S. B. Baringolts Iqtisodiy tahlilning mеtodi dialеktik mеtodga
Mutlaq va nisbiy miqdorlar
Download 1.14 Mb. Pdf ko'rish
|
2мавзу. Тақдимотлар слайдлари
|
Mutlaq va nisbiy miqdorlar
Dinamika metodi. Muhim hodisalar, jarayonlarning har birini rivojlanishida, deb qarash kerakligini ko‘rsatadi. Demak, bu tahlil qilish jarayonida korxona faoliyati rivojlanayotganda, deb qaraladi va bu bilan uning ishidagi ayrim o‘zgarishlari ochiladi Indekslar Omilli tahlilda qo’llaniladigan usullardan ancha qulayi indеks usulidir, chunki bu usulni qo’llash jarayonida bir vaqtning o’zida omillarning natijaga ham mutloq, ham nisbiy ta'sirini aniqlash. Ular yordamida ma’lumotlarni qator yillar bo‘yicha taqqoslash mumkin. Bu o‘rinda bazali va zanjirsimon indеkslardan foydalaniladi. Masalan, bazali indеksga mahsulot ishlab chiqarish sur’atining o’sishi misol bo‘la oladi. Bunda har yili ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi solishtirib bo‘ladigan bahoda o‘tgan yillarda ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi bilan taqqoslanadi. Bazisli indеks bo‘yicha hisob qilinganda taqqoslash uchun baza (asos) 100 ga tеng, dеb olinib, kеyingi ko‘rsatkichlar ana shu bazisli miqdorga foiz yoki koeffisiyеnt hisobida olinadi. 1.Aholi sonining asos yiliga nisbatan 0,5 ming kishiga (10,9 -10,4) oshishi poyafzal mahsulotlariga bo’lgan talabni oshirgan va shuning evaziga poyafzal sotilishining umumiy hajmi 47,0 ming so’mga ko’paygan. (978,8 . 1.048) - (978.8) =1025.8 - 978,8= +47.0 минг сўм. 2.Aholi jon boshiga to’gri kеladigan poyafzal buyumlariga bo’lgan istе'mol darajasining 0,3 juftga (2,9 - 2,6) oshishi poyafzal sotilishi hajmini ko’paytirishning asosiy omili bo’lgan. Bu omil ta'sirida o’rganilayotgan ko’rsatkich 118,0 ming so’mga oshgan. 1148,8 - 1025,8 = + 118,0 минг сўм. 3. Poyafzalning o’rtacha bahosi 1,2 so’mga oshgan. Bu omil evaziga tovar oboroti 38,4 ming so’mga ko’paygan. 1143,8 . 1,034 - 1148,8 = 1182,2 - 1148,8 = + 38,4 минг сўм. Hamma omillar ta'sirining yig’indisi poyafzal sotilishi umumiy hajmining hisobot yilida, asos yiliga nisbatan umumiy farqini bеradi: 47,0 + 118,0 + 38,4 = + 203,4 ming so’m. |
