Рухсат этилган четланишлар ва ўрнатишлар Рухсат этилган ўлчамдан четланиш

m
=0,5(S
max
+S
min 
); 
энг кичик (S
min
) S
min
=D
min
-d
max 
ёки S
min
=EI-es; 
а)тирқиш б) тиғиз 
Тиғизли ўрнатишда валнинг ўлчами энг катта чегарада, тешикнинг ўлчами эса энг кичик чегарада бўлади. 
Тиғизли ўрнатиш 3 хилда бўлади:
энг катта (N
max
) N
max
=d
max
-D
min
ёки N
max
=es-EI; 
ўртача (N
m
) N
m
=0,5(N
max
+N
min 
); 
энг кичик (N
min
) N
min
=d
min
-D
max
ёки N
min
=ei-ES; 
Ўтувчи ўрнатишда вал ва тешикнинг ўлчамлари нолинчи чизиқда бўлади. 
Рухсат этилган тирқиш TS= S
max
- S
min
Рухсат этилган тиғиз TN= N
max
- N
min 
Бириктирилаётган деталларда 2 тизим мавжуд: 
- 
тешик тизими ø20 H7/f6 
- 
вал тизими ø20 K7/h6 
Тешик тизимида ўрнатиш - бунда тешикнинг четланишлар чегараси ўзгартирилмайди, аксинча фақатгина 
валнинг четланишлар чегараси ўзгартирилган ҳолда тиғизли, ўтувчи ёки тирқишли бирикма ҳосил 
қилинади. Вал тизимида эса аксинча валнинг четланишлар чегараси ўзгартирилмайди, фақатгина 
тешикнинг четланишлар чегараси ўзгартирилади. 

---

Квалитет (аниқлик даражаси) - рухсат этилган четланишлар йиғиндиси, қайсики барча номинал ўлчамлар 
учун боғлиқ бўлган аниқлик даражаси. Стандартда 20 квалитет мавжуд бўлиб, 01, 0, 1, 2, ….18 гача бўлади. 
Қўлланилишда асосан 5 квалитетдан юқориси қўлланилади. 
Рухсат этилган четланиш чегарасининг ҳолати нолинчи чизиққа боғлиқ бўлиб, номинал ўлчамдан келиб 
чиқади. Белгиланиши эса лотин алифбосидаги ҳарфлар билан белгиланиб (баъзи ҳолларда 2 ҳарф билан 
белгиланади), бош ҳарфлар билан тешиклар, кичик ҳарфлар билан валлар белгиланади. 
Масалан: 40g6, 40H7, 40H11. 
ø40 H7/g6 
бундан келиб чиқадики: 

---

- 
тешикларда белгиланишлар A…ZC 
- 
валларда белгиланишлар a…zc бўлади. 
Деталларни рухсат этилган четланишининг чегаравий схемаси чизилади. Ўрнатиш қайси тизимда эканлиги 
ўрганилади. Биринчи галда нолинчи чизиқ ўтказилади. Чизиқни юқориси + пасти эса - белгилаб олинади. 
Деталларни четланиш чегаралари 4 бурчак қилиб чизилади ва ичи штрихланиб, қийматлари ёзилади.