Rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

Adminstratsiyalash - Adminstrlashning qulay va soddaligi, administrator utilitalarining xususiyatlariga emas, balki operatsion tizimning o‘zining imkoniyatlariga ham bog‘liqdir.
NetWare 4.1 qulay utilitalarining majmuasiga ega bo‘lsa ham, Windows NT Server 4.0 -raqobatdan chetdadir. Chunki u yaxshi o‘ylab chiqilgan interfeys va qo‘shimcha, utilitalarning boy imkoniyatlari uni qulay bo‘lishiga olib kelgan.
Ammo bu operatsion tizimlarda ko‘pgina muhim utilitalar mavjud emas (m-n, UNIX dagi shell kabi komanda protsessori).
UNIX da ahvol butunlay boshqacha. Bu operatsion tizim utilitalarining boy va katta to‘plamiga egaki, ular bir nechta boshqa operatsion tizimlarga ham yetar edi. Faqat komanda protsessorlarining o‘zigina, minimum 3 tadir. Ammo UNIX dasturlari har xil tashkilotlar va odamlar tomonidan ishlab chiqilgan uchun, ba'zida bir-biri bilan foydalanuvchi interfeysi mos tushmaydi. Ularning ko‘pchiligi, hozirgacha komanda qatori bilan ishlaydi. Bundan ham yomoni shundaki, bitta utilita, UNIX ning har xil versiyalarida argument va opsiyalarning turli majmualariga egadir. Shuning uchun ham, Solaris administratorini AIX ning administratoriga o‘tkazish uchun, uni oldin qayta o‘rgatish zarurdir.
Yana shuni aytish kerakki, UNIX ning holati hozir yaxshi tomonga o‘zgarib bormoqda. Hozir umumiy standartlarga mos ravishda, bu operatsion tizimning ko‘p versiyalari, grafik interfeysli yaxshi o‘ylangan administrator utilitalari bilan ta'minlangan.
Mijozlarni (kliyentlarni) qo‘llash. NetWare va Windows NT shaxsiy kompyuter tarmoqlariga xizmat qilishga mo‘ljallangan bo‘lgani uchun, ular asosiy (kliyent) mijoz operatsion tizimlari:
MS-DOS, Win 3x, Windows 95, Windows NT Workstation, OS/2, Macintosh System 75. mijoz sifatida ikki tizimning ba'zi versiyalari ham qo‘llanadi, ammo hammasi ham har doim joyida emas. Etalon (namuna) sifatida NetWare 4.1 bilan “shaffof” integratsiyaga ega bo‘lgan SCO UNIX Ware2.1 xizmat qiladi.
UNIX asosida qurilgan tarmoqlarda, shu vaqtgacha, mijoz operatsion tizimni quvvatlash jiddiy masala edi (UNIX asosidagi mijozlarni hisobga olmaganda). Ammo hozir deyarli barcha UNIX versiyalar. DOS/Win mijozlari bilan integratsiya vositalariga egadir. Undan tashqari, Windows 95 va Windows NT Workstation endi Stp, telnet, ping, Internet Explorer va boshqa ilovalar bilan birga chiqarilmoqda. Albatta, bu juda ko‘p sonni tashkil etmaydi, va shu bilan birga -ularning ba'zilari imkoniyatlari, to‘g‘risini aytganda, juda katta emas.
Hozirgi vaqtda, shaxsiy kompyuter operatsion tizim uchun dasturlar bozorida, UNIX ning hamma xizmatlar spektrini amalga oshiruvchi, turli firmalar dasturiy mahsulotlari (nafaqat UNIX) mavjuddir.
Novell ham turli xizmatlar uchun ilovalar paketini taqdim etgan. Bu paket ilovalari NetWare bilan yaxshi integratsiyalanadi.
Albatta birinchi marta qaraganda, eng arzon tarmoq operatsion tizim Windows NT ga o‘xshaydi, undan keyingi o‘rinda NetWare, va ularning ichida eng qimmati UNIX bo‘lib ko‘rinadi (prays list ma'lumotlariga ko‘ra ham).
Ahvol shunaqa, ammo biz shuni ta'kidlab aytamizki xarajatlar, siz qanday xizmat va ilovalarga ega bo‘lmoqchisiz va tizimni qanday yuritmoqchi ekanligizga bog‘liqdir. Tejamkorlik har doim har doim yaxshi natijaga olib kelmaydi.
Tarmoq operatsion tizimni, moliyaviy tomonini esdan chiqarmasdan turib, funksional imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda tanlash kerak. Agar, siz Windows NT asosida geterogen tarmoq qurmoqchi bo‘lsangiz, har xil firmalardan talay turli dasturlarni sotib olish kerak (ba'zi vaqtda ular bir-biri bilan yaxshi kelisha olmaydi). Bu esa o‘z navbatida qimmatga tushadi (Windows NT prays-listida ko‘rsatilganga nisbatan).
Bu holda, NetWare holati yaxshiroq, chunki turli tarkibli tizimlar integratsiyasi uchun dasturlarning to‘liq spektrini ishlab chiqadi.
UNIX mijozlar haqida. Ishchi o‘rinlarda Windows mashina jiddiy uchtunliklarini xech kim tan olmaydi
Afsuski, dunyoda mukammallik yo‘qdir. Chunki xech qaysi tarmoq operatsion tizimi korporativ geterogen tarmoqni yaratishda qo‘yiladigan talablarni barchasini qondira olmaydi: ularning har biri o‘z ustunligi va kamchiligiga egadir.
Geterogen muhitda, shaxsiy kompyuterlardan tashqari UNIX mashinalar bor bo‘lgan muhitda, eng yaxshi yondoshish - tarmoq operatsion tizim laridan birgalikda foydalanishdan iboratdir (UNIX +Windows NT Server 4.0 yoki UNIX + NetWare 4.1). ammo bunday muhitda NT alohida ustunlikka ega bo‘lmaydi, chunki ilovalar serveri va NFS serverlar sifatida UNIX dan foydalanish maqsadga muvofiqdir. SHK larga xizmat ko‘rsatishda esa, NetWare 4.1 ning eng yaxshi xizmat katalogidan foydalanish afzal.
Ammo, UNIX mashina yo‘q joyda, Windows NT Serverdan foydalanish anchayin ustunligiga ega.

XULOSA
Ushbu kurs ishida operatsion tizimlar bajaradigan vazifasiga, masalalarga ishlov berish rejimiga, tizim bilan bog‘lanish usuliga, qurish usullari bo‘yicha sinflarga ajratiladi. Vazifasiga qarab sinflarga ajratishda operatsion tizimlarning turlari ko‘pligi yaqqol tashlanadi. Chunki hisoblash texnikasi turlari qancha bo‘lsa, operatsion tizim turlari ham shunchadir: meynfreym operatsion tizimlar, server operatsion tizimlar, ko‘pprotsessorli, shaxsiy kompyuterlar uchun uchun, real vaqt operatsion tizimlar, mobil va boshqalar operatsion tizimlariga bo‘linadi.
Serverlar bir vaqtning o‘zida ko‘p sonli foydalanuvchilarga xizmat qiladi va ularga o‘zaro dasturiy va apparat resurslarni bo‘lib olish imkonini beradi. Serverlar bosmadan chiqarish qurilmalari, internet va fayllar bilan ishlash imkonini yaratadi. Serverda Web-sahifalar saqlanadi va talablarga ishlov beradi, UNIX, Windows, Linux server operatsion tizimlariga misol bo‘la oladi.