Robert Guk 1665 yilda xujayrani kashf etgan (O‘simlikda )

BOTANIKA -5

1) Robert Guk – 1665 – yilda xujayrani kashf etgan (O‘simlikda )

2) Robert Braun -1831 – yil mag‘z xujayraning asosiy qismi ekanligini aniqladi

3) N.Gryu -1682 – yili to‘qima tushunchasini fanga olib kirdi

4) A. Timiryazev – u o‘zining “Quyosh xayot va xlorofill” nomli kitobida fotosintezni asoslab berdi

BOTANIKA – 6

1Jozef Arnold va Tomas Staford Raflez – 1818 – yili dunyodagi eng yirik gul Rafleziyani topgan

2) Karl Linney – o‘simliklarni qo‘shaloq (Binar nomenklatura, ikki nom )bilan atashni taklif etgan

3) Anton Levenguk – bundan 300 yil oldin mikroblarni kashf etgan

4) Ibn Sino – yuqimli kasalliklarning suv va xavodan tarqalishini bundan 1000 yil ilgari aytib o‘tgan

5) A.M.Muzaffarov – O‘zbekistondagi suv xavzalarini o‘rgangan

6) Al - Beruniy va Ibn Sino – 1000 yil oldin o‘z asarida yopiq urug‘li o‘simliklar bo‘limiga oid dorivor o‘simliklar

haqida yozgan

7) Rizamat ota Musamuxamedov – O‘zbekistonda uzumchilikni rivojlantirgan

8) A.L.Taxtadjyan – o‘simliklarni gul tuzilishiga qarab Magnoliya turkumi o‘simliklarini eng sodda gul tuzulishli deb

qaraydi

9) B.F.Fedchenko va O.A.Fedchenko – 1906 – 1916 – yillarda 6 – qismli “Turkiston florasining ro‘yxati”. Unda 4111

tur bor

10) A.I. Vvedenskiy – uning raxbarligida 6 – jildli “O‘zbekiston florasi” chop etildi 138 – oila 4230 tur bor

11) Akademiklar – (O‘zbda botanika faniga xissa qo‘shgan ) Q.Z.Zokirov, Y. P.K.Korovin, A.M.Muzaffarov, J.K.Saidov

12) Professorlari – M.G.Popov, I.I.Granitov,M.M.Orifxonova,A.U.Usmonov, S.S.Saxobiddinov, P.Q.Zokirov,

V.P.Bochansev.

13) Abu Rayxon Beruniy – “ Kitob as saydana fit tib” asarida dorivor xona o‘simliklari xaqida ma’lumot bergan

14) Zokirov - 10 – jildli “O‘rta Osiyo O‘simliklar aniqlagichi” 125 – oila 1151 – turkum 8094 – tur (5 – jildli

“O‘zbekistonda o‘simliklar qoplami”)

15) S.G.Navashin – gulli o‘simliklarda qo‘sh urug‘lanish xodisasini kashf etgan

16) A.Muzaffarov – suvo‘tlarni o‘rgangan, xlorella suvo‘tidan chorva mollarini mazsuldorligini oshirishda

foydalangan

17) Maxmud Mirzaev – meva va rezavor mevalarning 200 ga yaqin navlarini yaratishdi

ZOOLOGIYA – 7

1) Arastu - zoologiyaga oid dastlabki asarlarni eramizdan 4 asr oldin yozilgan. U o’z asarida 500 ga yaqin hayvon haqida

yozgan.

2) Anton Levenguk – 16-17 asrlarda mikroskopda ko’rinadigan hayvonlarni kashb qilgan.

3) Karl Linney – 18-asrda hayvonlar klassifikasiyasini yaratgan. (tur, urug, turkum, sinf)

4) Charliz Darvin – 19 asrda hayvonlarni o’rganib Evolitsion talimotni yaratdi.

5) D.N.Kashkarov – Hayvonlar ekoligiyasini o’rgangan.

6) L.M. Isayev va P.F.Baroviskiy-O’rta Osiyoda rishta, Leyshmaniya, Bezgak paraziti tugatilishiga sabab bo’lishdi.

7) T.Z.Zoxidov, O.P.Bokdanov – Umrtqali hayvonlarni o’rgangan,

8) A.M.Muhamadiyev , V.V. Yahontov, A.T.To’laganov, J,A, Azimov. M.A.Sultonov. S.M.Alimuhamedov – Umrtqasiz

hayvonlarni o’rgangan.

9) K.I.Skryabin - uning boshchiligida Gelmintlarni o’rganish va unga qarshi kurash usullarni ishlab chiqilgan.

10) Ibn Sino – “Tip qonunlari” asarida dorvor giyohlar bilan odamdan parazit gelmintlarni haydash haqida yozgan.

11) A.T.To’laganov-o’simliklar gelmentlarni o’rgangan.

12) M.A.Sultonov I.A.Azimov. E.X.Ergashev – Yovvoyi va uy hayvonlari germenlarini o’rgangan.

13) A.O.Kavaleviskiy – Lansertnikni kashf etgan.

14) F.Lefler va P.Frosh – uy hayvonlarda uchraydigan oq sil kasaligining qo’zg’atuvchi virus bakteriyali filterni o’ta

olishini aniqlagan.

ODAM VA UNING SALOMATLIGI. 8

1) A.B.Ahaviy Buhoriy –“Hidoyat” (Tibbiyod qo’llanmasi) bunda odamda uchraydigan ko’p gina kasaliklarni davolash

haqida yozilgan.

2) Abu Mansur Buhoriy – “Oddiy dorilar haqida katta to’plam”. Darslik kitobini yozgan.

3) Abu Saxil Masih – Jurjoniy – 100 bobli “Al kimyo” darslik kitobini yozgan.

4) Abu rayhon Beruniy – “Saydana” Bu kitobda O’simlik va hayvon mahsulotlarida olinadigan dorilar haqida yozgan.

5) Abu Ali Ibn Sino – “Kitob Alqonim Fibtib” (Tip qonunlari) nomli kitob yozgan.

6) R.E.Xudoyberdiyev – N.K.Axmedov X.Z.Zoxidov. R.A.Alabiy. S.A.Asamov. S.A.Daminov. – Odam anotomiya faniga

hissa qo’shishgan.

7) A.Y.Yunusov U.Z.Qodirov Z,T.Tursunov.E.S.Mahmudov.K.R.Raximov-Fiziologiya faniga hissa qo’shgan.

8) YO.X.To’raqo’luv – Qalqonsimon bez kasaligining o’rgangani va davolagani uchun davlat mukofotini oldi.

9) I.Q.Musaboyev- Yuqunli kasalliklar tarqalish sabablarini o’rgangan.
10) K.Z.Zufarov – Turli kasalliklar tufayli hujayralarda kechadigan

o’zgarishlarni o’rgangan.

11) Voxidov, O’Oripov – Jarrohlik sohasini o’rgangan.

12) S.Shamsiyev – bolalar kasaliklarini o’rgangangan.

13) N.Majidov – Asab kasaliklarini o’rgangan.

14) A.Asqarov, N,Ismoilov. Z.Umidova. – Ichki kasaliklarni o’rganish

va davolashga doir salmoqli ilmiy ishlar olib borganlar.

15) I.M.Sechenov. – “Biror tirik arganizim tashqi muhitsiz yashay

olmaydi” degan.

16) I.I.Mejnikov – leykotsitlarni fagotsitoz hususiyatlarini aniqlagan.

17) K.Landshtayner va Y.Yanskiy – Qonning eritrotsitlari tarkibida

Agglutinogen, plazmasi tarkibida Agglutini moddalari bo’lishini

aniqladilar.

18) K.Landshtayner - 1940 yilda Eritrositlarda Resurs omil, antigen

borligini aniqladi.

19) Lui Paster – Yuqumli kasalikllarni mikroblar qo’zg’atishlar

aniqlagan.

20) I.I.Mejnikov- Rassiyada birinchi bo’lib qutirish va kuydurgiga

qarshi vaksinalar qon zardoblarni qo’llagan.

21) L.Montaner – 1983 yil OITS kasalligini qo’zg’atuvchi Odamda

imunetet tanqisligi virus ekanligini aniqladi.

22) Y.A.Basov – 1842 yil 1 – bo’lib medaga fistula (Zanglamaydigan

naycha) qo’yish usulini qo’lladi.

23) I.P.Parlov – 1 medaga fisto’la qo’ydi, 2-kichik meda hosil qildi. 3-

jag’osti, quloq oldi so’lak beziga fisto’la qo’ydi.

24) A.I.Ugolov – Vorsinkalar faoliyatini aniqlagan.

25) N.I.Lunin – 1880 yil 1-bo’lib hayvon organizmmi uchun vitaminlar

zarur ekanligini aniqladi.

26) K.Funk – 1912 yilda hayvonlar organizmmi uchun muhim bo’lgan

moddalarni vitaminlar deb nomladi. (Vita –hayot)

27) Arastu – “Inson uchun 1-baxt uning sog’ligi 2 - baxt go’zalligi”

degan.

28) I.P.Pavlo – Miyaning tormuzlanish va qo’zg’alish kuchiga va

tarqalish tezligiga qarab odamning oily nerv faoliyatini 4-tipga bo’lgan.

29) I.P. Pavlov - Tashqi tormuzlanish va chegaradan tashqari nerv

tizimining tug’ma hususiyatlarini shartsiz tormiz deb atagan.

30) I.P. Pavlov – “Nutq bizni odam qildi” degan fikrni aytgan.

31) I.M.Sechenov – 1863-yil “Bosh reflekslar” bu kitobda odamning

ihtiyoriy harakatlari, fikrlashi va ruhiy holati reflekslar orqali sodir

bo’lishi aytilgan.

32) I.P. Pavlov – reflekslar haqida ta’limotni yaratgan.

33) I.M.Sechenov – “Tush ko’rish odam ko’rgan kecherganlarining

uyquda aralash-quralash holdagi ko’rinishidir” degan fikrni aytgan.

34) I.P. Pavlov- miya po’slog’ida maxsus nerv hujayralari to’plami

joylashgan bo’lib ularni analizatrlar (sezgi organlari markazi) deb

atagan.

35) I.M.Sechenov – Muskul va paylardagi sezuvchanlikni o’rgangan va

buni yashirin sezgi deb atalgan.

36) Valter – 200 yil muqaddam “Hamma xavf xatarda og’riq odamning

eng ishonchli qo’riqchisidir, u doim ehtiyod bo’ling, hayotingizni

avalaylang va asrang deb uqtiradi” deb yozgan.

37) A.Levenguk – Qondagi qizil qon tanachalari – eritsotlarni

o’rgangan.

BIOLOGIYA – 9

1) Karl Liney – Uning ishlari kuzatish usuli bilan bog’liq.

2) Karl Liney – (XVIII-asr), M.Shelyden T.Shvann (XIX – asr) bu

olimlarning ishlari Taqqoslash bilan bog’liq.

3) Karl Liney – o’simlik va hayvonlar sistematikasini yaratgan.

4) M.Shelyden - T.Shvann (XIX – asr) – Hujayra nazaryasiga asos

solishgan.

5) Ibn Sino – Bu olimning ishi ekspermental yoki tajriba usuli bilan bog’liq.

6) D.I.Ivanovskiy – 1892-yili Tamaki mozaikasi deb ataluvchi kasallik qo’zg’atuvchilar ham bakteriali filterdan o’ta olish hususiyatini

aniqladi.

7) F.Lefler va P.Frosh – uy hayvonlarda uchraydigan oq sil kasaligining qo’zg’atuvchi virus bakteriyali filterni o’ta olishini aniqlagan.

8) F.D.Erel – 1917 – yilda bakteriyafag virusini kashf etgan.

9) A.Levenguk – 1680-yil eritsotlarni o’rgangan.

10) Ya.Pulkiniy. – 1839-yili Hujayra tarkibidagi suyuqlikni protoplazma deb atashni taklif etgan.

11) R.Virhov.- Hujayrasiz hayot yo’qligini hujayraning asosiy qismi yadro ekanligi va hujayra faqat hujayralardan ko’payishini isbotlab

berdi.

12) K.Zufarov, J.Hamidov – Hujayra biaologiyasini o’rgandi.

13) Yo.To’raqulov , Toshmuhammedov. – hujayraning kimyoviy tarkibini o’rgandi.

14) J.Uotson, F.Krik – DNK ning tuzilishini kashf etgan.

15) M.S. Navashin. – Endospermning triploid tabiatini kashf etgan.

16) D.Abdukarimov. – bir yilda ikki marta hosil bergan “Samarqand”namini yaratgan.

17) J.A.Musayev – G’o’za kolleksiyasini yaratgan.

18) N.I.Vavilov – Irsiy o’zgaruvchanlikning gomologik qatorini g’alla guldoshlar oilasida o’rgandi.

19) T.Morgan – Xromasoma nazaryasini yaratgan. Genlarni birikkan holda irsiylashini kashf etgan.

20) A.M.Muzaffarov, M.I.mavloniy, S.Asqarova A.Holmurodov – Mikrobiologiya fanining rivojlanishiga katta hissa qo’shganlar.

21) M.Mavloniy – Bir qator achitqi zamburug’larni o’rganib novvoychilik, chorvachilikda qo’llaadi.

22) M.M.Busher – Qoramol zotini yaratgan.

23) B.Mak Klinton – makkajo’horida ko’chib yuruvchi genlarni (Transpozonlar) kashf etgan.

24) F.Muhamedova va S.Jatayev – Go’zaning va bug’doyning gerbitsidga chidamli transgen navini yaratgan.

25) Karl Ber – Embrionlarning o’hshashlik qonuni yaratgan.

26) G.De Friz – E.Chermak, K.Korrens – Mendel tatqiqotlarini qayta kashf etishgan va tasdiqlashgan.

27) Nilson Ele – polimer hodisasini dastlab o’rgangan olim.

28) G.D.Karpyechenko – Duragaylarning turlar aro bepushligini bartaraf etish yo’llarini ishlab chiqqan.

30) Sodiq Miraxmedov – Viltga chidamli “Toshkent 1” “Toshkent 2” “Toshkent 3” g’o’za navlarini yaratgan.

31) Nabijon Nazirov Va Oston Jalilov – G’o’zaning serhosil “AN 402” “Samarqant 3” “Yulduz” navlari yaratgan.

UMUMIY BIOLOGIYA

1) N.I.Vavilov. – “Irsiy o’zgaruvchanlikning gomologik qatorlar” Qonunini ihtiro qildi. Indevidlarning markazdan chetka chiqish

qonunini kashf etdi.

2) J.Giyordon. – Yuksak hayvonlar klonlarini yaratish biotexnalogiyasi.

3) A.N.Seversov va I.I.Shmalgauzen. – Biologik yuksalish va uni aromorfoz, umumiy degeneratsiya asosida bo’lishini aniqladi.

4) Ernest Gekkel – 1866 – yil ekologiya tushunchasini fanga olib kirdi, Biogenetik qonunni kashf etgan.

5) G.E.Gauzer – o’simliklar va hayvonlarda ovqat resurslari uchun kuchli raqobat (Konkurensiya) mavjudligini o’rgandi.

6) V.V.Dokuchayev –Tuproqshunoslikga asos soldi.

7) V.N.Sukachiyev – Biogeotsenoz tushunchasini fanga kiritgan.

8) A.Tensli – Ekosistema tushunchasini fanga kiritdi.

9) E.Sukerkandol, L.Polin. – oqsilni tuzilishi va funksiyasini o’zgarish darajasida taxminan bir hil ekanligini isbotlab berdi.

10) V.Vernandskiy – Yerning paydo bo’lishidan ko’p o’tmay unda hayot paydo bo’lgan va u sayyoramizning qiyofasini o’zgartiruvchi

asosiy omillardan biri bo’lgan deb takidlaydi. 2-noosferani biosfera rivojlanishini bosqichi ekanligini ularni bir-biridan ajratish mumkin

emasligini tushuntirib berdi.

11) V.V.Vilyams – “Kam miqdorni cheksizligini taminlashning birdan bir usuli uni yopiq halqa bo’ylab aylanishga majbur etishdir”

degan.

12) E.A. Leruva -1927-noosfera tushunchasini fanga kiritgan. Noosferani fikrlovchi qobiq deb tarifladi.

13) Lui Paster – Mikrooganizmlar o’z o’zdan paydo bo’lmasligini isbotladi, Oziq-ovqatni konservalash, jarohlik asboblarini sterillashga

asos soldi.

14) Beruniy – Yer yuzining o’zgarishi o’simlik va hayvonlarning o’zgarishiga olib kelaadi deb aytgan.

15) Boveriy, Setton – Mendelning Gametalar sofligi farazi to’g’ri ekanligini sitologik jihatdan isbotlab berdi.

16) A.N.Seversol – Filoembriogenez nazariyasini yaratgan.

17) F.Redi va Lui Paster – Hayotni o’z – o’zidan paydo bo’lmasligini isbotlab berishdi.

18) Oparin va Holdeyin Hayotni anargatik moddalardan abiogen molekular evolutsia natijasida hosil bo’lish to’g’risida nazariya

yaratgan.

19) E.Zyuss – Biosfera tushunchasini fanga kiritgan.

20) V.I.Vernadiskiy – Biosefera to’g’risidagi to’liq ta’limotni yaratgan.

21) N.I.Vavilov ma’daniy o’simliklarni kelib chiqish markazlarini o’rgangan.

22) Eyveriy – R-shtamning taransformatsiyasida S-shtamning DNK molekulasi qatnashishini isbotladi.

23) S.Miller – tajribada bir lamchi yer sharoitining modelini yaratdi. Qizdirilgan metan ammiak, vodorod, suv bug’lariga, elektr uchqun

tasiri ettirib asparagin gilitsin, glutamin, aminokislotalarini suniy sentezlardir.

24) D.Oro - vodorod sianid, amiak va suvni qizdirib adening sintezladi.

25) S.Foks – Amino kislotalar aralashmasini qizdirib proteinoidlar (Oqsil simon moddalarni sintezladi.

26) G.De.Friz – Mutatsiya nazaryasini yaratgan.