamasa uzaq waqıt bolmaǵanda ol óz minnetlemelerin orınlaw kepillikin sol xojalıq aǵzalarınan birine, dıyxan xojalıǵınıń aǵzası bir kisiden ibarat bolǵanda bolsa, shártnama tiykarında talaplarǵa juwap beretuǵın hár qanday shaxsqa beriwge haqılı bolıp tabıladı.
Dıyxan xojalıǵı qálegenlik tiykarında, xojalıq baslıǵınıń rayon hákimine jazba shaqırıǵına tiykarınan shólkemlestiriledi. Arzada soralıp atırǵan jer uchastkasınıń jaylasqan adresi, maydanı, dıyxan xojalıǵınıń quramı hám de awıl xojalıǵı óndirisin shólkemlestiriw ushın jer uchastkasınan belgilengen maqsette paydalanıwdıń baǵdarları kórsetiledi.
Jer uchastkaların beriw máselelerin kóriw boyınsha rayon komissiyasınıń juwmaǵın inabatqa alǵan halda rayon hákimi dıyxan xojalıǵın shólkemlestiriw tuwrısında qarar qabıl etedi.
Rayon hákiminiń dıyxan xojalıǵın shólkemlestiriw tuwrısındaǵı sheshimi rayondıń finanslıq, bank, salıq hám basqa strukturaları ushın májburiy hújjet bolıp tabıladı.
Dıyxan xojalıǵı belgilengen tártipte mámleket dizimine alınǵan waqıttan baslap islengen dep esaplanadı.
Dıyxan xojalıǵı baslıǵın mámleket dizimine alıw dıyxan xojalıǵı baslıǵınıń ornıqlı jasaw jayındaǵı rayon hákimligine bergen tárepinen arzasına qaray berilgen waqıttan baslap úsh kún ishinde ámelge asıriladı. Dıyxan xojalıǵı baslıǵına jer uchastkasına ómirlik iyelik qılıw huqıqın beretuǵın mámleket hújjeti hám de mámleket diziminen ótkerilgenlik tuwrısındaǵı belgilengen úlgindegi gúwalıq beriledi.
Awıllıq jaylarda jasawshı oqıtıwshılar, shıpakerler hám basqa qánigelerdiń shańaraqlarına dıyxan xojalıǵı júrgiziw ushın nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte miyraslar etip qaldırılatuǵın ómirlik iyelik etiwge tóbeorqa jer uchastkasın, jay hám háwli iyelegen maydandı da qosqanda suwǵarılatuǵın jerlerde 0, 35 gektarchaga hám sug'orilmaydigan (jawınnan suw ishetuǵınkor) jerlerde 0, 5 gektarǵa shekem ólshemde, shól hám sahra regioninde hám sug'orilmaydigan (jawınnan suw ishetuǵınkor) jerlerde 1 gektarǵa shekem ólshemde beriledi.
Puqaralarǵa dıyxan xojalıǵın júrgiziw ushın 0, 06 gektar sheńberinde tóbeorqa jer uchastkalarında miyraslar etip qaldırılatuǵın ómirlik iyelik qılıw huqıqı kim asdı sawdası tiykarında realizatsiya etiliwi múmkin.
Jańa tashkil atırǵan dıyxan xojalıǵı ushın tóbeorqa jer uchastkası alıw huqıqınan usı orında keminde úsh jıl dawamında turaqlı jasap kiyatırǵan shaxslar paydalanadılar (jańa ózlestirilip atırǵan jer maydanları bunnan tısqarı ).
Dıyxan xojalıǵına ajıratılǵan jerdiń shegaraları orınnıń ózinde jer dúziw xızmeti shólkemleri tárepinen jergilikli byudjet qarjları esabınan rásmiylestiriledi.
Tóbeorqa jer uchastkasınan aqılǵa say hám nátiyjeli paydalanıp atırǵan dıyxan xojalıǵına awıl xojalıq ónimi jetistiriw hám realizatsiya qılıw, jem islep shıǵarıwdı shólkemlestiriw, sonıgdek jaylaw jaratıw ushın qısqa múddetli kireyge qosımsha túrde jer uchastkaları beriliwi múmkin.
Puqaralarǵa dıyxan xojalıǵı júrgiziw ushın jer beriw yamasa yerni realizatsiya qılıw tártibi Ózbekstan Respublikasınıń «Er kodeksi», «Dıyxan xojalıǵı» tuwrısındaǵı hám basqa nızam hújjetleri menen belgilenedi.
2.2.2.0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 9
oktyabrdagi ≪Fermer, dehqon xo'jaliklari va tomorqa yer
egalarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish,
qishloq xo‘jaligi ekin maydonlaridan samarali foydalanish
tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘gTisida,,gi
PQ -5199 son Farmoni, Lex.Uz
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 10 oktyabrdagi
“ Fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa yer egalari
faoliyatini yanada rivojlantirish bo‘y.icha tashkiliy choratadbirlar
to‘g‘risida” gi PQ-3318-son Qarori, Lex.Uz

4.1.22. Samatov G ‘.A. va boshqalar. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishini tashkil etish, darslik, Т.: 0 ‘zbekiston milliy ensiklopediyasi nashriyoti, 2005 у., В 506.

4.1.23. Sirojiddinov S. Fermerlik faoliyati qonun himoyasida, Т.: "ChoMpoo nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. 2005.-128b.
4.1.34. Olimjonov O. Fermerlik faoliyatining huquqiy va moliyaviy asoslari.-Т.: “ Universitef’. 2005. -212b.
4.1.35. Qobilov M. “ 0 ‘zbekistonda fermer xo'jaiigini yuritish asoslari" Voris-nashriyoti. Toshkent-2007.
4.1.36. Qosimov M „ Abdusamatov X., Ismoilov A., Xudoyberganov N.. O'zbekistonda fermer xo‘jaligini yuritish asoslari. - I.: “ Vori s-Nashriy o f 2007. b.239.
4.1.37. loshboyev A .J., Umirzaqov U.P.. Hasanov B.U., Korxoimlarda ish yuritishni tashkil etish. Darslik. T: 2008.-115b.
4.]..38. Unmrzakov U.P.,Toshboyev A.J., loshboyev A.A.,
xo‘jaligi iqtisodiyoti.T:” Iqtisod-Moliya” 2008. -276b.