Rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti mustaqil ishi bajardi: Odombayev Farrux Qabulqildi: Hamrayev Alisher Toshkent-2023

Jarayonlarni rejalashtirish.
Xar gal, chegaralangan resurslar va ularning bir nechta iste’molchilari bilan ish
ko`rilganda, masalan, misol uchun mexnat jamoasida maosh fondini taqsimlash
deylik, biz mavjud resurslarni istehmolchilar o`rtasida taqsimlash bilan
shug`ullanishimizga to`g`ri keladi, yoki boshqacha aytganda resurslardan
foydalanishni rejalashtirishimizga to`g`ri keladi. Bunday rejalashtirish aniq
qo`yilgan maqsadlarga (ya’ni, masalan, resurslarni taqsimlash xisobicha biz
nimaga ega bo`lmoqchimiz) va bu maqsadlarga mos va istehmolchi parametrlariga
tayanadigan algoritmlarga ega bo`lishi kerak.
Operatsion tizimlarning jarayonni rejalashtirish algoritmlari. Jarayonlarni rejalashtirish xar bir darajasi uchun, xar turli juda Ko`p
algoritmlarni taklif qilish mumkin. Qaysi algoritmni tanlash, xisoblash tizimi
yechadigan masalalar va biz rejalashtirishdan foydalanib erishmoqchi bo`lgan
maqsadlarimizga bog`liqdir. Bu maqsadlar quyidagilardir.
Xaqqoniylik –kom`yuter tizimida, xar bir jarayon va to`shiriq uchun
`rotsessordan foydalanish vaqtining ma’lum qismi ajratilishiga kafolat berish.
Ya’ni, bir foydalanuvchi jarayonni xar doim `rotsessor vaqtini band qilishi va
boshqa foydalanuvchi jarayoni bajarilmay turishiga yo`l qo`ymaslik.
Samaradorlik –protsessor ish vaqtining xamma 100%ni band qilishga
xarakat qilish. Bunda u, bajarishga tayyor jarayonlarni kutib turishi kerak emas.
Real xisoblash tizimlarida `rotsessor yuklanishi 40ta 90%gacha o`zgarib turadi.
To`liq foydalanish vaqtining qisqarishi(turn aroid time) –jarayonni starti
yoki to`shiriqni yuklashga navbat qo`yishi va uni tugallashi orasidagi minimal
vaqtni ta’minlash.
Kutish vaqtini qisqartirish –jarayonlarning tayyor xolati va yuklashga
navbatni berish vaqtini qisqartirish.
Javob berish vaqtini qisqartirish –jarayonning interaktiv tizimlarda
foydalanuvchi so`roviga javob berish uchun kerak vaqtini minimallashtirish.
Rejalashtirishning qo`yilgan maqsadlariga bog`liq bo`lmagan xolda, algoritmlar
quyidagi xossalarga ega bo`lishi kerak.
Aniq bo`lishi kerak, masalan, bitta to`shiriq xar doim bir xil vaqda bajarilishi
zarur.
Minimal xarajatlar bilan bog`liq bo`lishi kerak. Masalan, protsessorning xar
bir yuz millisekundiga, jarayon o`zining bajarilishiga qaysi protsessorni olishi
mumkinligini aniqlash uchun 200 millisekund kerak bo`lsa, bunday algoritmni
qo`llash maqsadga muvofiq emas.
Xisoblash tizimi resurslarini bir xil taqsimlash zarur, bunda kam
foydalaniladigan resurslarni band qiladigan jarayonlarga imtiyoz berish kerak.
Masshtablashtirish xossasiga ega bo`lish, ya’ni yuklama oshganda
ishlovchanlik qobiliyatini yo`qotmaslik.
Yuqorida keltirilgan maqsad va xossalar bir –biriga qarama –qarshidir.
Algoritmni bir kriterist(ko`rsatgich) nuqtasi nazaridan yaxshilasak, ikkinchisi
nuqtai –nazaridan xolat yomon tomonga o`zgaradi.