S. J. Razzaqov Namangan muhandislik-qurilish instituti

O’z-o’zini tekshirish uchun savollar: 
1. 
Beton to’ldirgichlari va ular xaqida tushunchalar bering? 
2. 
Beton tayyorlashda to’ldirgichlarning tutgan o’rnini keltiring? 
3. 
To’ldirgichlarning klassifikatsiyasi nima? 
4. 
Betonni to’ldiruvchisiz olish mumkinmi?
5. 
To’ldirgichlar beton hajmining qancha qismini tashkil etadi? 
6. 
Betonda to’ldiruvchilar hajmiga qarab tsement sarfi qanday o’zgaradi? 
7. 
Beton xususiyatlariga va tannarxiga to’ldirgichlar qanday ta’sir etadi? 
8. 
To’ldiruvchilar klasifikatsiyasini tushuntiring? 
9. 
To’ldiruvchilarning qanday turlari mavjud? 
10. 
Qanday ko‘rsatkichlar bo‘yicha to‘ldiruvchilar mayda va yirik, zich va 
g‘ovakli turlariga bo‘linadi? 
11. 
To’ldiruvchilarni ishlab chiqarish usullarini keltiring ? 

---

17 
Beton uchun ishlatiladigan tuldiruvchilar fizik va mexanik xususiyatlari, 
texnik-iqtisodiy samaradorligi va ishlatilish soxasi bo‘yicha ajralib turadi. SHu 
bilan birga, ular barchasi sochiluvchan zarrali materiallar bo‘lib sifatining asosiy 
ko‘rsatkichlari bo‘yicha bir hil.
 
1-§. To’ldiruvchilarning uyilma zichligi 
To‘ldiruvchilarning uyilma zichligi deb, to‘ldiruvchi massasining u egallagan 
xajmga nisbatiga aytiladi (zarrachalar orasidagi bo‘shliq xisobga olinadi). 
Uyilma zichlik quyidagi tartibda aniqlanadi. Doimiy massagacha quritilgan 
to’ldiruvchi tarozida tortilib, balandligi 100 mm bulgan silindr shaklidagi o’lchov 
idishiga, ustida ortiqcha konus shakli hosil bo‘lguncha to‘ldiriladi va ortiqchasi 
metal chizg‘ich bilan sidirib tashlanadi. Keyin to‘ldiruvchi to‘ldirilgan o’lchov 
idishi torozida tortiladi va o’rtachasi arifmetik usulda aniqlanadi. 
Uyilma zichlik quyidagi formula bo‘yicha xisoblanadi:
V
m
m
у
1
2


