Ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент

Аниқланган камчиликларни таҳлили

Камчиликлар аниқланган баланс моддалари	Сумма, минг сўм	Хатонинг энг юқори чегараси, минг сўм	Хатонинг ҳақиқий суммаси, минг сўм	Чекланишни ҳисоби, минг сўм
1	2	3	4	5

6. – Масала

“МР Авто” ЁАЖ автомобиль ишлаб чиқариш билан шуғулланади. Корхонанинг ишлаб чиқариш салоҳияти хорижий мол етказиб берувчиларга боғлиқ. Эҳтиёт ва комплект қисмларни сотиб олишда хорижий валютага бўлган эҳтиёжни қондириш учун корхона экспорт ҳажмини ошириши лозим. Халқаро бозорда ўз ўрнини йўқотмаслик учун корхона доимий равишда ўз маҳсулотини такомиллаштириб бормоқда.

Корхонанинг стратегик сиёсати натижасида сўнгги йилда маҳсулот сотишдан олинган тушум кўпайди. “МР Авто” ЁАЖ кўрсаткичлари 5.6.1, 5.6.2, 5.6.3 ва 5.6.4 - сонли жадвалларда кўрсатилган.

1. 
   – жадвал
   

«МР Авто» ЁАЖ баланси, минг сўм

Кўрсаткичлар	2007 йил	2008 йил
Узоқ муддатли активлар
Асосий воситалар	1.655.136	2.188.368
Капитал қуйилмалар	515	468
Жорий активлар	635976	764604
Товар-моддий заҳиралари, жами	350.352	454.320
Дебиторлар, жами	245.952	263.232
Пул маблағлари, жами	39.672	47.052
БАЛАНС АКТИВИ БЎЙИЧА, ЖАМИ	2.291.627	2.953.440
Ўз маблағлари манбалари
Устав капитали	183.600	183.600
Тақсимланмаган фойда (қопланмаган зарар)	254.027	556.272
Мажбуриятлар
Қисқа муддатли қарзлар	1.854.000	2.213.568
БАЛАНС ПАССИВИ БЎЙИЧА, ЖАМИ	2.291.627	2.953.440

2. 
   – жадвал
   

“МР Авто” ЁАЖнинг молиявий натижалари тўғрисида ҳисобот (минг сўм)

Кўрсаткичлар	2007 йил	2008 йил
Маҳсулотларни сотишдан соф тушум	900.000	1.260.000
Сотилган маҳсулотнинг таннархи	421.200	678.600
Маҳсулотни сотишдан ялпи фойда	478.800	581.400
Бошқа операцион харажатлар	75.600	82.800
Умумхўжалик фаолиятининг фойдаси	403.200	498.600

3. 
   – жадвал
   

Товар - моддий заҳиралар ҳаракати динамикаси, минг сўм

Кўрсаткичлар	2007 йил	2008 йил
Хом ашё	233.316	315.000
Тугалланмаган ишлаб чиқариш харажатлари	99.000	115.920
Тайёр маҳсулот	18.036	23.400
Ҳаммаси бўлиб	350.352	454.320

4. 
   – жадвал
   

Дебиторлик қарздорлиги ўзгаришининг динамикаси, минг сўм

Муддати, кунларда	2007 йил	2008 йил
0 – 30	202.400	297.200
31 – 60	64.320	73.560
61 – 90	47.000	60.680
91 кундан юқори	36.632	22.880
Ҳаммаси:	350.352	454.320

Таваккалчиликнинг энг юқори чегарасини аниқланг ва уни мумкин қадар камайтириш йўлларини таклиф этинг.

7. – Масала

Муҳимлилик даражасини аниқлашда умумий йўналишни белгилаш мақсадларида аудиторлик ташкилоти ўзининг ички стандартида баланснинг баъзи бир моддаларига ҳам нисбатан муҳимлилик даражасини аниқлаш мезонларини белгилади. Ички стандарт баланснинг у ёки бу моддаси кўрсаткичига нисбатан хатоликнинг энг юқори четланиш фоизини назарда тутади. Мисол учун, агарда ҳар бир кўрсаткич бўйича четланиш:

• 
  5%гача бўлса, бу ҳол муҳим эмас деб ҳисобланади;
  
• 
  5% дан 10% чегарасида бўлса, муҳимлилик аудиторнинг малакали мушоҳидасига асосан баҳоланади;
  
• 
  10%дан юқори бўлган четланишлар муҳим деб ҳисобланади.
  

“Меъмор” МЧЖнинг молиявий ҳисоботлари бўйича аудиторлик текшируви вақтида қуйидаги камчиликлар аниқланди:

• 
  ўзаро қиёслаш услуби орқали ўтказилган текширувда, счет-фактуралар, накладнойлар, хўжалик шартномалари, ишонч қоғозлари, берилган счет-фактураларни қайд этиш китоби, реализация китоби, журнал ордерлар ва бош китоблардан олинган маълумотлар асосида 800.000 сўм миқдоридаги дебиторлик қарзлари ҳақиқий эмаслиги аниқланди;
  
• 
  моддий-товар бойликларини инвентаризацияси вақтида корхонада активларни сақлаш бўйича етарли чоралар кўрилмагани, уларнинг ҳаракатини мувофиқлаштирувчи амалдаги қонунчилик талаблари тўла бажарилмаётгани ва 600.000 сўмлик камомад аниқланди;
  
• 
  нақд пул бойликларини инвентаризацияси вақтида 10.000 сўм миқдорида камомад аниқланди.
  

“Меъмор” МЧЖ балансининг баъзи бир кўрсаткичлари 5.7.1 - жадвалда кўрсатилган.

1. 
   - жадвал
   

Баланснинг “Жорий активлар” қисми

Кўрсаткичлар	Сумма (минг сўм)
Товар-моддий заҳиралар (140 сатр):	12.000
Ишлаб чиқариш заҳиралари (150 сатр)	6.500
Тугалланмаган ишлаб чиқариш (160 сатр)	250
Дебиторлар, жами (210 сатр)	8.000
Кассадаги пул маблағлари (330 сатр)	500
Ҳисоб китоб варағидаги пул маблағлари (340 сатр)	5.000
Жорий активлар	25.500

1. 
   - сонли жадвал маълумотлари асосида аниқланган хатоларнинг энг юқори четланиш даражасини ички стандарт талабларига солиштиринг. Ўз ҳисобингизни 5.7.2 - сонли жадвалда акс эттиринг.
   
2. 
   – жадвал
   

Аниқланган хатонинг баланс моддасига бўлган таъсирини ҳисоблаш

Баланс моддалари	Баланс суммаси (минг сўмда)	“Жорий активлар” бўйича хатоликнинг энг юқори чегараси				Текширувда аниқланган хато		Аниқланган хатонинг баланс моддасига таъсири, %
		min чегара		max чегара
		%	сумма	%	сумма
1	2	3	4	5	6		7		8

Аниқланган хатоларнинг «Меъмор» МЧЖ молиявий ҳисоботининг ишончлилик даражасига таъсири ҳақида хулоса беринг.

8. - Масала

“Лола” тикувчилик салони 2008 йил декабрида аудиторлик ташкилотига ўзининг молиявий ҳисоботини аудиторлик текширувидан ўтказиб беришни сўраб хат йўллади. Тикувчилик салони масъулияти чекланган жамият шаклида 2005 йилда ташкил этилган бўлиб, унинг таъсисчилари қуйидагилардир:

• 
  Юридик шахслар: резидент ташкилот (10%) ва норезидент ташкилот (40%);
  
• 
  Жисмоний шахслар: корхона директори (30%) ва директор ўринбосари (20%).
  

Тикувчилик салони аёллар кийимларини тикиш ва уларни 5та ўзига тегишли фирма дўконларида улгуржи ва чакана савдо орқали сотиш билан шуғулланади. Чакана савдо товар айланмасининг 45% ташкил этади. Асосий улгуржи харидорлардан бири “Кийим-кечак” ЁАЖ бўлиб, унга улгуржи савдо айланмасининг 78% тегишлидир. Салон фирма дўконлари учун савдо дўконларини ижарага олади.

Салоннинг бухгалтерия ҳисоби махсус компьютер дастури асосида олиб борилади. Бухгалтерия штати 7 кишидан иборат. Бош бухгалтер олий иқтисодий маълумотга ва САР сертификатига эга.

Талаб қилинади:

1. 
   Тикувчилик салони фаолиятида мавжуд бўлган таваккалчиликнинг энг юқори даражасини аниқланг ва ажратиб бўлмайдиган таваккалчиликни баҳоланг.
   
2. 
   Муҳимлилик даражасини ва ажратиб бўлмайдиган таваккалчиликни ҳисоблаш учун берилган маълумотлар етарлими?
   
3. 
   Аудиторлик текширувининг ҳажмини аниқлаш учун мижоздан талаб этиладиган қўшимча маълумотлар рўйхатини тузинг.
   

9. - Масала

“Телеуста” ЁАЖ теле - радиоаппаратларни ва маиший жиҳозларни сотиш билан шуғулланади. Шунингдек, Жамиятда тикувчилик салони ва пойафзал тузатиш устахонаси ҳам мавжуд. Жамиятда ички аудит хизмати ташкил этилган.


Талаб этилади:
Ички аудитор Жамиятдаги назорат таваккалчилигини баҳолаш учун қандай аудиторлик тадбирларини амалга ошириши лозим.

10. - Масала

а) агар аудитор ажратиб бўлмайдиган таваккалчиликни - 70%, назорат таваккалчилигини - 45%, топмаслик таваккалчилигини - 15% деб аниқлаган бўлса, умумий таваккалчиликни ҳисобланг.

б) агар аудитор умумий таваккалчиликни - 0,07%, ажратиб бўлмайдиган таваккалчиликни - 0,65%, назорат таваккалчилигини - 0,15% деб белгилаган бўлса, топмаслик таваккалчилигини ҳисоблаб топинг.

11. - Масала

“Сут-қаймоқ” ОАЖ ва аудиторлик ташкилоти ўртасида Жамиятнинг 2008 йилдаги ишлаб чиқариш ва молиявий натижалари бўйича аудиторлик текширувини ўтказиш ҳақида шартнома имзоланди. Жамиятнинг асосий фаолияти - сут-қаймоқ маҳсулотларини ишлаб чиқариш ва сотиш. “Сут-қаймоқ” ОАЖ бухгалтерия ҳисоботлари 5.11.1, 5.11.2 ва 5.11.3 – сонли жадвалларда келтирилган.

1. 
   – жадвал