Ruwxiyliq tiykarlarin woqitiw metodikasi kk

 1. Oqiw maqsetine muwapiqliq. Test tapsirmalari mazmuni oqiw maqsetlerine qaratiliwi 
lazim. Oqiw maqsetleri jiyintig`i ierarxiyaliq du`ziliske iye. Sonin` ushin salistirmali jaqin 
maqsetti a`melge asirmay turip, uliwmaliq (salistirmali uzaq) maqsetke erisip bolmaydi. Ha`r bir 
test sorawi belgili bir oqiw maqsetlerinin` ju`zege shig`iwin ta`miynlewi za`ru`r.
 2. Materialdin` a`hmiyetliligi. Test sorawlarina oqiw materiallarinin` en` a`hmiyetli, 
tiykargi bo`limlerin kirgiziw lazim. Teste tapsirmalar sani a`dette sheklengen boladi. Solay eken, 
tuwridan-tuwri qoyilip atirg`an ma`selede basqa temalar toliq qamtip alinbag`an boliwi 
mu`mkin. Talabanin` uliwmaliq jag`daydan jeke juwmaqqa keliwi (deduktiv) ha`m kerisinshe, 
ayirim da`lillerden uliwmaliq juwmaqlar shig`ara aliwi (induktiv), onin` teoriyaliq qag`iydalarin 
jeke halatlarda qollaniwdi qanshelli o`zlestirip alg`anin, sipatlamasin biliw bolsa teoriyaliq 
tiykarlardi tu`sindire aliw qa`biletlerin ko`rsetedi.
3. Ilimiy aniqliq. Testke pikir ju`rgiziw, bilim arqali tiykarlaw mu`mkin bolg`an haqiyqiy 
mag`liwmatlar kirgiziledi. 
Pa`ndegi tartisli ko`z-karaslardi test sorawlarina kirgiziw usinis etilmeydi. Test tapsirmalari 
ta`biyati tiykarinan, a`zelden ma`lim, aniq juwap beriwdi talap etedi. 
 4. Izshillik. Testtegi tapsirmalar belgili bir pa`nge tiyisli, uliwma bilim ma`nis-mazmunina 
ko`re o`z-ara baylanisli boliwi lazim. Izshillik a`yne bir tapsirma juwabin uliwma test 
na`tiyjelerine salistirmali qatnasinda (korrelyativ) ko`rinedi.
 5. Toliqliq ha`m uyg`inliq. Testtegi tapsirmalardin` uliwma sani tema ha`m bo`limlerge 
qatnasli muwapiq bo`listiriliwi a`hmiyetli. Bunda u`yrenilip atirg`an pa`nnin` barliq aspektlerin 
toliq qamtip aliw lazim.

---

42 
 6. O`zlestiriw da`rejesine ko`re taypalastiriw. Oqiw materiallarinin` belgili bir quram 
bo`legine ha`r qiyli (biliw, este qalg`an na`rseni su`wretlew (reproduktsiya), o`nimli ha`m 
do`retiwshi pikirlew) bolg`an test tapsirmalarin du`ziw lazim.
Biliw da`rejesindegi test tapsirmalari aldin o`zlestirip aling`an mag`liwmatlardi qayta 
tiklewge tiykarlang`an. Bunda yad quwati u`lken a`hmiyetke iye boladi.
Reproduktiv da`rejedegi testlerde bolsa, oqiwshi aldin o`zlestirgen mag`liwmatlar 
tiykarinda o`z betinshe pikirleydi, tapsirmani orinlag`anda bolsa, pa`nge aldinnan belgili bolg`an 
qag`iyda ha`m algoritmlerge (jollanbalarg`a) su`yenedi. Bunday jag`dayda ol este qalg`anda 
su`wretlew, qayta tiklew jolinan baradi.
O`nimli do`retiwshilik pikirlewge baylanisli test tapsirmalari bolsa sinalip atirg`an 
shaxstin` belgili uliwmaliq metodlardi tapsirmada ko`rsetilgen aniq sha`rt-sha`rayatlarg`a 
qollaniw qa`biletliligin sinaydi. O`nimli do`retiwshi pikirlew iskerligi tayar qag`iydalar ha`m 
algoritmler tiykarinda emes, beligili bir qag`iydarg`a ko`re jaratilg`an yaki jan`a sharayattag`i 
iskerlik protsessinde qayta jaratilg`an qag`iydalarg`a bina`a`n a`melge asiriladi.
Do`retiwshi pikirlew da`rejesine baylanisli duzilgen testlerde tapsirmalar uliwmaliq 
tu`rdebayan etiledi, maqsetke erisiw ushin za`ru`r bolg`an is-ha`reketler ha`m waziypalardi 
oqiwshi do`retiwshi pikirlew na`tiyjesinde aniqlaydi. Bunday test tapsirmalarin sheshiw 
protsessinde pu`tkilley jan`a informatsiya (qag`iyda,juwmaq, forma ha`m t.b.) jaratiladi.